بی شک نگارنده این نوشته زحمات قابل تقدیری کشیده است. من به نوبه خودم از ایشان تشکر می کنم.
اما آنچه وی به مثابه روشنفکری دینی و اصلاحات در حوزه نگاشته است، بیشتر از سنخ تاریخ شفاهی است و تا حدودی نیز مشحون از مدعیات بلا دلیل و پرش های عجیب و غریب از این شاخه به آن شاخه. منتها این مساله در جای خود می تواند زمینه سنجش این نوشته را فراهم سازد و امیدوارم کسی این کار را بکند.
آنچه من به آن اشاره می کنم به قضاوت های عجولانه و سطحی نویسنده بازمی گردد که بی محابا همه را یکسره به تیغ نقد کشیده و عمرها کوشش علمی را نادیده گرفته است و چوب حراج بر آنها زده است. حتی اگر مدعای نویسنده درست می بود، فرایندی که وی طی می کند منتج آن نیست. برای نقد آرای علمی یک اندیشمند باید کوشش بیشتری به خرج داد. من البته با مساله سیاسی و سیاست در این قصه کاری ندارم.
به عنوان نمونه به مورد طباطبایی اشاره می کنم. اشکوری گفته است: «اما به نظر می­رسد ایشان نیز بیشتر ردیه نویس جریان فلسفه مادی و یا افکار غربی مدرن است تا فعال و نظریه پرداز و مبدع و صاحب مکتب ویژه در نحله فلسفه اسلامی-مدرن.» و البته بعد نیز افزوده است که اطلاعات وی از فلسفه جدید غرب اندک بوده است.
البته نفس اندک بودن آگاهی یک فیلسوف شرق از فلسفه غرب به هیچ رو عیب نیست، همان گونه که فیلسوفان غرب نیز از فلسفه شرق اطلاعات اندک دست چندمی بیشتر ندارند. و اگر به فرض عیبی هست، به سان همان عیبی است که فیلسوفان آن سر دنیا نیز دارند و اگر زبان گلایه ای است، باید از هر دو گروه چنین گلایه ای شود.
جدای از این قصه، مساله اینجاست که نگارنده بدون تحقیق جدی در خصوص آرای فلسفی-هستی شناختی و معرفت شناختی و فلسفه اخلاقی طباطبایی، وی را صرفا یک ردیه نویس می شمارد. کاش وی همان مقالات اصول فلسفه و روش ریالیسم را به دقت می خواند تا می دید که در همان کتاب و در طی مقاله چهارم تا ششم طباطبایی روش بنیادین کاملا ابتکاری برای امکان معرفت و ضروری بودن واقعیت نخست، آورده است که دست کم اینجانب به عنوان یک معرفت شناس که بیش از ده سال است در این رشته تحقیق می کند و آرای اکثر معرفت شناسان معاصر غرب را در این زمینه مورد مطالعه قرار داده است، چنین نظریه ای را ندیده و نخوانده است.
به مثابه نمونه دیگر، برهان هستی شناسانه طباطبایی برای اثبات وجود خدا (به مثابه واقعیت مطلق ضروری) است که در حواشی مختصر وی بر اسفار آمده است و تقریر درستی از آن را جوادی آملی به دست داده است.
و دیدگاه اعتباریات طباطبایی نیز نمونه دیگری است که جای توجه بسیار دارد.
نمی دانم نویسنده تا چه پایه با اندیشه ورزی به سبک جدید آشنا است. اگر وی در یکی از رشته های علمی تحقیق جدی کرده باشد، به خوبی می داند که تنها یک نظریه اساسی در یک دانش، به طور خاص در مثل فلسفه و معرفت شناسی و فلسفه اخلاق، کفایت می کند تا اندیشمندی را به عنوان صاحب نظر معرفی نمایند. چیزی که امروزه در غرب کاملا شایع است و بی شک به دلیل گستردگی دانش همین هم درست است. با این معیار طباطبایی مصداق کامل یک نظریه پرداز معاصر خواهد بود، نه کسی که صرفا حاشیه نویسی کرده باشد، اگرچه به گمان من نفس حاشیه نگاری و نقادی آرای دیگران نیز خود حسن بزرگی است البته اگر با ضوابط سنجش و ارزیابی صورت گیرد.
با احترام مجدد