مناظره تاریخی مصر؛ رویارویی اسلام‌گرایی و سکولاریسم

یکشنبه, 1391-02-24 11:55

فرهمند علیپور

فرهمند علیپور– میلیون‌ها مصری تا اولین ساعات بامداد روز جمعه چشم به تلویزیون‌های خود دوختند تا برای اولین بار در جهان عرب، شاهد مناظره انتخاباتی بین دو نامزد ریاست جمهوری باشند.

مصری‌ها اما در این رویداد تنها نبودند، از سواحل یمن تا کرانه‌های مراکش، عرب‌ها در خانه‌های خود و یا در کافه‌ها و دیگر اماکن عمومی، شب زنده‌داری کردند و با اشتیاق به نظاره یکی از اولین ثمره‌های بهار عربی نشستند.

مناظره میان عمر موسی، دیپلمات پر آوازه جهان عرب بود که ده سالی دبیرکلی اتحادیه عرب و سال‌ها سکانداری دستگاه وزارت امور خارجه مصر را در کارنامه خود دارد و ابومنعم ابوفتوح، مرد میانه‌رویی که این روز‌ها در صدر نظرسنجی مصری‌هاست و تا همین سال پیش عضوی بود از رهبران «اخوان المسلمین»، جنبشی که تا دو سال پیش مورد غضب و انزوای حکومت حسنی مبارک بود، اما این روز‌ها به لطف بهار عربی، غوغایی در مصر به پا کرده و هر جا صف انتخاباتی برگزار شده، گوی پیروزی را از آن خود کرده است.

پیش از شروع مناظره دو مجری تلویزیون از شبکه‌های خصوصی «دریم تی وی» و «او ان تی وی» که برگزارکنندگان این رویداد بودند به همراه دو میهمان دیگر در خصوص قوانین این مناظره و تفاوت مناظره‌های انتخاباتی ریاست جمهوری در آمریکا و فرانسه صحبت کردند.

مناظره به دو بخش تقسیم شده بود. در قسمت اول هر کدام از نامزد‌ها باید به ۱۲ پرسش مجری – مونا الشازلی– پاسخ می‌گفتند. پرسش‌هایی در خصوص اقتصاد، مالیات، قانون اساسی، تامین مالی کمپین‌های انتخاباتی و پرسش‌هایی از این دست. در بخش دوم اما دو نامزد می‌توانستند از یکدیگر پرسش‌هایی را که دارند بپرسند. مناظره‌ای داغ که چهار ساعت به طول انجامید و بخش عمده‌ای از آن را مذهب و رژیم سابق مصر به خود اختصاص داد.

ابوفتوح در این مناظره، عمر موسی را به خاطر سوابق همکاری‌اش با رژیم ساقط شده حسنی مبارک مورد سرزنش پیاپی قرار می‌داد و او را به دلیل آن که انتقادی به رژیم سابق نکرده بود مورد حمله قرار می‌داد. در عوض، عمر موسی نیز ابوفتوح را به خاطر سوابق گذشته‌اش و عضویت در گروه‌های اسلام‌گرا و اخوان المسلمین مورد انتقاد قرار می‌داد.

هر نامزد دو دقیقه وقت داشتند تا به مجموع پرسش‌ها که ۲۴ پرسش بود پاسخ دهند، پاسخ‌هایی که ‌گاه با کلمات و حملات آتشینی همراه بود و تنور مناظره را داغ‌تر می‌کرد.

پاسخ‌های روشن در برابر کلی گویی

اولین پرسش را عمر موسی، دیپلمات سر‌شناس جهان عرب از رقیب مطرح کرد: شما در تحصن میدان عباسی شرکت کردید اما سپس این اعتراض را نوعی هرج و مرج قلمداد کردید، آیا شما دچار تناقض گویی نشده‌اید؟

ابوفتوح خطاب به مردم مصر گفت که اجازه نخواهیم داد تا مقامات ارشد رژیم فاسد گذشته دوباره مصدر امور را در اختیار بگیرند. ما به کسانی نیاز داریم که همراه این انقلاب و اهداف آن بوده‌اند

ابوفتوح نیز در مقام پاسخ گفت: من در این موضع هیچ تناقضی نمی‌بینم. در راهپیمایی برای همبستگی با ده تن مصری شرکت کرده بودم که جان خود را از دست داده بودند، آن هم به این دلیل که شورای نظامی حاکم نتوانسته بود از جان آن‌ها دفاع کند.

سپس نوبت به ابوفتوح رسید تا پرسش خود را از عمر موسی مطرح کند، پرسشی که موسی را در موقعیتی ضعیف قرار داد: می‌خواهم از آقای عمر موسی به عنوان عضوی از رژیم سابق، رژیمی که مردم در برابر آن ایستادند و آن را ساقط کردند، این پرسش را مطرح کنم که آیا ایشان می‌توند گزینه و راه حلی برای مشکلات باشد؟

موسی نیز در پاسخ گفت: رژیم سابق و دولتمردانش در ۱۱ فوریه ساقط شدند، من نیز عضوی از دولتمردان مبارک نبودم. اما شما آقای ابوفتوح؛ شما هنوز عضوی از اخوان المسلمین هستید، اعتراضات شما به رژیم سابق، نه به خاطر منافع مصر که به خاطر منافع اخوان المسلمین است.

اما زمانی که پرسش‌ها به قانون اساسی تازه، بهداشت و درمان، بازنشستگی و سیاست‌های اقتصادی رسید، کاندیدای اسلام‌گرا بهتر از رقیب دیپلمات سابق ظاهر شد و پاسخ‌های مشخص‌تر و با استناد به آمار‌ها و ارقام ارائه داد. اما در عوض موسی به کلی گویی‌ها بسنده کرد و حتی بعضا پرسش‌ها را با پرسشی تازه پاسخ داد.

اسلام‌گرایی در برابر سکولاریسم

در یکی از سئوالات عمر موسی از ابوفتوح پرسید: در یکی از مصاحبه‌های تلویزیونی خود گفته بودید که یک مسلمان می‌تواند تغییر آئین دهد مثلا می‌تواند مسیحی شود. آیا همچنان بر موضع خود هستید؟

ابوفتوح نیز در پاسخ بر اهمیت آزادی اعتقادات، و اعتقاد به اسلام میانه‌رو تاکید کرد و گفت: خداوند به انسان‌ها حق انتخاب داده است و اساسا به همین خاطر است که به مرتدان فرصت توبه داده شده است. به هر صورت من به اسلام میانه‌رو اعتقاد دارم ولی ظاهرا شما بیش از حد سکولار هستید.

موسی برای دو مرتبه از ابوفتوح پرسید که می‌خواهم بدانم که منظور شما از اصول شریعت چیست؟ می‌دانیم که شما از سوی گروه‌های تندرو اسلام‌گرا حمایت می‌شوید. در عالم سیاست هم چیزی پایدار نیست. می‌خواهم همین جا بگویید منظور و مقصودتان از اصول شریعت چیست.

"ایران یک کشور عربی است"

یکی از نکات قابل توجه این مناظره جایی بود که مناظره‌کنندگان در خصوص نحوه تعامل با ایران و اسرائیل پاسخ می‌دادند و عمر موسی، ایران را یک کشور عربی توصیف کرد.

ابوفتوح به وضوح اسرائیل را دشمن مصر معرفی کرد، کشوری که دارای ۲۰۰ بمب هسته‌ای است، سرزمین‌های چند کشور را اشغال کرده، به قطعنامه‌ها و تصمیمات سازمان ملل اعتنایی نمی‌کند و نسبت به اماکن مقدس مسلمانان بی‌حرمتی نشان می‌دهد.

عمر موسی: ابوفتوح می‌گوید که یک سیاستمدار بوده و من یک بروکراتیک بودم. اگر سیاستمدار بودن ارزش است که من وزیر امورخارجه بودم، یعنی در بالا‌ترین رتبه‌های شغلی سیاست

او گفت: اکثریت مصری‌ها اسرائیل را دشمن خود می‌دانند. پیمان کمپ دیوید باید مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد و بخش‌هایی که علیه منافع کشور ماست باید برداشته شود و تنها بخش‌هایی پا برجا بماند که حافظ منافع ما باشد.

در مورد رابطه با ایران نیز ابوفتوح گفت که بررسی این موضوع بر اساس استقلال ماست. من مخالف برقراری رابطه با ایران نیستم اما ایران نباید سعی در گسترش مذهب تشیع در مصر کند همان گونه که معتقدم ما نیز نباید سعی در گسترش پیروان سنی کنیم.

عمر موسی نیز در این بخش از مناظره گفت: من مخالف حمله‌ علیه ایران هستم. ایران یک کشور عربی! است و معتقد به ادامه مذاکرات و گفت‌وگو‌ها هستم.

آن گونه که روزنامه «الاهرام» نوشته است؛ موسی که ۷۵ سال دارد در این بخش از مناظره، اندکی برانگیخته بود، به وضوح نا‌آرام و خسته می‌نمود و گاهی تهدید می‌کرد و گاهی در حالت تدافعی بود. اما در برابر ابوفتوح ۶۰ ساله، آرام می‌نمود و با تسلط مناظره را ادامه می‌داد و اغلب از سال‌های مبارزه خود با رژیم حسنی مبارک و دوران طولانی زندان خود صحبت به میان می‌آورد و تلاش آشکاری برای جلب همدردی مخاطبان به خرج می‌داد.

عمر موسی از کتابی سخن آورد که ابوفتوح نوشته و در آن از ضرورت استفاده از خشونت سخن به میان آمده بود. در برابر ابوفتوح این اتهام را رد کرد و گفت چنین کتابی به من تعلق ندارد و این نقل قول شما هم به نقل برخی از جوانان است که طرفدار خشونت بودند. اما من در برابر خشونت ایستادم. تاریخ فعالیت گروه‌های اسلام‌گرا نشان می‌دهد که به جز معدودی از آن‌ها بقیه صلح‌طلب بوده‌اند. من یک سیاستمدار بودم و هرگز نیز بخشی از رژیم مبارک نبودم.

موسی: ابوفتوح می‌گوید که یک سیاستمدار بوده و من یک بروکراتیک بودم. اگر سیاستمدار بودن ارزش است که من وزیر امورخارجه بودم، یعنی در بالا‌ترین رتبه‌های شغلی سیاست.

در پایان نیز به هر کدام از کاندیدا‌ها دو دقیقه وقت داده شد تا جمع‌بندی از سخنان و مناظره داشته باشند.

عمرموسی از تناقضات گفتاری و کرداری رقیب سخن به میان آورد. آن‌چه در کتاب نوشته‌اند و آن‌چه اکنون در مناظره می‌گویند و تاکید کرد که آینده مصر نباید قربانی این تناقضات شود. او گفت: تناقض‌های فکری ابوفتوح ناامید کننده است و ضرورت دارد که امروز به مردم مصر هشدار داده شود.

ابوفتوح نیز خطاب به مردم مصر گفت که اجازه نخواهیم داد تا مقامات ارشد رژیم فاسد گذشته دوباره مصدر امور را در اختیار بگیرند. ما به کسانی نیاز داریم که همراه این انقلاب و اهداف آن بوده‌اند. کسی که بتواند به مردم خدمت کند و کشور را بازسازی کند، چهره جمهوری جدید مصر را بسازد و به کمک کشاورزان و کارگران بیاید. کسی که به سنت‌های مصر، ارزش‌ها و استقلال مصر، احترام بگذارد و خدمات آموزشی و بهداشتی را گسترش بخشد. امروز باید برای ساختن یک مصر قوی لیبرال‌ها و مذهبی‌ها متحد شوند و من کسی هستم که می‌توانم همه مصری‌ها را متحد کنم.

مناظره طولانی و نفس‌گیر کاندیداهای انتخاباتی مصر گرچه در این نقطه به پایان رسید اما هیجانی وصف ناشدنی به رسانه‌های عربی به خصوص مصری سرازیر کرد و شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها را همچنان درگیر خود کرده است.

انتخابات ریاست جمهوری مصر روزهای ۲۳ و ۲۴ ماه می‌برگزار خواهد شد تا نام اولین رئیس جمهوری که از صندوق‌های رای مصری‌ها روانه کاخ ریاست جمهوری می‌شود مشخص شود. گرچه بسیاری‌ها در مصر از هم‌اکنون ابوفتوح را رئیس جمهور آینده مصر می‌دانند. اما پیش‌بینی عالم سیاسی از پیش‌بینی وضع هوای فروردین نیز دشوار‌تر است.

جناب عمرموسی ورزیده تر و باهوش تر از این است که روی شکاف اسلام و سکولاریسم در جامعه مصرحرکت کند ایشان حتی در مصاحبه ای حکومت مطلوب خود را یک حکومت مدنی نامیده بود به نظرم نویسنده مقاله در تیتر انتخاب کردن دقت نکرده است و شاید یک ذوق زدگی در آن وجود داشته باشد که با واقعیت همراه نیست برجسته کردن این جور شکاف ها قطعا به شکست سکولارها منتهی می شود و چنین خبطی از امثال این دیپلمات کاردان بعید است ان طور که بنده مواضع ایشان را پیگیری می کنم جناب عمر موسی راجع به این مسائل خیلی هوشیار است

ارسال شده توسط کاربر مهمان در تاریخ یکشنبه, 1391-02-24 20:35.