نسخه قابل چاپ

محمد رحمانیان، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر با توجه به سانسور شدید نمایش «هامون‌بازها» در گفت‌وگویی گفت جوّ پلیسی را بر تئاتر حاکم کرده‌اند. 

به گزارش بخش فرهنگی رادیو زمانه، محمد رحمانیان، نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان تئاتر که حضور او با نمایش هامون‌بازها در بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان یک رویداد مهم ارزیابی شده بود، در گفت‌وگویی با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) از توقیف نمایش «هامون‌بازها» انتقاد کرد و گفت جو پلیسی بر تئاتر ایران حاکم شده است.
 

هانیه خاکپور، خبرنگار ایلنا درباره توقیف نمایش «هامون‌بازها» اين گفت‌وگو را انجام داده است.

محمد رحمانیان گفت به دعوت دبیر بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر آغاز به کار کرد، اما پس از مدتی تمرین‌ها را متوقف کردند.

او گفت: «شب قبل از توقیف به ما گفتند بیایید با هم صحبت کنیم. وقتی رفتیم، لیستی بیشتر از پنجاه مورد اشکال به متن نمایش‌نامه، به ما اعلام کردند و طبیعی است من نمی‌توانم این همه اشکال را در متنی که قبلاً تصویب شده قبول کنم و کار را تعطیل کردیم.»
 

محمد رحمانیان که پیش از این نمایش «روز حسین» را به صحنه برده بود، اما آن را هم توقیف کرده بودند گفت: «من گفته بودم متن باید خوانده شود؛ از آنجاکه این کار را سال پیش قرار بود آماده کنم، حدود پنجاه صفحه از آن آماده بود. آن را دادم و خواستم قبل از شروع هرکاری، نظرشان را بدهند تا اگر تصویب شد، کار کنیم که مسائل نمایش "روز حسین" پیش نیاید. پانزده روز بعد از اين‌که متن را برایشان ایمیل کردیم، به ما گفتند متن از طرف شورا تصویب شده است و اعلام کردند حتی یک مورد هم ممیزی نداشته است.»
 

رحمانیان سپس به ابعاد سانسور نمایش‌ »هامون‌بازها» اشاره کرد و گفت: «به من یک فهرست بیش از پنجاه مورد حذفیات دادند که شامل حذف یکی از شخصیت‌های اصلی بود، دو صحنه به صورت کامل باید حذف می‌شد و بیشتر از پنجاه مورد هم حذفیاتی بود که درون متن خط کشی شده بود و حدود دو پنجم متن بود. طبیعی بود که من چنین سلاخی را نپذیرم.» 
 

رحمانیان سپس به ارتباط سانسور این اثر با توقیف نمایش «هدا گابلر» اثر وحید رهبانی اشاره کرد و گفت: «گویا گروه جدیدی آمدند به عنوان بازخوان و سانسورچی و این کار را کرده‌اند. به من مسأله نمایش هدا گابلر را گفتند و اين‌که بعد از جریان به وجود آمده برای آن چنین اتفاقاتی افتاده است.»
 

او در این گفت‌وگو برای نخستین بار از گروه جدیدی نام برد که به تعبیر این نمایش‌نامه‌نویس و کارگردان آمده‌اند که «برای هنرمندان شاخ و شانه بکشند.» او در این‌باره گفت: «حتا یکی از آن‌ها دستیار من را دیده بود و با حالتی تهدیدآمیز به او گفتند باید کار شما را بازبینی کنیم.»
 

رحمانیان به هزینه‌هایی که متحمل شده اشاره کرد و گفت: «الان گروه تقریبأ متلاشی شده است. ما ۳۵  روز تمرین کرده بودیم و کارمان آماده بود و فقط یک صحنه کلیپی مانده بود که در پایان نمایش اضافه می‌شد و قرار بود با موسیقی فیلم «مرثیه‌ای برای یک رؤیا» باشد و نمایش هم با مرگ آقای شکیبایی تمام می‌شد چون در ستایش خسرو شکیبایی بود.»
 

رحمانیان سانسورها را کار گروهی خواند که به تعبیر او از آن‌ها یک کلاه می‌خواهند ولی آن‌ها سر می‌برند.

او بدون آن‌که بگوید این گروه تازه که ممیزی تئاتر را به‌دست گرفته‌اند، دقیقاً چه کسانی هستند و به کدام نهاد یا کدام وزارت‌خانه وابستگی دارند، گفت: «گویا اين‌ها یک عده آدم در سایه هستند که اين‌گونه با زحمت‌ها و تلاش‌های یک گروه برخورد می‌کنند.»  
 

رحمانیان به مدیریت تئاتر اشاره کرد و گفت: «اصلاً چیزی به نام مدیریت تئاتر وجود ندارد. یک جوّ پلیسی را بر تئاتر حاکم کردند. ما را به صورت قلم به‌مزد فرض کردند که هرآن‌چه دلخواه دوستان است، روی صحنه بیاوریم در حالی‌که اصلاً چنین چیزی نیست.»
 

سپس این نویسنده و کارگردان به پیامدهای مخرب چنین سیاست‌هایی در تئاتر ایران اشاره کرد و گفت: «ببینید امروزه چه نمایش‌هایی روی صحنه می‌آید. آن‌ها می‌خواهند از تئاتر یک هنر خنثی بسازند که تا الان بارها و بارها زمین خورده و بعد از این هم اين‌گونه خواهد بود. هجوم متن‌های خارجی، حذف بسیاری از نمایشنامه‌نویسان که به جریان نمایشنامه‌نویسی کمک می‌کنند و آن را جلو می‌برند، همه و همه اتفاقاتی است که با وجود این‌کارها رخ می‌دهد.»
 

بیست و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از ۱۶ بهمن تا اول اسفند در تهران و چند شهرستان‌ برگزار می‌شود.
 

محمد رحمانیان یکی از چند نویسنده نسل سوم نمایشنامه‌نویسی کشور است که سال‌هاست به صورت مستمر در عرصه تئاتر حضور دارد. نمایش توقیف‌شده «روز حسین»، دایی وانیا، مصاحبه، شهادت‌خوانی قدمشاد مطرب در تهران، خروس، فنز و عشقه، از کارهای متعدد نمایشی اوست.