ابهام در اقامت مهاجران متخصص ایرانی در هلند

دوشنبه, 1391-04-19 11:58

سارا روشن

سارا روشن - در هفته‌های گذشته، برخی دانشجویان مقطع دکتری در دانشگاه‌های هلند با نامه‌ای غیر منتظره از اداره مهاجرت این کشور مواجه شدند مبنی بر اینکه این اداره تا اطلاع ثانوی، بررسی درخواست تمدید اقامت یا دریافت اقامت پژوهشگران و مهاجران متخصص از ایران را متوقف می‌کند.

نامه یادشده علت این تصمیم را تحریم‌هایی اعلام کرده‌ که پارلمان اروپا روز ۲۳ مارس ۲۰۱۲ علیه دولت ایرانی تصویب کرده است.

ساندر فان‌ در‌ ایک (Sander van der Eijk)، سخنگوی وزارت کشور و اداره مهاجرت هلند (IND) روز ۲۱ ژوئن به رادیو زمانه گفت: «ما داریم به دقت بررسی می‌کنیم که این تنظیم‌های جدید شامل چه رشته‌های تحصیلی و چه مشاغلی می‌شود. بر اساس نتیجه آن درباره تقاضای مهاجران متخصص ایرانی تصمیم می‌گیریم.»

رشته‌های تحصیلی تحریم شده در هلند

روز چهارشنبه، سوم ژوئیه نامه جدیدی از اداره مهاجرت هلند روی تارنمای این سازمان منتشر شد که بر اساس آن تحریم یادشده فقط شامل رشته‌هایی می‌شود که در ارتباط با نفت خام، گاز خام و محصولات پتروشیمی هستند.

استر د. فریده: نام بردن از یک ملیت - و در اینجا ایرانی - و محروم کردن یک گروه مشخص از دسترسی به دانش و امکانات خاص و در واقع بدون دلیل آن‌ها را محکوم کردن، غیر قانونی است. ولی یک دولت اجازه دارد، دسترسی به دانش و فن‌آوری را بایکوت کند.

در این زمینه ساندر فان در ایک، به زمانه گفت: «ابتدا ما تصمیم گرفتیم تا مشخص شدن قوانین صبر کنیم و پرونده‌ای را برای بررسی در دست نگیریم که نتیجه آن توقف بررسی ۱۲۵ پرونده درخواست اقامت یا تمدید اقامت بود. الان این مسیر را تغییر دادیم و تصمیم گرفتیم که پرونده‌های گروهی که در زیرمجموعه تحریم‌ها قرار نمی‌گیرند را مورد بررسی قرار دهیم. رشته‌هایی که احتمالا زیر مجموعه تحریم‌هایی هستند که مورد نظر اتحادیه اروپاست، بررسی می‌شوند و احتمالا درخواست آن‌ها رد می‌شود.»

در نامه و پیوست‌هایی که روی تارنمای وزارت کشور هلند منتشر شده تاکید روی واردات، صادرات و خرید و فروش تجهیزات و تکنولوژی اتمی، نظامی، نفت خام، گاز خام و محصولات پتروشیمی است؛ و البته خدمات حمل و نقل، بیمه، انتقال پول، معامله، واسطه‌گری و سرمایه‌گذاری این محصولات هم شامل تحریم می‌شوند. به غیر از این محصولات الماس و سنگ‌های قیمتی، خدمات و تکنولوژی ارتباطات که کشور مربوطه یعنی ایران می‌تواند از آن برای سرکوب مردم استفاده کند هم مورد تحریم قرار گرفته‌اند. در پیوست‌های این نامه، فهرست‌هایی از محصولات و شرکت‌ها و افراد هم منتشر شده،

ولی نامی از رشته‌های تحصیلی یا موضوعات پژوهشی به میان نیامده است.

استر د. فریده (Esther de Vreede)، وکیل مهاجرت با اشاره به اینکه برداشت‌های مختلفی از این نامه می‌توان کرد به زمانه گفت: «این تحریم شامل کسانی می‌شود که در رشته‌های خاصی پژوهش می‌کنند، ولی در عین حال می‌تواند شامل همه دانشجویانی بشود که می‌خواهند در هلند تحصیل کنند.»

او در پاسخ به این پرسش که آیا این تحریم شامل کسانی هم می‌شود که به طور مثال در رشته تجارت بین الملل درس می‌خوانند، گفت: «نه، ولی اگر تخصص تجارت بین‌الملل در کشور‌های عربی باشد، می‌تواند شامل این تحریم‌ها شود. این بستگی به تنظیم این تحریم‌ها دارد.»

آیا اقدام هلند قانونی است؟

این نخستین‌بار نیست که وزیر کشور هلند همراه با وزیر دانش و فرهنگ تصمیم به اعمال تحریم‌ها بر دانشجویان و پژوهشگران ایرانی می‌گیرند.

ساندر فان‌ در‌ ایک: «این مقررات شامل همه کشورهای اتحادیه اروپا می‌شود. به این معنا که همه کشور‌ها موظف هستند مقررات داخل کشوری این تحریم‌ها را بررسی و تعیین کنند.»

پس از تحریم‌هایی که ایالات متحده آمریکا علیه ایران در سال ۲۰۰۷ اعمال کرد، دولت هلند تصمیم گرفت، دانشجویانی را که ملیت ایرانی دارند و یا متولد ایران هستند از دسترسی به آزمایشگاه‌ها و رشته‌های تحصیلی شیمی، معادن و انرژی اتمی محروم کند. این دانشجویان بر اساس اینکه این قانون جدید مغایر با قانون اساسی هلند است به دادگستری هلند شکایت کردند و پس از دو سال، در فوریه ۲۰۱۰ برنده شدند.

استر د. فریده، درباره اینکه آیا تصمیم جدید دولت هلند بر اعمال تحریم‌ها روی دانشجویان قانونی است، می‌گوید: «برای این پرسش هنوز پاسخی نیست. در سال ۲۰۱۰ دانشجویان ایرانی در دادگاه برنده شدند، چرا که با نام بردن از یک ملیت - و در اینجا ایرانی - و محروم کردن یک گروه مشخص از دسترسی به دانش و امکانات خاص و در واقع بدون دلیل آن‌ها را محکوم کردن، غیر قانونی است. ولی یک دولت اجازه دارد، دسترسی به دانش و فن‌آوری را بایکوت کند. به طور مثال همزمان دولت‌های فرانسه و دانمارک هم دسترسی به دانش و فن‌آوری برای دانشجویان و پژوهشگران ایرانی را محدود کرده بودند، اما آن‌ها بر اساس تقاضای فرد پرونده را بررسی کردند و مورد به مورد این محدودیت را اعمال می‌کردند.»

امکان شکایت نسبت به پاسخ اداره مهاجرت

ساندر فان‌ در‌ ایک، به زمانه گفت پژوهشگران می‌توانند زمانی که از اداره مهاجرت جواب رد دریافت کردند، نسبت به آن شکایت کنند.

برخی پژوهشگران ایرانی به علت عدم بررسی پرونده اقامت‌شان، موقعیت شغلی و پژوهشی‌شان را از دست داده‌اند. استر د.فریده پیشنهاد می‌کند: «این نوع پرونده‌ها را خوب است جمع‌آوری و بررسی کنیم که آیا می‌توان یک واکنش جمعی نسبت به آن نشان بدهیم؟ چراکه تصور من این است که منظور این نبوده که پیشرفت این پژوهشگران متوقف شود.»

استر د فریده، وکیل دادگستری در تائید گفته سخنگوی وزارت کشور می‌گوید: «در حال حاضر شکایت نتیجه ندارد و انتظار هم برای این پژوهشگران مشکلی ایجاد نمی‌کند. چرا که در دوران انتظار، آن‌ها به‌طور قانونی در هلند هستند و وقفه‌ای هم در دوران اقامت‌شان ایجاد نمی‌شود. زمانی شکایت می‌تواند نتیجه داشته باشد که متقاضیان جواب رد بگیرند. آنوقت آن‌ها می‌توانند شکایت کنند که جواب به تقاضای آن‌ها طولانی شده است ولی این نوع شکایت هم پس از شش ماه قابل بررسی است.»

در این میان برخی پژوهشگران ایرانی به علت عدم بررسی پرونده اقامت‌شان، موقعیت شغلی و پژوهشی‌شان را از دست داده‌اند. استر د فریده پیشنهاد می‌کند: «این نوع پرونده‌ها را خوب است جمع‌آوری و بررسی کنیم که آیا می‌توان یک واکنش جمعی نسبت به آن نشان بدهیم؟ چراکه تصور من این است که منظور این نبوده که پیشرفت این پژوهشگران متوقف شود و حدس می‌زنم که منظور وزیر امور خارجه هم این نبوده باشد.»

هلند شاگرد اول کلاس در اروپا

به نظر می‌رسد که هلند تنها کشور در اتحادیه اروپاست که در اعمال تحریم‌ها در داخل کشورش اقدام علنی کرده است.

استر د فریده در این زمینه می‌گوید: «فکر می‌کنم هلند چند قدم از اتحادیه اروپا جلو‌تر رفته است و دارد تنظیم‌هایی را انجام می‌دهد که اتحادیه اروپا در ماه‌های آینده روی آن کار خواهد کرد. هلند انگار می‌خواهد، شاگرد اول کلاس باشد.»

ساندر فان‌ در‌ ایک، در پاسخ به این پرسش که چرا هلند اولین کشوری است که اقدام به اعمال تحریم‌ها در هلند کرده است می‌گوید: «مقررات این تحریم‌ها بلافاصله قابل اجرا هستند و این شامل همه کشورهای اتحادیه اروپا می‌شود. به این معنا که همه کشور‌ها موظف هستند مقررات داخل کشوری این تحریم‌ها را بررسی و تعیین کنند. یعنی همه اتحادیه اروپا باید مانع ورود افرادی شود که در رشته‌های مورد تحریم تحصیل و پژوهش می‌کنند. ولی از اینکه کشورهای دیگر این تحریم‌ها را چگونه تنظیم می‌کنند، خبری ندارم. پس اینطور نیست که هلند تنها کشوری باشد که این تحریم‌ها را اعمال می‌کند.»