کسی مسوولیت بحران را نمی پذیرد

یکشنبه, 1390-11-09 07:49

نبض سیاست؛

اشکان پارسا

بازار ارز و طلا از اواسط هفته گذشته کمی آرام و قرار گرفت و مقام‌های دولت پس از دو هفته، به سکوت خود درباره این بحران پایان دادند ولی شکسته شدن این سکوت، راه تازه‌ای را برای اختلاف میان گروه‌های محافظه کار باز کرد.

آنها یکدیگر را به دست داشتن در بحران بازار ارز و طلا برای کسب منفعت های سیاسی متهم کردند و این اتهام زنی در شرایطی بود که حکومت کماکان راه فعالیت سیاسی و رسانه‌ای را برای منتقدان خود مسدود نگاه داشته و بر محدودیت‌ها علیه رهبران محبوس مخالف وضع موجود افزوده است.

محدودیت‌هایی که در هفته گذشته با هشدار‌ها و ابراز نگرانی‌ها درباره تداوم حبس رهبران جنبش سبز همراه بود و در عرصه رسانه‌ای نیز منجر به قرار گرفتن نام ایران در رتبه ۱۷۵ از میان ۱۷۹ کشور جهان در حوزه آزادی بیان توسط سازمان گزارشگران بدون مرز شد.

علاوه بر این تحولات که نمایانگر انسداد سیاسی در داخل ایران بود، در فضای بین المللی نیز ایران گامی دیگر را در جهت تنش با جامعه جهانی برداشت و برخی اعضای مجلس شورای اسلامی از آماده کردن طرحی برای قطع سریع نفت به اروپا خبر دادند. امری که می‌تواند به تنگاهای اقتصادی حاصل از تحریم‌های غرب برای ایران دامن بزند. رادیو زمانه در "نبض سیاست" این هفته نگاهی خبری-تحلیلی به این رویداد‌ها داشته است.

امتناع از پذیرش مسوولیت بحران

"محمود احمدی‌نژاد" پس از دو هفته سکوت درباره نوسان‌های بی‌سابقه بازار ارز و طلا، سرانجام پنجشنبه هفته گذشته پشت تریبون رفت و بدون پذیرش هیچ گونه مسوولیتی در این بحران، انگشت اتهام را متوجه گروه‌ها و افرادی نا‌شناس کرد. اوگفت که عده‌ای از چهره‌های سیاسی و خبرگزاری‌های داخلی این کشور که "وابسته به برخی نهاد‌ها" هستند، در آشفته کردن بازار ارز و طلا در ایران نقش داشته‌اند.

رییس دولت ایران با اشاره به افزایش بی‌سابقه قیمت ارز و سکه طلا در جریان تعطیلات مذهبی روزهای گذشته در ایران، بعضی "خبرگزاری‌های وابسته به برخی نهاد‌ها" را به ارسال پیامک‌های تلفنی در مورد افزایش قیمت‌ها متهم کرد

رییس دولت ایران با اشاره به افزایش بی‌سابقه قیمت ارز و سکه طلا در جریان تعطیلات مذهبی روزهای گذشته در ایران، بعضی "خبرگزاری‌های وابسته به برخی نهاد‌ها" را به ارسال پیامک‌های تلفنی در مورد افزایش قیمت‌ها متهم کرد و گفت که مجموعه این فعالیت‌ها "یک بازی زشت اقتصادی، سیاسی و رسانه‌ای و یک خیانت بزرگ" بوده است.

این ادعا در شرایطی از سوی وی بیان شد که برخی از محافظه کاران منتقد دولت بر تاثیر تحریم‌های غرب به ویژه تحریم نفت و بانک مرکزی و همچنین سیاست‌های نادرست بانکی به عنوان دلایل ریشه‌ای التهاب در بازار ارز تاکید دارند. "احمد توکلی"، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس ایران هفته گذشته با متهم کردن دولت به ایجاد بحران هشدار داد که وضعیت موجود در بازار ارز و طلا می‌تواند به "ورشکستگی" اقتصادی بینجامد.

او گفت که قصد دارد در مورد عزل مسئولان "بی‌لیاقت" اقتصادی یا "تعیین تکلیف کل دولت" با هیأت رئیسه مجلس گفت‌و‌گو کند. "غلامرضا مصباحی مقدم"، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم گفت که "حیثیت اقتصادی دولت بر باد رفته است" و شخص رییس جمهوری مسئول این وضعیت است.

با این وجود احمدی‌نژاد در سخنان پنجشنبه گذشته خود هیچ مسوولیتی را متوجه دولت ندانست و منتقدانش را متهم کرد که برای کسب کرسی‌های مجلس دست به "بازی‌های کثیف" زده‌اند. مجموعه کنش و واکنش‌ها میان گروه‌های صاحب قدرت در جمهوری اسلامی پیرامون بحران در بازار ارز و طلا بیانگر آن است که هیچ یک از گروه‌ها حاضر به پذیرش مسوولیت بحران نیستند و هر گروه تمام سعی خود را برای معرفی گروه دیگر به عنوان مقصر بحران‌های پیش آمده می کند.

کار محافظه کاران به شبنامه کشید

طیف‌های عمده محافظه کاران در حالی خود را برای انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی آماده می‌کنند که تنش‌های درونی میان آنان ابعاد نمایان تری پیدا کرده است. در هفته گذشته، محافظه کاران نزدیک به "آیت الله محمد رضامهدوی کنی" و محافظه کاران هوادار "محمد تقی مصباح یزدی" یکدیگر را به تلاش‌های تخریبی در رقابت‌های انتخاباتی متهم کردند.

این دو گروه در قالب دو کمپ انتخاباتی روبه روی هم قرار گرفته‌اند و شدت یافتن اختلاف‌هایشان، زمینه ائتلاف برای تقسیم کرسی‌های قدرت را از بین برده است. محافظه‌کاران نزدیک به محمدرضا مهدوی‌کنی عنوان "جبهه متحد اصولگرایی" را برای خود برگزیده‌اند و هواداران مصباح یزدی از عنوان "جبهه پایداری انقلاب اسلامی" استفاده می‌کنند.

برخی از هواداران مهدوی کنی در اقدامی هماهنگ اعضای جبهه پایداری با محوریت محمدتقی مصباح یزدی را جریانی فتنه‌گر و منحرف خواندند. این اظهارات در واقع واکنشی به انتشار بولتن ۸۰صفحه‌ای علیه مهدوی کنی بود که گفته می‌شود اعضای جبهه پایداری دستندرکار تهیه آن بوده‌اند

در هفته گذشته برخی از هواداران مهدوی کنی در اقدامی هماهنگ اعضای "جبهه پایداری" با محوریت محمدتقی مصباح یزدی را جریانی "فتنه‌گر" و "منحرف" خواندند. این اظهارات در واقع واکنشی به انتشار بولتن ۸۰ صفحه‌ای علیه مهدوی کنی بود که گفته می‌شود اعضای جبهه پایداری دستندرکار تهیه آن بوده‌اند.

تنش‌ها میان این دو طیف عمده محافظه کاران در شرایطی تشدید شده که طیف هواداران دولت احمدی‌نژاد در انتخابات پیش روی مجلس کماکان با چراغ خاموش حرکت می‌کنند و بدون تابلو و عنوان مشخص قصد شرکت در انتخابات را دارند.

برخی گزارش‌ها حاکی است که هیات نظارت شورای نگهبان در روند بررسی صلاحیت‌ها، رای به عدم صلاحیت گروهی از هواداران احمدی‌نژاد داده است اما هنوز واکنشی از سوی نزدیکان دولت در این باره ابراز نشده است. انتظار می‌رود که با بررسی نهایی صلاحیت‌ها توسط هیات نظارت شورای نگهبان، بر ابعاد تنش‌ها میان طیف‌های مختلف محافظه کاران باز هم افزوده شود.

محدودیت های مضاعف در آستانه یکسالگی حبس

در آستانه یکسالگی حبس خانگی رهبران جنبش سبز، بر حساسیت‌ها نسبت به وضعیت سلامت آنان و درخواست‌ها برای آزادی بی‌قید و شرطشان افزوده شده است. میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی از ۲۵ بهمن ماه سال گذشته در حبس خانگی به‌سر می‌برند و در این مدت ملاقات‌هایی بسیار محدود با خانواده خود داشته‌اند.

در هفته گذشته زهرا ربانی املشی، عروس آیت الله منتظری با انتشار نامه‌ای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی، ضمن اشاره به نگرانی شدید فرزندان میرحسین موسوی و زهرا رهنورد از وضعیت سلامتی والدین خود نوشته بود که افرادی نا‌شناس در تماس‌هایی جداگانه با فرزندان آقای موسوی به آن‌ها گفته‌اند که "پدر یا مادر شما بسیار بیمار هستند" و "بیماری خطرناکی دارند و الآن در حال شیمی‌درمانی هستند."

در همین حال فاطمه کروبی همسر مهدی کروبی نیز چهارشنبه هفته گذشته (۵ بهمن) در سخنانی از قطع کامل ملاقات‌ها با همسرش خبر داد و گفت که ماموران امنیتی اجازه رفتن او به منزل خودش را نمی‌دهند و برخورد بسیار بی‌ادبانه و هتاکانه‌ای دارند.

زهرا ربانی املشی، عروس آیت الله منتظری با انتشار نامه‌ای خطاب به رهبر جمهوری اسلامی، ضمن اشاره به نگرانی شدید فرزندان میرحسین موسوی و زهرا رهنورد از وضعیت سلامتی والدین خود نوشته بود که افرادی نا‌شناس در تماس‌هایی جداگانه با فرزندان آقای موسوی به آن‌ها گفته‌اند که پدر یا مادر شما بسیار بیمار هستند

شیرین عبادی حقوقدان برجسته ایرانی و برنده جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۰۳ روز جمعه (۷ بهمن) با تاکید گزارشهای نگران کننده درباره وضع سلامت رهبران مخالف حکومت در ایران در اظهاراتی از "تمام آزادی‌خواهان سراسر دنیا"دعوت کرد که از هیچ کوششی برای پیگیری و آزادی زندانیان سیاسی و عقیدتی در ایران، به ویژه خانم رهنورد و آقایان میرحسین موسوی و مهدی کروبی دریغ نورزند.

پیش از او ۳۹ زندانی سیاسی در بیانیه‌ای که روز چهارشنبه (۵ بهمن) منتشر شد از مردم خواستند تا ضمن اطلاع‌رسانی در مورد آن‌چه آن‌ها "انتخابات دروغین و مهندسی‌شده و فرمایشی" مجلس خواندند، از هیچ‌ کوششی برای پیگیری آزادی میرحسین موسوی و مهدی کروبی دریغ نکنند.

حساسیت‌ها درباره سلامت رهبران مخالف دولت و درخواست برای آزادی آن‌ها تاکنون هیچ گونه واکنش مثبتی را از سوی مقام‌های امنیتی و قضایی حکومتی به همراه نداشته است. ناظران می‌گویند که محدودیت‌های جدید درباره ملاقات آنان با خانواده‌هایشان، محصول نگرانی از انتقال موضع گیریهای این افراد درباره انتخابات مجلس و سایر تحولات سیاسی است که می‌تواند زمینه تهییج و بسیج نیروهای هوادارشان را فراهم کند.

گرداب جنون آمیز

انتشار گزارش سالیانه سازمان گزارشگران بدون مرز بار دیگر نمایانگر جایگاه فاجعه بار ایران در رتبه بندی آزادی مطبوعات بود.

در این فهرست که مربوط به آزادی مطبوعاتی در سال ۲۰۱۱ و آغاز ۲۰۱۲ است، ایران در میان ۱۷۹ کشور جهان از نظر آزادی مطبوعات در رتبه ۱۷۵ام قرار دارد. کشورهایی که در این دوره وضعیت آزادی مطبوعاتی در آن‌ها از ایران بد‌تر بوده است به ترتیب سوریه، ترکمنستان، کره شمالی و اریتره هستند.

در این گزارش تازه آمده است: "جای تعجب نیست که‌‌ همان سه کشور اریتره، ترکمنستان و کره شمالی که دیکتاتورهایی مطلق بر آن‌ها حاکمند که هیچ اجازه‌ای به آزادی‌های مدنی نمی‌دهند بار دیگر سه جایگاه قعر این فهرست را اشغال کرده‌اند."

این گزارش سپس با نام بردن از سوریه و ایران و چین از آن‌ها به عنوان کشورهایی یاد کرده که "تماس خود با واقعیت را از دست داده‌اند و به گردابی جنون‌آمیز از ترور فرو رفته‌اند." سازمان گزارشگران بدون مرز در بخشی دیگر با اشاره خاص به وضعیت ایران نوشته که "سال‌هاست تعقیب و تحقیر روزنامه‌نگاران جزئی از فرهنگ رسمی سیاسی شده است و رژیم در این کشور از طریق آزار و اذیت رسانه‌ها زنده است."

سازمان گزارشگران بدون مرز: سال‌هاست تعقیب و تحقیر روزنامه‌نگاران جزئی از فرهنگ رسمی سیاسی شده است و رژیم در این کشور از طریق آزار و اذیت رسانه‌ها زنده است

این گزارش در شرایطی منتشر می‌شود که طی هفته‌های اخیر موجی تازه از فشار‌ها علیه فعالان رسانه‌ای آغاز شده و بازداشت گروهی از روزنامه نگاران و وب نگاران را در پی داشته است. فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران، آی‌اف‌جی، نیز جمعه هفته گذشته با اعتراض به موج جدید بازداشت روزنامه‌نگاران در ایران، وضعیت آزادی مطبوعاتی در این کشور را "تحمل‌ناپذیر" توصیف و تأکید کرده بود که به بسیج روزنامه‌نگاران جهان برای همبستگی با روزنامه‌نگاران ایرانی ادامه خواهد داد.

انزوای خودخواسته

اعضای مجلس شورای اسلامی در یک اقدام پیش‌دستانه تصمیم به قطع صادرات نفت ایران به اروپا گرفته‌اند.

آن‌ها قرار است طرحی دو فوریتی را در جلسه یکشنبه (۹ بهمن) به بحث بگذارند تا در صورت تصویب، صادرات نفت به اروپا را به سرعت متوقف کنند. طرح آنان واکنشی به تصمیم ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپاست که در نشست سوم بهمن ماه درباره قطع واردات نفت از ایران طی ۶ ماه آینده به نتیجه رسیدند.

برخی اعضای مجلس شورای اسلامی می‌گویند که ایران باید صدور نفت به اروپا را هم اکنون یعنی در فصل سرما متوقف کند تا عوارض آن منجمله افزایش قیمت نفت در بازار جهانی برای اروپایی‌ها ملموس‌تر شود

برخی اعضای مجلس شورای اسلامی می‌گویند که ایران باید صدور نفت به اروپا را هم اکنون یعنی در فصل سرما متوقف کند تا عوارض آن منجمله افزایش قیمت نفت در بازار جهانی برای اروپایی‌ها ملموس‌تر شود. کشورهای اروپایی روی هم رفته ۱۸ درصد مصرف خود را از ایران تامین می‌کنند و برای جبران این مقدار نفت از مدت‌ها پیش با برخی کشورهای عربی وارد مذاکره شده‌اند.

در مقابل، ایران نیز می‌گوید که مشتری‌های تازه‌ای را برای فروش نفت خود پیدا خواهد کرد و از بابت قطع صدور نفت به اروپا متضرر نخواهد شد. با این حال گزارش‌ها حاکی است که تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران ابعادی فرا‌تر از قطع واردات نفت دارد. آن‌ها بانک مرکزی ایران را نیز در لیست تحریم‌ها قرار داده‌اند و بانک‌ها و بازرگانانشان را از معامله با ایران برای خرید و فروش طلا منع کرده‌اند.

گزارش روز جمعه (۷ بهمن) خبرگزاری رویترز نیز حاکی از این بود که اتحادیه اروپا، بانک‌های بزرگ در این اتحادیه را از معامله غلات با جمهوری اسلامی را منع کرده است. این در حالی است که ایران از واردکنندگان بزرگ ذرت در جهان به شمار می‌رود و قطع معاملات در این زمینه ضربه بزرگی به بخش کشاورزی و صنعت در ایران خواهد زد.

شدت یافتن تحریم‌های غرب ناشی از اصرار ایران بر ادامه غنی سازی اورانیوم در برنامه هسته‌ای است و کماکان نشانه‌ای از تجدید نظر مقام‌های جمهوری اسلامی درباره این برنامه دیده نمی‌شود.