لیزا عزیززاده، استادیار عصب‌شناسی کالج علوم و هنرهای دورن‌سایف دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، در این زمینه می‌گوید: "می‌خواستیم ببینیم که خلاقیت چگونه در مغز اتفاق می‌افتد؟" شاید هنگامی‌که نقاشی می‌کشید و یا مجسمه‌ای می‌سازید، فکر کنید که از نیمه راست مغزتان کار می‌کشید. این نیمه را غالباً محل جولان تفکرات خلاقانه می‌دانند، حال‌آنکه نیمه چپ اغلب به عنوان محلی برای تفکرات عقلانی و منطقی شناخته می‌شود.

 

پژوهش جدیدی که به سرپرستی عزیززاده به ثمر رسیده، اما نشان می‌دهد که هرچند نیمه راست مغز انسان اکثر سنگینی بار تفکرات خلاقانه را به دوش می‌کشد، اما از نیمه چپ خود هم کمک می‌طلبد. این پژوهش که تمرکز آن معطوف به نحوه عملکرد مغز حین تفکرات بصری خلاقانه بود، با یافته‌های قبلی دانشمندان مبنی بر منشأ ابتکارات موسیقایی مغز ما نیز همخوان بود. گزارش این بررسی که به کمک یک دانشجوی تحصیلات تکمیلی و یک دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، به نام‌های سوک‌لی لیو (Sook-Lei Liew) و فراچسکو داندکار (Francesco Dandecar) انجام شد، در نسخه آنلاین ماه گذشته نشریه Social Cognitive and Affective Neuroscience انتشار یافت.

 

خانم عزیززاده می‌گوید: "ما برای تفکر خلاقانه به هر دو نیمه مغز احتیاج داریم." این پژوهشگر و تیم همراهش، از فناوری "تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی" (fMRI) به‌منظور تهیه اسکن مغزی دانشجویان رشته معماری که غالباً خلاقیت دیداری‌شان بالاست، استفاده کردند. در جریان این اسکن، سه شکل هندسی به سوژه‌ها نشان داده شد: یک دایره، یک نیم‌دایره و یک شکل 8 مانند. از آن‌ها خواسته شد با همین شکل‌ها در ذهن‌شان تصویرسازی کنند. مثلاً یک چهره که 8 خوابیده را به جای چشم‌ها، نیم‌دایره را به جای دهان خندان و دایره را هم به جای بینی آن می‌گیریم. ضمناً از این دانشجویان خواسته شد تا سه شکل مزبور را طوری در ذهن‌شان کنار هم بچینند که یک مربع یا مستطیل ایجاد شود. یعنی کاری که هرچند نیازمند همان فضاسازی سه‌بعدی است، اما لزوماً خلاقیتی درون خود ندارد.

 

هرچند که این کارها اساساً توسط نیمه راست مغز کنترل می‌شد، اما کار خلاقانه، نیمه چپ مغز را بیشتر از کار غیر خلاقانه به کار وامی‌داشت. این یعنی که نیمه چپ، مستعد پشتیبانی از عملکرد خلاقانه مغز ماست. لیزا عزیززاده درصدد گستراندن پژوهش‌هایش به انواع مختلف خلاقیت (از قبیل نقاشی، بازیگری، خوانندگی و ...) و بررسی اختلاف‌ها و شباهت‌های عملکرد مغز حین انجام هرکدام از این دسته تفکرات مجزاست.

 

بذر جامعه در مغز انسان؟                                                                                 

 

توضیح تصویر: طرح از Chad Engle