نسخه قابل چاپ

سوسننا پاسونن - نسل دوم وب به جای صفحه‌های وب ثابت و یک‌طرفه جای خود را به محتوای پویا و کاربردی داده‌اند؛ وب‌هایی که به وب دو مشهور شده است؛ سایت‌هایی نظیر ویکی‌پدیا، یوتیوب و شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک از نمونه‌های برجسته‌ی این نسل جدید وب است. مرزهای نادقیق میان تولیدکننده و مصرف‌کننده و محوریت وب‌سایت‌هایی که محتوای آن توسط کاربران تولید می‌شود از خاصیت‌های وب دو و فرهنگ رسانه‌ای آن است.

در حوزه‌ی پورنوگرافی[٢] آنلاین، این خاصیت به اشتراک‌گذاری و تولید محتوا از سوی کاربر در محبوبیت پورنوگرافی آماتور و وب‌سایت‌هایی از این دست نمایان است که تعامل تولیدکننده، مخاطب و محتوا را به خوبی نشان می‌دهد. این تصاویر و فیلم‌ها توسط مخاطب‌های این وب‌سایت‌ها ساخته شده و از بازیگران حرفه‌ای در آن خبری نیست. پژوهشگران رسانه‌های نو به تازگی درباره‌ی این گذار نوشته‌اند و پرونوگرافی حرفه‌ای، آماتور، تجاری و مستقل را از هم تفکیک کرده‌اند. از طرفی دیگر با ساختار نوین اینترنت این مرزها به سادگی در جابه‌جایی است. این مقاله به دنبال پررنگ کردن لزوم نگاهی فراتر از چهارچوب دو قطبی‌های امروز است و یادآوری می‌کند پورنوگرافی از عناصر فرهنگ رسانه‌ای دنیای امروز ماست و مطالعه‌ی بیشتر در این حوزه ضروری است.

پورن مستقل و تجاری

اقبال به سوی پورنوگرافی آماتور و اضافه شدن ژانرهای جدیدی در پورنوگرافی مانند گونزو[٣] و پورن واقعیت‌محور تحولات عمیقی در تولید و مصرف پورنوگرافی به وجود آورده است. سایت‌های حرفه‌ای که از کاربران حق عضویت می‌گیرند مخاطبان زیادی ندارند، اما سایت‌هایی که بر اساس پلتفرم یوتیوب اداره می‌شوند و محتوای آن توسط کاربران معمولی ساخته می‌شود پر طرفدار است.

فمینیسم و پورن

همه‌ی این تغییر و تحولات به سبب پیشرفت تکنولوژیکی ابزار تولید، پخش و مصرف پورنوگرافی است، اما این واقعیت را نیز ثابت می‌کند که پورنوگرافی یکی از ژانرهای محبوب رسانه‌ای است و مرزهای آن در تماس با رسانه‌های دیجیتال در حال گسترش است. در مطالعات زنان نیز شکل گفتمان تغییر کرده است. در دهه‌ی ٨٠ مسئله بیشتر دفاع یا رد پورنوگرافی بود. صاحب‌نظران به دو دسته‌ی ضد سانسور و ضد پورنوگرافی تقسیم می‌شدند. فمینیست‌های ضد پورنوگرافی آن را نوعی بهره‌کشی از زن و خشونت علیه زن می‌دانستند. محافظه‌کاران اخلاقی آن را نشانه‌ی بی‌بندباری و افول اخلاقیات و ارزش‌های اخلاقی می‌دیدند و به نوعی هنر خوب و بد قایل بودند.

در مقابل مدافعین، پورنوگرافی را نوعی خیال‌پردازی مثبت و کاوش بدنی ضروری می‌دیدند و از منظر دفاع از آزادی بیان و عقیده به دفاع از آن می‌پرداختند. در حالی که عده‌ی دیگری از موافقان، آن را پایگاهی قابل رویت از فرهنگ جنسی جامعه می‌دانستند. علی‌رغم تاثیری که پورنوگرافی برای توسعه‌ی تکنولوژی و اقتصاد وب داشته است و قابل رویت و اندازه‌گیری بودن آن در اینترنت، پورنوگرافی یکی از حوزه‌هایی بود که نظر محققان علوم اجتماعی را به خود جلب نمی‌کرد.

پورن آماتور به عنوان یک فعالیت اجتماعی در بدنه‌ی اجتماع هم قابل مطالعه است. با ارائه پورنِ کاربر به کاربر، آماتور و پورن جایگزین رسانه‌های دیجیتال ساختار ارائه پورن را تغییر داده‌اند. پورن تجاری برای مخاطب مرد دگرجنس‌گرا ساخته شده است. پورن مستقل از آن جایی که انگیزه‌ی مالی ندارد به تجربه‌های جنسی و یا گرایش‌های جنسی فراهنجار نیز می‌پردازد و این خاصیت اساسی وب دو است که به همه‌ی قرائت‌ها اجازه‌ی بروز می‌دهد.

پورن جایگزین و چند نمونه‌ی نو

سلیقه‌ی جدید فرهنگ جنسی، ویژگی‌های جدیدی برای پورن تجاری و رایج تعریف کرده است، اما گروهی از صاحب‌نظران همچنان آن را جریانی می‌بینند که اتفاق جالب و جدیدی در آن رخ نمی‌دهد. پورن جایگزین در برابر پورن عادی، هر روزه و تعریف شده قرار می‌گیرد. پورن جایگزین به عنوان غیر تصنعی، غیر استاندارد و غیر همگون تعریف می‌شود و در واقع تولیدی است که مخاطبانش در ساخت آن مشارکت داشته‌اند. خواه در چت، وب کم و یا آپلود کردن تصاویر و فیلم نقش کاربر در تولید محتوا دیده می‌شود و این نوع از پورن است که توجه متفکران و منتقدان بیشتری را به خود جلب کرده است.

سایت «رنج زیبا»[٤] یکی از نمونه‌های جالب این حوزه است. در این سایت که اعضای آن ملزم به پرداخت حق عضویت هستند، کاربران فیلم‌هایی آپلود می‌کنند که فقط صورت آنها را در حال تجربه‌ی ارگاسم نشان می‌دهد. عضو دیگری از بدن در این سایت دیده نمی‌شود فقط و فقط صورت و احساساتی که در صورت نمایان می‌شود در این وب‌سایت عرضه می‌شود. این وب سایت توسط یک شرکت استرالیایی اداره می‌شود که سایت‌های دیگر نظیر آن را هم اداره می‌کند. در این وب‌سایت‌ها، تقریباً همه‌ی پیش‌فرض‌های پورنوگرافی عادی به چالش کشیده شده است.

اقتصاد مجانی

اقتصاد این صنعت هم دستخوش تغییر شده است. سایت‌های مجانی در برابرهنجارهای سرمایه‌داری این صنعت پول‌ساز می‌ایستند و به دنبال انتشار آزاد محتوا هستند. در پورن جایگزین محوریت با محتوای تولید شده توسط کاربر و به اشتراک گذاشتن تجربه‌ی شخصی آن است. به عبارت دیگر تولیدکنندگان و مخاطبان- که البته مرز پررنگی میان آنها نیست- هر دو به محیط جدیدی از سلیقه‌ی فرهنگی وارد شده‌اند که کارکرد اصلی آن تعریف روابط فرهنگی، اقتصادی و مصرفی متفاوتی است که در واقع روابط کل اجتماع را در برمی‌گیرد. به عبارت دیگر مدلی موثر از کار غیر فیزیکی است.

البته لازم به توضیح است که منظور از کار غیر فیزیکی کاری است که اطلاعات و محتوای فرهنگی جامعه را تولید می‌کند و تولید فیزیکی ندارد. این که تولیدکننده و مخاطب درهم ادغام شده‌اند نشان می‌دهد نت پورن تبادل آنلاین ابرازشدنی‌های جنسی است و در تقابل با تولید انبوه و بازاریابی انبوه صنعت پورن قرار می‌گیرد. تبادل در سطح کاربر با کارب، آپلودهای شخصی و دیگر روش‌های تولید محتوا، کاربران را به یکدیگر متصل می‌کند و دو قطبی تولیدکننده و مصرف‌کننده و یا فرستنده و گیرنده‌ی پیام را به کلی از بین برده است.

پورن آماتور که در سایت‌های شبکه‌ای خودسازمان پخش می‌شود، یک مدل از اقتصاد مشارکتی در برابر اقتصاد بازار آزاد این صنعت را ارائه می‌کند. جایی که انحراف از هنجار، هنجار است. دسته‌بندی‌های هارد کور[٥] و سافت‌کور[۶] در طبقه‌بندی جدید جایی ندارد و واژه‌ی ریل کور[٧] خلق شده است که واقعیات روابط جنسی و روابط جنسی واقعی را نمایش می‌دهد. در واقع طبقه‌بندی آشنایی که برای سهولت در بازاریابی پورن تجاری تعریف شده بود در اقتصاد جدید پورنِ جایگزین جایی ندارد و جای خود را به دسته‌ی جدیدی که منعکس‌کننده‌ی واقعیت محور بودن آن است - ریل کور- داده است.

پی‌نوشت‌ها:

۱- برگرفته از مقاله Labors of love: net por, Web 2.0 and the meanings of amateurism . این مقاله در سال 2010 در نشریه آکادمیک رسانه های نو و جامعه منتشر شد.

2- معادل این واژه در ادبیات رسمی دولتی هرزه نگاری گذاشته شده که در متن حاضر به دلیل خنثی نبودن آن – بار منفی هرزه- از خود واژه پورنوگرافی استفاده شده است. واژه پورنوگرافی ریشه یونانی دارد و از ترکیب دو واژهٔ پورن به یونانπόρνη به معنای روسپی و واژهٔ گرافو به یونانی γράφωمعنای نوشتن و نگارش بوجود آمده است.

3- Gonzo
ژانری که در آن حضور دوربین ملموس است و بعضاً بازیگر با دوربین حرف می‌زند و یا یکی از بازیگران دوربین را حمل می‌کند. این ژانر معمولاً بر اساس داستان نیست و بر محوریت ویژگی خاص فیلم مانند سن بازیگران یا موقعیت برجسته‌ی بدنی آنها طبقه‌بندی می‌شود.

4- http://www.beautifulagony.com/

5- hardcore

6- soft-core

7-  Real- core