نسخه قابل چاپ

کریستین دل‌آمور - طبق یک پژوهش جدید، انقراض نسلی که در اوایل عصر تریاسیک رخ داد، سیاره‌مان را به زمینی مرده و لم‌یزرع بدل کرد، آن‌هم بدین‌واسطه که این موجودات، دیگر تحمل گرما را نداشته‌اند.

بین ۲۴۷ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش، زمین زیر فشار انقراض نسل بزرگی موسوم به «رخداد پرمیانِ پایانی» قرار گرفت. مرگ، بر سرتاسر سیاره‌مان، از جمله بخش اعظم پوشش گیاهی‌اش سایه افکند. گیاهان، اگرچه حجم وسیعی از گاز دی‌اکسید کربن هوا را می‌بلعیدند و مانع از رشد افسارگسیخته گرمای گلخانه‌ای می‌شدند، اما خودشان به‌سرعت می‌پختند و حیات استوا هم در شرف نابودی بود. به‌گفته پل ویگنال (Paul Wignall)، دیرین‌شناس دانشگاه لیدز انگلستان، اگر این گیاهان نبودند، دیگر "کنترلْ از دست زمین در می‌رفت".

چند موجود انگشت‌شماری هم – از جمله حلزون‌های سخت‌جان و صدف‌های دوکفه‌ای – که از انقراض نسل پرمیان جان به در بردند، رفته‌رفته تحت تأثیر گرمای هوا نابود شدند و زمین را برای پنج میلیون سال متوالی به یک «منطقه مرگ» بدل کردند.

ویگنال و همکارانش با هدف کسب اطلاعات بیشتر از این رخداد، دست به جمع‌آوری فسیل‌های کوچکی از دریاهای کم‌عمق جنوب چین زده‌اند، که در آن دوران یک منطقه استوایی به شمار می‌رفت. آن‌ها با بررسی ایزوتوپ‌های اکسیژن موجود در این‌گونه فسیل‌ها، که شاخص مطمئنی از دمای آب دریاهای آن زمان محسوب می‌شود، متوجه شدند که دمای سطحی دریاهای عصر مابعد پرمیان، به ۴۰ درجه سانتیگراد می‌رسیده، که به‌گفته این محققین گرمای مهلکی به شمار می‌رود. متوسط دمای فعلی همین نواحی، چیزی در حدود ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است.

این گرما، می‌تواند از معمای دیرینه‌ای هم پرده بردارد: چرا زمین در این برهه، بعد از حدود پنج میلیون سال احیاء شد؛ حال‌آنکه در سایر رخدادهای مشابه، این اتفاقْ حدود چندهزار سال بیشتر زمان نمی‌بُرد؟ همین‌که چون هوا گرم بوده است.

ولی آیا ممکن است که چنین اتفاقی امروزه هم تکرار بشود؟ به‌گفته ویگنال: از لحاظ نظری شاید. طبق داده‌های مؤسسه مطالعات فضایی پایگاه گادرد ناسا، دمای متوسط زمین از سال ۱۸۸۰ میلادی تابه‌حال، حدود ۰.۸ درجه سانتیگراد افزایش یافته است. اما با توجه به آهنگ فعلی گرمایش زمین، "هنوز فاصله بسیار بسیار درازی تا چنین فاجعه‌ای داریم". اولاً این‌که کل پوشش گیاهی زمین باید از بین برود، که به‌گفته ویگنال، طبق مدل‌های فعلی، چنین اتفاقی امروزه بعید می‌نماید. اما وی همچنین می‌افزاید که در مقیاس‌های زمین‌شناختی، "نشان داده‌ایم که وضع زمین چقدر می‌تواند اسف‌بار بشود". 

منبع: National Geographic

در همین زمینه:

خاکستر؛ عاملی برای انقراض نسل پرمیان-تریاسه

انقراض نسل‌ها سرعت فرگشت را تعریف می‌کنند

توضیح تصویر:

انقراض نسل پرمیان پایانی، حدود ۹۰ درصد موجودات زنده، از جمله همین حلزون‌های گونیاتیت را نابود کرد / منبع: Vaughan Fleming, Photo Researchers