وضعیت ژله‌ای محافظه‌ کاران

پنجشنبه, 1390-10-22 23:46

مهدی تاجیک

طیف‌های مختلف محافظه کاران در رقابت برای کسب کرسی‌های مجلس شورای اسلامی به تلاش‌های خود شدت بخشیده‌اند.

هم‌زمان اعلام نتایج بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی باعث تشدید تنش‌ها میان آنان شده است. هیات نظارت بر انتخابات که زیر نظر وزارت کشور فعالیت می‌کند روز سه شنبه (۱۹دی) نتایج بخشی از بررسی صلاحیت‌ها را انتشار داد که در آن، اکثر نامزدهای منتقد دولت رد صلاحیت شده بودند.

نام سه تن از محافظه کاران سر‌شناس یعنی علی مطهری ، حمیدرضاکاتوزیان و علی عباسپور تهرانی که در مجلس هشتم نیز سمت نمایندگان دارند، در این لیست دیده می‌شد. انتظار می‌رود که رد صلاحیت محافظه کاران منتقد دولت بر آرایش نهایی طیف‌های محافظه کاران تاثیری تعیین کننده بگذارد.

محافظه کاران در سه صف

محافظه کاران در میدان انتخابات مجلس نهم به سه طیف عمده تقسیم شده‌اند. آن‌ها در دوره‌های گذشته به دلیل رقابت با جناح اصلاح‌ طلب برای ارایه لیستی واحد تلاش می‌کردند اما این بار شکاف‌هایشان در غیاب اصلاح طلبان آشکار شده است.

محافظه کاران سنتی در این دوره زیر پرچم محمدرضا مهدوی کنی (رئیس مجلس خبرگان رهبری و رئیس جامعه روحانیت مبارز) و محمد یزدی (رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) جمع شده‌اند و نمایندگانی را از سوی علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف، دو رقیب محمود احمدی‌نژاد، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ در جمع خود پذیرفته‌اند.

آن‌ها نام این ائتلاف را "جبهه واحد اصولگرایی" گذاشته‌اند، ولی در عالم واقع این جبهه واحد اصولگرایان نیست؛ دو طیف دیگر از حامیان حکومت در میدان رقابت برای انتخابات مجلس حضور دارند که حضورشان، وزن‌کشی و تعارض بی‌سابقه‌ای را میان محافظه کاران ایجاد کرده است.

طیفی موسوم به "جبهه پایداری" که زیر نظر زیر محمدتقی مصباح یزدی فعالیت می‌کنند و طیف حامیان دولت که به نظر می‌رسد زیر تابلوی جبهه تازه تاسیس "جبهه حامیان دولت اسلامی" قصد فعالیت انتخاباتی دارند.

ریشه‌های تضاد

مبنای تعارض میان گروه‌های محافظه کار را باید در اراده آن‌ها برای کسب سهم بیشتری از قدرت سیاسی جستجو کرد. محافظه کاران سنتی طی سالهای ریاست جمهوری احمدی‌نژاد بخش عمده‌ای از نفوذ خود را از دست داده‌اند و اکنون در صدد احیای موقعیت خود در کاست سیاسی جمهوری اسلامی و بازپس گیری قدرت هستند.

محافظه کاران سنتی در این دوره زیر پرچم محمدرضا مهدوی کنی و محمد یزدی جمع شده‌اند و نمایندگانی را از سوی علی لاریجانی و محمدباقر قالیباف، دو رقیب محمود احمدی‌نژاد، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۴ در جمع خود پذیرفته‌اند

آن‌ها بر استمرار قدرت و نفوذ روحانیون در قدرت تاکید دارند و مدعی‌اند که احمدی‌نژاد در یک فرآیند تدریجی درصدد کنار گذاشتن روحانیون است.

طیف موسوم به جبهه پایداری در یک وجه با محافظه کاران سنتی همسو است و اعضای آن نیز اعتقاد دارند که احمدی ‌نژاد قصد تسلط بر تمام عرصه‌های قدرت و حذف روحانیون را دارد با این حال اعضای این جبهه خود را سرسپرده مطلق آقای خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی می‌دانند و در وجه سلبی نیز ضدیت شدیدی با تیم هوادار احمدی‌نژاد و اصلاح طلبان منتقد حکومت دارند.

آن‌ها از جریان احمدی‌نژاد به عنوان "جریان انحرافی" و از اصلاح طلبان به عنوان "جریان فتنه" یاد می‌کنند. در این جبهه نام شماری از وزیران اخراجی دولت محمود احمدی‌نژاد، جمعی از اعضای فراکسیون انقلاب اسلامی مجلس، جبهه ولا (قرارگاه عمار) و شماری از سیاستمداران و روحانیون نزدیک به آقای خامنه‌ای دیده می‌شود. طیف سوم محافظه کاران از آن هواداران دولت احمدی‌نژاد است.

آن‌ها هنوز هم با چراغ خاموش حرکت می‌کنند و تاکتیک خود در انتخابات پیش روی مجلس را برملا نکرده‌اند. تنها اتفاق قابل ملاحظه در این جریان مربوط به اعلام موجودیت تشکل "حامیان دولت اسلامی" در روز آذرماه گذشته بود ولی بعد از آن هنوز اقدامی تشکیلاتی در این طیف مشاهده نشده است.

در بیانیه اعلام موجودیت "حامیان دولت اسلامی" آمده بود:"از آنجا که همه گرو‌ه‌ها و احزاب در یک پیمان نانوشته کمر به تضعیف دولت احمدی‌نژاد به عنوان عصاره اراده مردم و بازوی توانمند ولایت فقیه بسته‌اند، بر ما فرض است که از ثمره خود دفاع کنیم."

با توجه به زمان محدود باقی مانده تا آغاز فصل تبلیغات انتخاباتی انتظار می‌رود که هواداران احمدی‌نژاد نیز چراغ‌های خود را روشن کنند و به صحنه بیایند.

ابزارهای پیروزی

سه طیف عمده محافظه کاران مجهز به ابزارهایی خاص خود هستند که به آن‌ها برای کسب کرسی‌های مجلس حس اعتماد و امیدواری می‌دهند. محافظه کاران سنتی از قدرت نفوذ مهدوی کنی و توان سیاسی چهره‌هایی نظیر علی لاریجانی و محمد باقر قالیباف بهره می‌برند که در تصمیم سازی هرم قدرت جمهوری اسلامی موثرند.

آن‌ها برای کسب موفقیت باید بتوانند از بروز اختلاف‌های جدی میان ایت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی با محمود احمدی‌نژاد رییس دولت دهم به نفع خود بهره برداری کنند و نظر رهبری را به خود جلب سازند.

هواداران جبهه پایداری در واقع تلاش دارند که خود را مدافع تام و تمام رهبر جمهوری اسلامی معرفی کنند تا به این ترتیب در دعواهای انتخاباتی دست بالاتری داشته باشند و در معرض کمترین آسیب ممکن قرار گیرند

جریان موسوم به جبهه پایداری هم در ضدیت با تیم احمدی‌نژاد راه یکسانی را در پیش دارند اما این جریان به ابزارهای رسانه‌ای و تبلیغی بیشتری مجهز است. چهره‌های رادیکال حاضر در این جریان سیاسی از حمله‌های بی‌محابا به دولت احمدی‌نژاد ابایی ندارند.

حمله‌هایی که عمدتا بابت اتهام بی‌اعتنایی احمدی‌نژاد به خواسته‌های آقای خامنه‌ای صورت می‌گیرد. هواداران جبهه پایداری در واقع تلاش دارند که خود را مدافع تام و تمام رهبر جمهوری اسلامی معرفی کنند تا به این ترتیب در دعواهای انتخاباتی دست بالاتری داشته باشند و در معرض کمترین آسیب ممکن قرار گیرند. در عوض طیف هواداران دولت علیرغم اینکه هنوز به شکل رسمی به گود انتخابات نیامده‌اند اما ابزارهای قدرتمندتری دارند.

آن‌ها نه تنها مجهز به بودجه‌های دولتی هستند بلکه استانداری‌ها و فرمانداری‌ها را هم به عنوان متصدیان اجرای انتخابات در اختیار دارند و ناظران می‌گویند که احتمال دارد این جریان از امکانات خود برای مهندسی انتخابات استفاده کند.

تصمیم با رهبری است

تنش‌ها میان طیف‌های حامی حکومت در شرایطی جریان دارد که اعلام نتایج ابتدایی بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس نهم باعث شدت یافتن آشفتگی بین آنان شده است.

رد صلاحیت چهره‌های سر‌شناس محافظه کاران مانند علی مطهری و حمیدرضاکاتوزیان توسط هیات اجرایی انتخابات به نارضایتی‌هایی درون جناحی دامن زده است. هیات اجرایی انتخابات زیر نظر وزارت کشور فعالیت می‌کند و داوطلبانی که در این دور رد صلاحیت می‌شوند چهار روز فرصت اعتراض دارند.

علی مطهری نماینده کنونی مجلس به خبرگزاری‌ها گفته است که دلیل رد صلاحیت‌اش عدم اعتماد و التزام عملی به اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران و ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل ولایت مطلقه فقیه بوده است

در ‌‌نهایت داوطلبان باید از صافی شورای نگهبان قانون اساسی نیز عبور کنند و در صورت تایید صلاحیت توسط این نهاد می‌توانند به میدان انتخابات پا بگذارند. علی مطهری نماینده کنونی مجلس شورای اسلامی به خبرگزاری‌ها گفته است که دلیل رد صلاحیت‌اش عدم "اعتماد و التزام عملی به اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران" و "ابراز وفاداری به قانون اساسی و اصل ولایت مطلقه فقیه" بوده است.

این رد صلاحیت‌ها توسط هیات اجرایی ستاد انتخابات وزارت کشور در شرایطی صورت گرفته که این هیات تنها وظیفه رسیدگی به مدارک داوطلبان به عهده دارد و نمی‌تواند درباره موارد سیاسی و عقیدتی مربوط به صلاحیت داوطلبان ابراز نظر کند.

برخی رسانه‌های محافظه کار منتقد دولت گفته‌اند که هیات اجرایی انتخابات تقریبا همه داوطلبان نمایندگی مجلس که سابقه انتقاد از دولت احمدی‌نژاد را داشته‌اند، رد صلاحیت کرده است. پایگاه خبری "خبرآنلاین" نزدیک به علی لاریجانی رییس مجلس نیز مصاحبه‌ای را با نور‌الله حیدری نماینده مردم اردل و فارسان و عضو کمیسیون آموزش مجلس درباره ارزیابی‌اش از رد صلاحیت‌ برخی چهره‌های محافظه کار انجام داده که وی در آن، این رد صلاحیت را حرکت جدید از سوی جریان انحرافی (تیم احممدی‌نژاد) نامیده است.

در همین حال محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس و از محافظه کاران منتقد دولت هم رد صلاحیت نمایندگان منتقد دولت را اقدامی تنگ‌نظرانه خوانده و گفته برای برگزاری پرشور انتخابات باید این اقدام‌ها را کنار گذاشت. انتظار می‌رود که تنش‌های ایجاد شده درباره رد صلاحیت داوطلبان نمایندگی به شکاف‌ها میان محافظه کاران طی روزهای آینده ابعاد گسترده‌تری دهد.

حتی این انتظار دور از ذهن نیست که چهره‌های محافظه کار رد صلاحیت شده در این انتخابات با گروه‌های اصلاح طلب برای عدم شرکت در انتخابات همسو شوند و آرایش درونی حامیان حکومت را دستخوش تغییر مهم دیگری کنند.

در صورت بروز یک وضعیت بحرانی مسوولیت توازن بخشی یا گزیش میان گروه‌های محافظه کار به عهده ایت الله خامنه‌ای خواهد بود و این، در حالی است که شدت تعارض میان حامیان حکومت امکان برقراری توازن میان آنها را به حداقل رسانده است.