نمایندگان مجلس ایران روز ۲۵ مردادماه سال جاری (۱۳۹۰) با طرح دوفوریتی جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه، از طریق انتقال و پمپاژ آب از رودخانه ارس مخالفت کردند. نمایندگان مجلس، در عوض از کوچ دادن ساکنان منطقه سخن به‏میان آورده‏اند که موجب وحشت و هراس جمعیت ساکن در این منطقه شده است.

 

احداث سد‏های متعدد روی سومین دریاچه بزرگ آب شور جهان، موجب کاهش هفت‌متر از عمق آن و باعث نگرانی مردم و فعالان محیط زیست شده است. در این میان بیشترین دغدغه کارشناسان محیط زیست، از برجا ماندن میلیاردها تن نمک است که باد آن‏ها را پراکنده خواهد کرد. سرازیر شدن نمک در منطقه، موجب شیوع بیماری‏های مختلف، از بین رفتن محصولات کشاورزی و ایجاد زندگی خطرناک در شعاع گسترده‏ای از اطراف دریاچه خواهد شد. این موضوع نه تنها مناطق آذربایجانی در ایران، بلکه کشورهای هم‏جوار، از جمله آذربایجان، ترکیه، عراق و ارمنستان را نیز تحت‏ شعاع خود قرار خواهد داد.

یاشار حکاک‏پور، کنشگر سیاسی در ونکوور کانادا، در مورد موقعیت دریاچه ارومیه می‌گوید:دریاچه‏ی ارومیه بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته است. ابتدا "بحرالمیت" در اسراییل بزرگ‏ترین و شورترین دریاچه‏ی جهان بود. اما الان دریاچه‏ی ارومیه به دلیل بالا رفتن غلظت نمک آن، شورترین دریاچه آب نمک دنیا است.

 

این دریاچه در تعیین دمای هوا و چرخه اکوسیستم منطقه نقش بسیار بزرگی دارد. زوال تدریجی دریاچه ارومیه باعث شده است که فعالان آذربایجانی در شهرهای مختلف و هم‏چنین مردم آذربایجان حس کنند که محیط زیست‏شان دارد از بین می‏رود. آن‏ها حس می‏کنند که وطن‏شان، جایی که به آن تعلق دارند، دارد از بین می‏رود و نسبت به آن اعتراض می‏کنند.

 

 

حدود چهارهفته‏ پیش، در یک مراسم افطاری ساده در تبریز ۳۰ نفر از فعالان آذربایجانی را دستگیر کردند که می‏خواستند توماری در این زمینه جمع کنند.

 

چندروز بعد در شهر ارومیه تظاهرات بسیار گسترده‏ای صورت گرفت که بر اساس مشاهدات شاهدان عینی، سه نفر طی آن جان باختند و عده زیادی مجروح و تعداد کثیری هم بازداشت شدند. در شنبه بعد از این ماجرا، دوباره تظاهراتی در شهرهای ارومیه و تبریز برگزار شد. روز ۲۱ شهریور هم عده‏ی زیادی را در اردبیل دستگیر کرده‏اند که عباس لثانی، فعال شناخته‌شده آذربایجانی و هم‏چنین عسگر اکبرزاده و ابراهیم رشیدی در میان آنان بودند.

 

مردم آذربایجان مصمم هستند اعتراض‌های خود را تا زمانی که این مسئله حل نشود ادامه بدهند. یعنی می‌خواهند اعتراض خود را تا زمانی که حکومت راضی به باز شدن سدهای منطقه نشود و ۲۰ الی ۴۰درصد آب‏های پشت آن‌ها به داخل دریاچه ارومیه جاری نشود، ادامه بدهند.

 

آن ۳۰ نفری که اوایل شهریورماه در یک مراسم افطاری بازداشت شده‏اند، همگی دست به اعتصاب غذا زده‏اند. الان حدود چهارهفته است که این عده در اعتصاب غذا هستند و وضعیت‏شان بسیار بحرانی گزارش شده است. آن‌ها اعتراض دارند به این که کار خاصی نکرده‏اند و در یک مراسم افطاری ساده دستگیر شده‏اند. از جمله‏ی آن‏ها می‏توان از آقایان عبدالله صدوقی، عوض‏پور، موسی برزین و… نام برد که هم‏‏اکنون در زندان تبریز به‏سر می‏برند.

 

در جریان گردهمایی‌های اعتراضی مختلف که در اعتراض به خشک شدن دریاچه‏ ارومیه رخ داد، تعداد بسیاری از کنشگران و مردم عادی دستگیر شده‏اند. مردم در این تظاهرات که ابتدا در فضای عمومی خیابان برگزار شده است و بعد به استادیوم‏های ورزشی نیز کشیده شد، شعار می‏دادند: "بی‏تفاوت‏ها، بی‏غیرت‏اند".

 

ویدئوهایی که از فضای دو شهر ارومیه و تبریز گرفته شده است، نشان می‏دهد که فضای این مناطق بسیار امنیتی شده است. مردم نگران خشک شدن دریاچه و حکومت نگران پیوند خوردن اعتراض‌ها با گروه‏های رادیکال قومی آذربایجان است.

 

به گفته خانواده فرانک فرید، یکی از کنشگران حقوق زنان در تبریز، او روز ۱۲ شهریور برای انجام یک کار شخصی به خیابان می‌رود و دستگیر می‌شود. خانم فرید تنها سرپرست پدر ۸۰ ساله و مادر پیرش است. مادر این فعال اجتماعی به بیماری "پارکینسون" دچار است.

 

فرح، یکی از دوستان نزدیک خانم فرید، درباره روز دستگیری او چنین می‏گوید:فرانک تظاهرات، ساعت شش و نیم بعدازظهر، نگام خرید لباس برای پسرش در سه‏راه امین تبریز، دستگیر شده است و اتفاقاً مثل این‏که تظاهرات هم همان موقع در همان‏جا بوده است. تا آن‏جایی که من می‏دانم و با خانواده‏اش صحبت کردم، فرانک هیچ رابطه‏ای با تظاهرات ارومیه نداشت.

 

سدهای بسیار زیادی که روی دریاچه ارومیه زده‏اند باعث شده است که آب زیادی به این دریاچه ریخته نشود ودر حال خشکی قرار بگیرد. اهالی آذربایجان هم از این مسئله ناراحت هستند که دریاچه‏ ارومیه که یکی از سه دریاچه نادر در دنیا و بزرگ‏ترین آن‏ها است و شوری آب آن تقریباً دوبرابر شوری دریاچه‏های شور معمولی است، در حال خشک شدن قرار بگیرد.

 

این دریاچه برای آذربایجانی‏ها مهم است، اما سدهای احداث شده روی آن باعث شده‏اند که آب به این دریاچه ریخته نشود و کم‌کم از بین برود. فعالیت‏های فرانک فقط در جهت دفاع از حقوق زنان و اقلیت‏های قومی است. من به جرئت می‏توانم بگویم که فرانک غیر از این، هیچ فعالیت دیگری نداشته است. من یکی از افراد بسیار نزدیک به فرانک هستم و همیشه در جریان کارهای او بوده‏ام. در صحبت‏هایی که با او داشتم، همواره تاکید می‏کرد که فعالیت‏هایش فقط در زمینه دفاع از حقوق زنان و اقلیت‏های قومی بوده است. همانطور که می‏دانید، فرانک شاعر، نویسنده و مترجم نیز هست و فعالیت دیگری نداشته است.

 

 

اطلاعاتی که من دارم، حاکی از آن است که می‏خواستند فرانک را دستگیر کنند و هم‏زمان با این جریان‌ها او را بازداشت کرده‏اند، اما تا آن‏جایی که من می‏دانم و خانواده‏اش هم گفته‏اند، او هیچ فعالیتی در ارتباط با دریاچه ارومیه نداشت.

 

فرانک روز ۱۲ شهریور در سه‏راه امین دستگیر شده است. هنگام دستگیری به ایشان حمله و مقداری زخمی شده‏ است. هم بازوی فرانک ضربه خورده و هم گوش چپ‏اش صدمه دیده است. این خبر هم درست بوده است. خانواده فرانک زمانی از دستگیری او باخبر شده‏اند که از سوی سازمان اطلاعات رفته‏اند منزل‏شان را بازرسی کرده‏اند و مقداری از وسایل شخصی ایشان را هم با خود برده‏اند. تنها چیزی که می‏توانم در این زمینه اضافه کنم و صددرصد راجع به آن مطمئن هستم وباعث نگرانی خیلی‏ها نیز شده، این است که عینک مطالعه فرانک را از ایشان گرفته‏اند. موقع بازجویی هم در حالی‏که از پس دادن عینک به او خودداری شده است، مجبورش کرده‏اند مقداری مدارک امضا کند که چون عینک نداشته و نمی‏توانسته است آن‏ها را بخواند، نمی‏داند چه چیزی را امضا کرده است. این مسئله باعث نگرانی همه ما شده است.

 

ایشان وکیل دارند و به وسیله وکیل‏شان اعتراض‏نامه‏ای نوشته‏اند. هم اعتراض به این‏که عینک‏ مطالعه‏‏‏اش را پس نداده‏اند و هم این‏که برچسب‏هایی به وی زده‏اند. اتهامات فرانک همان سه اتهامی است که در تمام نشریات اینترنتی منتشر شده است. یعنی فعالیت علیه نظام، توهین به رهبر جمهوری اسلامی و اقدام علیه امنیت ملی که اصلاً صحت ندارد و ایشان به شدت نسبت به طرح این اتهام‌ها متعرض‏ هستند و تاکید دارند که چنین کارهایی را نکرده‏اند. دادگاه اولیه تشکیل شده است و فعلاً یک‌ماه حبس موقت به او داده‏اند تا دادگاه بعدی تشکیل بشود. دادگاه بعدی هم بعد از تکمیل مدارک از سوی وکلا و بازجوها تشکیل می‏شود که مطمئن نیستم چه زمانی خواهد بود.