نسخه قابل چاپ

 ۲۳۰‌هزار نفر در جنگ ایران و عراق کشته شدند. این تنها آمار کسانی است که در میدان‌های جنگ جان باختند و در میان نیروهای نظامی ‌بودند. از میان این تعداد، شش هزار و ۴۲۰زن در فاصله سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ کشته شده‌اند. این آمار را شورای امر به معروف بنیاد شهید جمهوری اسلامی، به شکل رسمی ‌اعلام کرده است. به این ترتیب، زنان، حدود سه درصد کشته‌شدگان جبهه‌های جنگ هشت‌ساله‌اند.

"زندان الرشید زندان امنیتی آن‌ها بود. ما را زندانیان سیاسی تلقی می‌کردند و می‌گفتند شما آمده‌اید با رژیم ما بجنگید، پس اسیر جنگی نیستید. این زندان پنج طبقه زیرزمین داشت و هر طبقه که پایین‌تر بود، شکنجه‌هایش دردناک‌تر می‌شد. سه طبقه هم بالای زمین داشت. طبقه دوم سلول‌های تنگ و سرخ‌رنگی داشت و طبقه بعد سلول‌ها کمی بزرگ‌تر و به رنگ کرم بود. ما را ابتدا به سلول‌های سرخ‌رنگ بردند و بعد از ۱۰‌روز به سلول‌های طبقه بالا که روشن‌تر بود منتقل کردند. بعد از مدتی به سلول‌های سرخ رنگ برگشتیم و تا دو ‌سال آنجا نگهداری می‌شدیم."

 

در میان خاطرات و زخم‌هایی که جنگ ایران و عراق برجا گذاشته است، هنوز قصه‌های ناگفته بسیاری هست که زنان ایرانی در نقش رزمنده و اسیر، جنگ‌زده و فرزند و شوهر از دست داده و‌گاه تنها به عنوان یک شهروند، در سینه نگاه داشته‌اند

"سه سال از ازدواج‌مان گذشته بود که جنگ شروع شد. من ۹ماهه حامله بودم که خرمشهر را گرفتند. شوهرم شهید شد. ما خانه مادرشوهرم زندگی می‌کردیم. بعد آواره شدیم. رفتیم اصفهان. تا یک‌سالگی بچه‌ام پیش آن‌ها ماندم. هفت نفری توی یک اتاق زندگی می‌کردیم. برایم خواستگار آمد. خواستگار، بچه‌ام را نمی‌خواست. مادرشوهرم گفت اگر ازدواج کنی بچه باید پیش ما بماند. قبول نکردم. چند وقت بعد خانه‌ای اجاره کردم و با بچه‌ام از آن‌جا رفتیم. زندگی‌مان سخت می‌گذشت. خودم تنها بودم. خسته بودم. تصمیم گرفتم بچه را بدهم به آن‌ها."

"با خواهرش توی بسیج محل دوست بودم. یک بار که به مرخصی آمد، خواهرش را فرستاد خواستگاری. اول خانواده من راضی نمی‌شدند، اما چون دیدند من خودم تمایل قلبی دارم چیزی نگفتند. خیلی زود قرار عقد را گذاشتیم. فردای عقدکنان، برگشت جبهه. سه ‌ماه بعد یک هفته آمد مرخصی اما توی خانه بند نمی‌شد. سر یک هفته برگشت. یک سال و نیم بعد پسرمان به دنیا آمد. تا وقتی شهید شد در مجموع دو‌ماه با هم زندگی کردیم."

زنان بازمانده از جنگ، از نظر روانی و عاطفی کاملاً نادیده گرفته شده‌اند. در حالی که همسر از دست داده یا وارث مردانی آسیب دیده از جنگ‌اند، کسی به سرنوشت عاطفی‌شان فکر نکرده است. نیازهای زنانه و روحی‌شان در هجوم ارزش‌های اجتماعی و اعتقادی، سرکوب شده است. آن‌ها همسر و فرزندشان را از دست داده‌اند اما تبلیغات تنها چهره قهرمان آن‌ها را بدون در نظر گرفتن محرومیت‌ها و محدودیت‌ها نشان داده است؛ محدودیت‌هایی که البته راهی برای رفع آن‌ها در نظر گرفته نشده است. در میان خاطرات و زخم‌هایی که جنگ ایران و عراق برجا گذاشته است، هنوز قصه‌های ناگفته بسیاری هست که زنان ایرانی در نقش رزمنده و اسیر، جنگ‌زده و فرزند و شوهر از دست داده و‌گاه تنها به عنوان یک شهروند، در سینه نگاه داشته‌اند.