نسخه قابل چاپ

دور دوم مذاکرات مسکو هم بدون نتیجه به پایان رسید. کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: « [بین ایران و غرب] شکاف‌های چشمگیری وجود دارد.» او همچنین به این موضوع اشاره کرد که انتخاب با ایران است و ایران باید نشان دهد که آیا واقعاً مایل است بحران را از طریق راهکارهای دیپلماتیک حل کند؟

دور نخست این مذاکرات روز گذشته، دوشنبه ۲۹ خرداد ۱۳۹۱ آغاز شده بود و امروز، سه‌شنبه ۳۰ خرداد در شرایطی به پایان می‌رسد که از اول ماه ژوئیه تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا نسبت به ایران اعمال می‌گردد.

همچنین پیش از برگزاری نشست مسکو قدرت‌های جهانی اعلام کرده‌ بودند که نشست مسکو احتمالاً آخرین فرصت است برای آنکه بحران هسته‌ای در ایران از راه مسالمت‌آمیز و دیپلماتیک حل شود.

قدرت‌های غربی خواهان تعلیق غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۲۰ درصد و تعلیق فعالیت‌های غنی‌سازی سایت فردو و خروج اورانیوم ۲۰ درصد تولید شده از ایران بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت است. اما طرف ایرانی تأکید دارد که قطعنامه‌های شورای امنیت غیرقانونی است و نمی‌تواند مبنای مذاکرات قرار گیرد.

قدرت‌های غربی شامل انگلیس، فرانسه، چین، روسیه، آمریکا و آلمان تحت هدایت کا‌ترین اشتون تاکنون چندین دور با ایران مذاکره کرده‌اند.

کشورهای ۵+۱ می‌گویند در صورت همکاری ایران تحریم‌های جهانی علیه این کشور کاهش می‌یابد و در راه دستیابی به انرژی هسته‌ای غیرنظامی به ایران کمک خواهند کرد.

ایران هم از سوی دیگر محورهای پنج‌گانه‌ای را به گروه ۵+۱ پیشنهاد داده است. خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) گزارش داد که علی باقری که از او به عنوان نفر دوم گروه ایرانی یاد می‌شود، خبر داد که این پیشنهادهای پنج‌گانه را به کشورهای ۵+۱ ابلاغ کرده است. با این‌حال هیچگونه توضیحی درباره این پیشنهادها در رسانه‌ها انتشار نیافته است.

● خواست ایران در سایه بحران اقتصادی و تورم روزافزون توقف تحریم‌ها است.
● ایران ظاهراً توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد را پذیرفته است
● سرگئی ریابکوف دور دوم مذاکرات مسکو را «بسیار پیچیده» توصیف کرده است
● یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم پیش‌بینی کرده که مذاکرات هسته‌ای در یک کشور غربی ادامه پیدا کند.
● حضور و نقش علی باقری برجسته‌تر از سعید جلیلی بوده است

علی باقری به خبرگزاری ایرنا گفت: «به طرف‌های مذاکره توضیح دادیم که محورهای پنج‌گانه پیشنهادی ایران به طور کامل به هم مرتبط هستند و مذاکره درباره آن‌ها باید در فضای احترام متقابل صورت گیرد.»

ایران در حالی از از «اعتمادسازی» صحبت می‌کند و خواستار کاهش تحریم‌های اقتصادی از سوی قدرت‌های غربی شده است که اوباما و پوتین در حاشیه نشست کشورهای ۲۰ از ایران خواستند که به «وظایفش در قبال جامعه جهانی» کاملاً عمل کند و گام‌های مثبتی در جهت به‌دست آوردن اعتماد جامعه جهانی نسبت به غیر نظامی بودن برنامه هسته‌ایش بردارد.

گروه ۱+۵ گفته است در صورت همکاری ایران تحریم‌های جهانی علیه این کشور کاهش می‌یابد و در راه دستیابی به انرژی هسته‌ای غیرنظامی به آن کمک خواهد شد.

محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور اسلامی هم چند روز پیش در سایه نشست مسکو که برخی کارشناسان آن را سرنوشت‌ساز توصیف کرده‌اند، در گفت‌و گو با روزنامه آلمانی فرانکفوتر آلگماینه گفت ایران آماده مذاکره بر سر غنی‌سازی ۲۰ درصدی است.

احمد بخشایشی، نماینده مردم اردستان و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نهم تلویحاً به این موضوع اشاره کرد که ایران توقف غنی‌سازی ۲۰ را پذیرفته و از کشورهای غربی خواسته که در مقابل تحریم‌ شورای امنیت را لغو کنند. او همچنین گفته در پایان مذاکرات مسکو احتمالاً ایران با کشورهای غربی بر سر ادامه این مذاکرات در یک کشور اروپایی به توافق می‌رسد.

ایران پیش از آغاز مذاکرات مسکو کشورهای غربی را تحت فشار قرار داده و گفته بود چنانچه غرب با لغو تحریم‌های شورای امنیت موافقت نکند، ایران به مذاکره درباره برنامه هسته‌ایش ادامه نخواهد داد.

از سوی دیگر خبرگزاری رویتزر گزارش داد که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت که انتظار ندارد مذاکرات روز سه‌شنبه بدون دست یافتن به هیچ نتیجه‌ای به شکست بینجامد. روسیه هرچند که بر یافتن یک راه حل مسالمت‌آمیز برای بحران هسته‌ای ایران تأکید می‌کند، اما در همان حال ایران را تحت فشار قرار داده که در برابر غرب انعطاف بیشتری از خود نشان بدهد.

خبرگزاری اینترفاکس گزارش می‌دهد که سرگئی ریابکوف دور دوم مذاکرات مسکو را «بسیار پیچیده» توصیف کرده و مواضع طرفین مذاکره‌کننده «بسیار دور از هم » ارزیابی کرده است.

این مذاکرات «پیچیده» در حالی به پایان می‌رسد که به گفته برخی کارشناسان، ایران به دلیل وضع اقتصادی نابه‌سامانش ناگزیر شده در برابر خواسته‌های غرب عقب‌نشینی کند.

رضا تقی‌زاده، استاد پیشین دانشگاه گلاسکو و کار‌شناس سیاسی، روز گذشته در آستانه برگزاری دور دوم مذاکرات مسکو به رادیو زمانه گفت: «به‌نظر من ایران عقب‌نشینی و یا قبول بخشی از خواسته‌های جامعه جهانی را در این مقطع به مصلحت خودش می‌بیند.»

آقای تقی‌زاده در ادامه این‌گفت‌و‌گو احتمال حمله نظامی به ایران را «بسیار کم» ارزیابی کرد اما در همان حال پیش‌بینی کرد که حملات سایبری به تأسیسات هسته‌ای ایران افزایش یابد. او گفت: « آسیب‌پذیری ایران در مقابل جنگ سایبری کمتر از آسیب‌پذیریش در مقابل یک جنگ واقعی و بمب‌گذاری نیست.»

گفتنی‌ست که چه در مذاکرات بغداد و چه در هر دو دور مذاکرات مسکو نقش علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی بسیار برجسته‌تر از نقش سعید جلیلی، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران است. برخی ناظران اعتقاد دارند که امکان دارد علی باقری پس از پایان نشست مسکو در نقش مرد اول طرف هیأت ایرانی در دور تازه‌ای از این مذاکرات ظاهر شود.

سعید جلیلی در آستانه برگزاری مذاکرات مسکو گفته بود این مذاکرات آزمونی برای غرب است که نشان بدهد آیا موافق یا مخالف پیشرفت‌های ایران است. علی باقری اما پس از مذاکره با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در هتلی به نام «هتل حلقه طلایی» فقط اظهار امیدواری کرده بود که طرف غربی نظرش را نسبت به پیشنهادهای پنج‌گانه هیأت ایرانی اعلام کند.

چنانچه ایران تعلیق غنی‌سازی اورانیوم به میزان ۲۰ درصد را بپذیرد و درهای تأسیسات فردو را هم به روی بازرسان آزانس بگشاید، بعید به‌نظر می‌رسد که بتواند پس از پایان مذاکرات مسکو به توقف تحریم‌ها دست یابد. احتمال می‌رود که با ادامه این مذاکرات در یک کشور غربی ایران باز هم ناگزیر شود هر چه بیشتر به خواست قدرت‌های غربی تن دهد. نقش برجسته علی باقری در مذاکرات مسکو از تغییراتی ژرف و بنیادین در تیم مذاکره‌کننده ایرانی نشان دارد.