نسخه قابل چاپ

دیدار امسال هیات دولت با رهبر جمهوری اسلامی ایران فضایی متفاوت با دو دیدار قبلی‌شان در آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد داشت. دو دیدار نخست پس از برگزاری انتخابات جنجالی ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸ به تایید و تشویق کابینه اختصاص داشت و امسال با علنی شدن اختلافات میان اصولگرایان، حاوی انتقادهای تندی به دولت بود.

تمجید و تعریف

پس از واقعه انفجار دفتر نخست‌وزیری و نامگذاری هفته اول شهریور ماه به نام هفته دولت، سنت دیدار اعضای کابینه با رهبر جمهوری اسلامی بنا نهاده شده است. در نخستین دیدار پس از استقرار دولت دهم و درحالی که اعتراضات دو کاندیدای حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری و طرفدارانشان در حال پیگیری بود، آیت‌الله خامنه‌ای از رکورد آرای احمدی نژاد در میان روسای جمهوری ایران سخن به میان آورد و گفت: «بحمداللَّه دولت تثبيت شد و استقرار پيدا كرد... ملت بزرگ ما، با حضور هشتاد و پنج درصدى در صحنه، بيعت دوباره‌‌‌‌‌‌اى با انقلاب كردند، بعد هم رئيس جمهورى را انتخاب كردند با قريب بيست و پنج ميليون رأى، كه اين هم يك نصاب جديدى براى دولت و براى رؤساى جمهور ما بود... اين حضور هشتاد و پنج درصدى، پتك جمهوريت بود بر سر دشمنانى كه دائم عليه انقلاب هِى حرف زدند، عليه اسلام حرف زدند، در پايه‌‌‌‌‌‌هاى جمهوريت نظام به خيال خودشان خدشه كردند.»

در نخستین دیدار پس از استقرار دولت دهم و درحالی که اعتراضات دو کاندیدای حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری و طرفدارانشان در حال پیگیری بود، آیت‌الله خامنه‌ای از رکورد آرای احمدی نژاد در میان روسای جمهوری ایران سخن به میان آورد

پس از آن، جلسه عموما به تعریف و تمجید از احمدی‌نژاد و همکارانش گذشت و تنها از رییس دولت خواسته شد که «شاکر باشید و مغرور نشوید». در عین حال که عبارتهایی تحسین آمیز و حمایتگر فراوان شنیده می شد. عبارتهایی مانند «آقاى رئيس جمهور ما هم كه بحمداللَّه پرانرژى و خستگى‌‌‌‌‌‌نشناس حقاً؛ پابه‌‌‌‌‌‌پاى ايشان دويدن هم خيلى سخت است، خدا كمكتان كند بتوانيد پابه‌‌‌‌‌‌پاى ايشان بدويد و برسيد به مقاصدتان؛ واقعا كار دشوارى است. ايشان خيلى زياد زحمت مي‌كشند، زياد تلاش مي‌كنند، بحمداللَّه پرانرژى هم هستند؛ خدا را شكر. به ظاهر ايشان هم اين همه نمى‌‌‌‌‌‌آيد... من هيچ شبانه‌‌‌‌‌‌روزى نيست كه به آقاى رئيس جمهور و بعضى ديگر از مسئولين دعا نكنم.»

دیدار هفته دولت سال ۱۳۸۹ هم در ماه رمضان و متقارن با اوج‌گیری انتقادات اقتصادی نسبت به سیاست‌های دولت بود. اعتراضات جریانی که خود را جنبش سبز می‌نامید و از سوی حکومت "فتنه" خوانده می‌شد نیز همچنان ادامه داشت اما هنوز کار به حصر رهبران جنبش اعتراضی نرسیده بود. آیت‌الله خامنه‌ای از آن سال چنین تعبیری داشت: «اين سالى كه بر دولت دهم گذشت، سال خيلى سختى بود... اين سال، هم از لحاظ سياسى و امنيتى سال دشوارى بود، هم از لحاظ تأثير جريانهاى بيگانه بر برخى از بخشهاى كشور، مثل اقتصاد و فرهنگ و غيره. كسانى كه فتنه‌ى سال ۸۸ را شروع كردند - حالا يا خودشان طراحى كرده بودند، يا ديگران طراحى كرده بودند؛ نمی‌خواهيم نسبتى بدهيم، ولى به هر حال اين فتنه طراحى شده بود - به كار كشور ضربه‌ى سختى زدند. اگر اين فتنه نبود، بلاشك كارهاى گوناگون كشور بهتر پيش می‌رفت.» رهبر از طرح تحول اقتصادی و شیوه‌های اجرایی دولت برای انجام آن دفاع کرد و خواستار توجه به "سند چشم‌انداز"، "برنامه‌های پنج‌ساله" و " اصل ۴۴" در جهت‌گیری‌های دولت شد اما هنوز از انتقادی جدی و روشن خبری نیست.

انتقاد و بازخواست
دیدار ششم شهریور ۱۳۹۰ اما با طرح یک انتقاد شروع شد: «در ملاقات‌هاى متعددى كه من با نخبگان و زبدگان كشور - دانشگاهى، حوزوى - در سطوح مختلف دارم، مكرر از شما مسئولان محترم گله ميكنند كه اينها در بين ما نمى‌آيند و با ما در اين زمينه‌ها صحبت نمی‌كنند. اين اشكال بر شما وارد است.»
این انتقاد در چند محور دیگر ادامه پیدا کرد. از جمله آیت‌الله خامنه‌ای گفت: « يكى از ضعف‌ها اين است كه ما در كارها اولويت‌ها را نبينيم... يك مجموعه‌ى كارى درست كنيد، بنشينند واقعاً طرحهاى نيمه‌تمام را - حالا يك رقمى هم ذكر كردند كه فلان تعداد طرحهاى نيمه‌تمام داريم - اولويت‌بندى كنند؛ كدامهايش اولويت‌دار هستند، كدامهايش وعده‌ى بيشترى داده شده يا توقع بيشترى از سوى مردم وجود دارد؛ اينها را مشخص كنيد، به آنها بپردازيد. اين را مقدم كنيد بر طرحهاى جديد. چقدر خوب است كه همه‌ى وعده‌هائى كه دولت به مردم داده، عمل بشود. اگر چنانچه وعده‌اى به مردم داده بشود و عمل نشود، اين مشكلات درست خواهد كرد؛ نه فقط نسبت به دولت، بلكه به نظام.»
و در مخالفت با بخشی از گزارش کار احمدی‌نژاد عنوان کرد: « آقاى رئيس جمهور اشاره كردند كه به ما می‌گويند شما سطح توقعات مردم را بالا برديد. اين بالا بردن سطح توقعات، ناشى از اين نيست كه شما نواقص خودتان را گفته‌ايد، مردم توقعاتشان بالا رفته؛ نه، توقعات با دادن وعده‌ها بالا می‌رود. اگر ما بتوانيم به اين وعده‌ها عمل كنيم، توقعات مردم تبديل می‌شود به ايمان و اعتقاد مردم.»

 خطاب رهبر به احمدی نژاد: بالا بردن سطح توقعات، ناشى از اين نيست كه شما نواقص خودتان را گفته‌ايد، مردم توقعاتشان بالا رفته؛ نه، توقعات با دادن وعده‌ها بالا می‌رود

در این جلسه به صراحت از این که «رشد نسبت واردات به صادرات غير نفتى ما كاهش پيدا كرده» انتقاد شد و دولت تذکر گرفت: « با اين همه كارى كه دولت دارد، سعى كنيد دچار حاشيه‌سازى‌هاى مسئله‌دار نشويد... واقعا شايسته و سزاوار نيست كه حواشى‌اى به وجود بيايد؛ حالا چه حواشى‌اى كه خود شما گاهى اوقات بى‌توجه به وجود مى‌آوريد، چه آنهائى كه ديگران به وجود مى‌آورند و شما هم تسليم آنها می‌شويد؛ از اين حواشى بايد پرهيز كرد.»
حتی رهبر از موضع سال ۸۸ به موضعی متفاوت در سال ۹۰ رسید. درحالی که او در سال ۸۸ انتقادها را به نرمی در جهت اصلاح دولت به کار می برد، دو سال بعد، به موضعی درست مقابل این نظر رسید.
سال ۸۸ وی گفت: « انتقادهایى كه می‌شود، همه يك جور نيست. بعضى‌‌‌‌‌‌ها به قصد اصلاح نيست، بلكه به قصد تخريب است؛ داريم مى‌‌‌‌‌‌بينيم ديگر؛ هم از مجموعه مطبوعات خودمان، هم پشتوانه‌‌‌‌‌‌ى آنها. ده‌‌‌‌‌‌ها راديو و تلويزيون بيگانه و رسانه‌‌‌‌‌‌ى عمومى و بين‌‌‌‌‌‌المللى در اختيار حرفها و افكارى هست كه بنايش بر تخريب است؛ يعنى هيچ بناى اصلاح ندارند.»
این موضعگیری در سال ۹۰ بدین گونه تغییر کرد: « اينجور نباشد كه شما بگویيد چون به دولت حمله می‌كنند، چون انتقاد مغرضانه می‌كنند، پس ما هم بايستى اينجورى برخورد كنيم؛ نه، تبيين كنيد. بله، تبيين كار لازمى است. راه تبيين هم همين است كه در جلسات عمومى با مردم، بيان كنيد، روشن كنيد؛ سؤالات را مطرح كنند، شما جواب بدهيد، اينها تبيين می‌شود؛ در رسانه‌ها هم پخش شود.»

ورق برگشت

سال ۱۳۹۰برای کابینه احمدی‌نژاد پرالتهاب آغاز شد. از همان روزهای نخست او مجبور شد اسفندیار رحیم مشایی را از سرپرستی نهاد ریاست جمهوری برکنار کند و چند روز بعد با وجود قهر از جلسات هیات دولت، مجبور به پذیرش دستور رهبری و ابقای وزیر اطلاعات در کابینه شد. بازداشت چند تن از نزدیکان مشایی نیز تنها هشدار احمدی‌نژاد را در پی داشت که تاکید می‌کرد کابینه‌اش خط قرمز است.

در هفته دولت همزمان با حضور مشایی در کنار اعضای دولت و در کنار انتقادات اوج گرفته اصولگرایان منتقد دولت از وی، رهبری نیز زبان به انتقاد صریح باز کرده است

با این همه مشایی بیش از ۱۰۰ روز در جلسات هیات دولت و سفرها و مراسم رسمی غایب بود و حمید بقایی، معاون اجرایی نهاد ریاست‌جمهوری تا آستانه بازداشت پیش رفت. حالا اما در هفته دولت همزمان مشایی در کنار اعضای دولت حضور پیدا می‌کند و هم در کنار انتقادات اوج گرفته اصولگرایان منتقد دولت، رهبری نیز زبان به انتقاد صریح باز کرده است.

سه ماه پس از این که امام جمعه کاشان ادعا کرد که علی خامنه‌ای دستور بازداشت اعضای تیم احمدی‌نژاد را صادر کرده، تاکنون وی به درخواست فرمانده سپاه مبنی بر بازداشت رحیم‌مشایی پاسخ مثبت نداده است. باید منتظر آینده روابط رییس‌جمهور و رهبری بود که به‌طور ویژه‌ای از حمایت یکدیگر برخوردار بوده‌اند. یکی بلافاصله پس از انتخابات گفته بود: «نظر آقاى رئيس جمهور به نظر بنده نزديكتر است.» و دیگری می‌گوید: « رابطه رهبر انقلاب و من، پدر و فرزندی است.»