رویارویی ایران و انگلیس در روزنامه‌های تهران

یکشنبه, 1390-09-13 04:36

بهروز صمدبیگی

حمله به سفارت انگلیس و حضور چند ساعته مهاجمان که از سوی رسانه‌های رسمی ایران «دانشجو» و از سوی رسانه‌های منتقد «بسیجی» خوانده می‌شدند، نه فقط تیتر یک اخبار هفته گذشته ایران، که سوژه پیگیری بسیاری از رسانه‌ها در سراسر جهان شد.

پس از این حمله که با حضور دیرهنگام پلیس چند ساعتی بیشتر طول نکشید، جمهوری اسلامی ایران کشور متفاوت‌تری در عرصه بین‌الملل بود و ترس و نگرانی از آن، بیشتر از پیش. پوشش رسانه‌ای این اتفاق مهم را در سه روز کاری روزنامه‌های تهران در «پیشخوان» این هفته مرور می‌کنیم.

چهارشنبه – حمایت و تشویق

منتقدانه‌ترین واکنش رسانه‌ای مربوط به شرق بود و دور از انتظارترین واکنش را روزنامه ایران نشان داد. شرق تیتر یک خود را بر روی عکسی بزرگ از یک بسیجی بر بالای در ورودی سفارت و تابلوی ملکه انگلستان در دست، قرار داده بود: "اقدام معترضان علیه سفارت انگلیس" و در زیر تیتر آمده بود: "وزارت خارجه ایران ابراز تاسف کرد". در گزارش شرق سعی شده بود با احتیاط، «خودجوش» و «غیرقابل کنترل» بودن این اقدام به چالش کشیده شود:

"درغیاب صاحبخانه، حیاط سفارت بریتانیا دیروز میزبان میهمانان ناخوانده‌ای بود كه قصد دید و بازدید نداشتند؛ كه اگر این بود از دیوار و با گذر از سد نه چندان مستحكم امنیتی و انتظامی خود را به این حیاط نمی‌رساندند. دانشجویان بسیجی، قصد و نیت‌شان را ثبت نام خود در تاریخ و عمل به وظیفه انقلابی اعلام كردند؛ وظیفه‌ای كه به گمان آنها در این برهه تاریخی پایین كشیدن پرچم بریتانیا از فراز سفارت و تسخیری دیگر بود؛ تسخیری كه بازهم تاریخ‌ساز شود و به انقلاب سوم پس از انقلاب اسلامی و تسخیر سفارت آمریكا تبدیل شود و قطع رابطه با این كشور را همچون هم‌پیمانش آمریكا به دنبال داشته باشد.

روزنامه کیهان با اشاره به در دست داشتن تصاویر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، بر «خودجوش» بودن ورود به سفارت تاکید دارد

این افراد در سال‌های اخیر نیز چند باری برای عمل به وظیفه خود خیز برداشته بودند، اما هر بار با موانع و مقاوت‌های جدی روبه‌رو شده بودند. با این حال دیروز حكایت چیز دیگری بود و شواهد و قرائن حاكی از آن بود كه خواست آنها این بار محقق می‌شود چرا كه به نظر می‌رسید همه چیز برای یك تسخیر مهیا بود. بریتانیا تحریم‌های جدید علیه ایران اعمال نكرده بود كه كرد، مجلس خواستار كاهش سطح روابط دو كشور نشده بود كه شد، شورای نگهبان مصوبه مجلس را تایید نكرده بود كه كرد و از همه مهم‌تر دیروز سالگرد ترور یك دانشمند هسته‌ای ایران نبود كه بود؛ دانشمندی كه سال گذشته ترور شد و از همان ابتدا انگشت اتهام به سوی غرب نشانه رفت.

در صحنه عمل نیز همه چیز آماده و مهیا بود؛ تعبیه سكوهایی كه امكان استقرار دوربین‌های رسانه‌های خبری را می‌داد؛ دوربین‌هایی كه با استودیوهای پرتابل همراه می‌شد تا تمام صحنه‌ها و وقایع جلوی سفارت را ثبت و ضبط و حتی به طور مستقیم پخش كنند، این شرایط تنها برای شبكه‌های تلویزیون رسانه ملی نبود، بلكه شبكه‌های تلویزیونی خارجی هم از این امتیاز برخورداربودند كه شاید در نوع خود بی‌سابقه بوده باشد."

شرق: همه چیز آماده و مهیا بود؛ تعبیه سكوهایی كه امكان استقرار دوربین‌های رسانه‌های خبری را می‌داد؛ این شرایط تنها برای شبكه‌های تلویزیون رسانه ملی نبود، بلكه شبكه‌های تلویزیونی خارجی هم از این امتیاز برخورداربودند كه شاید در نوع خود بی‌سابقه بوده باشد

روزنامه رسمی دولت یکی از معدود روزنامه‌هایی بود که این اتفاق را به عنوان تیتر یک انتخاب نکرد و در یکی از تیترهای کوچک کنار لوگو را به "ورود دانشجویان به سفارت انگلیس و باغ قلهك" اختصاص داد. در گزارش کوتاه صفحه 2 روزنامه ایران اگرچه بر دانشجو بودن معترضان و اعتراض به سیاست‌های خصمانه دولت انگلیس، تاکید شده بود اما ذکر مقاومت كمرنگ نیروهای انتظامی هم جالب توجه بود. جالب این که از موضع رسمی دولت هم حرفی به میان نیامده بود.

روزنامه کیهان هم در صفحه یک تیتر زده: "دانشجویان سفارت انگلیس را اشغال كردند" و با اشاره به در دست داشتن تصاویر «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، بر «خودجوش» بودن ورود به سفارت تاکید دارد. روزنامه همشهری، پرتیراژترین روزنامه ایران که متعلق به شهرداری تهران است، برخلاف رویه معمول خود در نگاه حداقلی به مباحث سیاسی، ترجیح داد تا عکس بزرگی از معترضان را با تیتر "تجلی احساسات ضدانگلیسی" منتشر کند.

روزنامه تندروی وطن امروز هم تیتر اصلی خود را "اشغال لانه روباه" انتخاب کرد و به حمایت از تسخیر سفارت انگلستان پرداخت. واکنش روزنامه منتسب به سپاه پاسداران هم مشابه بود و در پیشانی صفحه یک روزنامه جوان نوشته شده بود: "خشم دانشجویان تا پایین آوردن پرچم انگلیس بالاگرفت" اما در زیر تیتر به "مقابله جدی یگان‌های ویژه نیروی انتظامی" اشاره شده بود.

سیاست روز هم از جمله روزنامه‌هایی بود که موضعی تند و حمایت‌آمیز گرفت و تیتر زد: "مات چرچیل در زمین ایران" در این گزارش آمده بود: مردم ایران همواره انگلیس را کشور مکار و سیاست باز می‌دانند و به همین خاطر القابی چون روباه پیر را به کار می‌برند و یا هنگامی که می‌خواهند چیزی را به سیاستهای مکارانه انگلیس تشبیه کنند می‌گویند مثل چرچیل! اما اگر چرچیل زنده بود باز هم می‌توانست در مقابل هوشیاری و بیداری مردم ایران اسلامی قد علم کند؟! اکنون شکست سیاستهای مزورانه بازماندگان چرچیل در قبال ایران تن آن روباه پیر را در گور به لرزه می‌اندازد."

تهران امروز، روزنامه حامیان شهردار تهران هم تیتر بزرگ "روز خشم دانشجویی" را برگزید و برای تاکید روی کلمه خشم، آن را قرمز رنگ نوشت. روزنامه ابتکار هم با کنار هم گذاشتن چهار عکس، تیتر دو کلمه‌ای "تسخیر دوم" را برگزیده بود. اما نوع نگاه جام‌جم، روزنامه صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم جالب بود. برخلاف مانور وسیع رادیو و تلویزیون در حمایت از این اقدام، تنها یک تیتر کوچک در صفحه یک این روزنامه به ماجرا اختصاص یافته بود که عکسی هم به آن ضمیمه نبود.

پنج‌شنبه – نگاه ویژه به اعتصاب سراسری در انگلیس

روز شنبه روزنامه شرق، تیتر یک خود را "بازگشت به مدار صفر درجه" در توصیف واکنش‌های بین‌المللی به نقض قوانین و تعرض به حریم سفارت انگلیس برگزید.

این روزنامه در تیتر دوم خود هم از زاویه دید رییس مجلس شورای اسلامی در کنفرانس خبری‌اش به موضوع تسخیر سفارت و موضع ایران و انگلیس پرداخت. تیتر انتخابی شرق از قول علی لاریجانی این بود: "رفتار معترضان به انگلیس باید مبتنی بر قانون باشد" اما مواضع تندتری از او را می‌شد در متن گزارش یافت.

کیهان اما ترجیح داده بود با عکس و تیتر بزرگ "بزرگترین اعتصاب قرن انگلیس را فلج كرد" بیشتر به موضوع ضعف و آشفتگی این دولت اروپایی بپردازد. مشابه عکس و تیتر یک روزنامه جوان: "اعتصاب 2 میلیونی انگلیسی‌ها در اعتراض به استثمار پیر!"

سیاست روز هم توجه ویژه‌ای به اعتصاب سراسری در انگلیس نشان داده بود و با ابراز خوشحالی از تعطیلی سفارت انگلیس در تهران تیتر زد: "شر انگلیس کم شد"

نویسنده گروه سیاسی این روزنامه معتقد بود: "رژیم سلطنتی انگلیس با اقدامی كه انجام داد شر خود را از خاك ایران كند. مردم ایران پس از سال‌ها تحمل این رژیم منحوس به آرزوی دیرینه خود رسیدند."

سرمقاله پنج‌شنبه روزنامه ابتکار، تنها موضع انتقادی روزنامه‌های تهران به این اتفاق بزرگ بود که در آن ضمن حمایت از مصوبه مجلس در کاهش سطح ارتباط با دولت انگلیس آمده بود: "اگر بنا به فرمایش اخیر رهبر انقلاب، بسیجی انقلابی است اما بی‌قانون نیست، جنبش دانشجویی به‌ویژه دوستان بسیج باید به این سوال پاسخی مستدل بدهند که: چه زمانی دانشجو مکلف می‌شود که مقر نمایندگی یک کشور دیگر در ایران را (که دولت اسلامی متعهد به حفاظت از آن شده است) به اشغال درآورد؟"

فرهاد دادجو در یادداشت " 8 آذر تکرار 13 آبان نبود"، با رویکرد مثبت به اشغال سفارت امریکا در سال 58، نوشته بود: "آبان از آن رو به قله و سمبل جنبش دانشجویی ایران تبدیل شد که نماد تعقل انقلابی و آمیزه‌ای از آرمانخواهی و خردمندی بود، اقدامی برخاسته از شناخت خط امام بدون آنکه منتظر تصریح امام بماند.

به بیان دیگر در زمانه‌ای که اولا دولت آمریکا با پناه دادن به شاه مخلوع و مشارکت مستقیم در ستم‌های شاهنشاهی و تبدیل شدن سفارتش به مرکز فعالیت‌های براندازانه و صدها خصومت دیگر، دشمنی را به نهایت رسانده بود و ثانیا دولت موقت مهندس بازرگان به دلیل مشی محافظه‌کارانه خود تمایلی به مقابله مقتدارنه با آمریکا نداشت، جنبش دانشجویی بارها و بارها اعتراض خود را به دولت رساند و از روزها پیش از آبان تجمع‌های اعتراضی مقابله لانه جاسوسی صورت داد، در نهایت به دلیل ناامید شدن از اقدام دولت، خود کمر همت بست و انقلاب دوم را آفرید.

{...} حال آیا در جریان آذر هر دو شرط فوق محقق بود؟ حتی اگر قضاوتهای بسیار تند افراد تاریخ نخوانده را بپذیریم که شرط اول یعنی رسیدن به بالاترین درجه خصومت دولت انگلیس علیه ایران در حال حاضر وجود دارد، هیچ کس نمی‌تواند مدعی شرط دوم شود.

سیاست روز : رژیم سلطنتی انگلیس با اقدامی كه انجام داد شر خود را از خاك ایران كند. مردم ایران پس از سال‌ها تحمل این رژیم منحوس به آرزوی دیرینه خود رسیدند

برخلاف دولت موقت، دولت دهم علیرغم ضعف‌های وافر، پیشگام استکبارستیزی و همچنین مجلس هشتم، با وجود تمام نقدها، در مسیر تحقق اصل عزت سیاست خارجی است و هر دو با همکاری شورای عالی امنیت ملی تدابیر متعددی نیز در واکنش به سیاستهای اخیر انگلیس آغاز کرده بودند. با این وجود عقل و شرع چه مجوزی برای متمسک شدن به رفتارهای غیرقانونی می‌دهند؟ آیا ما مجازیم کینه انقلابی و خروش جوانانه خود را به هر روشی ابراز کنیم؟"

روزنامه ایران هم در خبر صفحه یک خود با عنوان "سیاسی‌كاری انگلیسی" تعطیلی سفارت انگلیس را بهانه‌جویی توصیف کرد. در گزارش صفحه داخلی روزنامه هم با چهار نماینده گفت‌و‌گو شده بود که تنها عبدالجبار كرمی، نماینده سنندج حمله به سفارت انگلیس را محكوم كرد اما تیتر "با دولت‌های متخاصم باید طبق موازین قانونی برخورد شود" برای این گزارش انتخاب شد.

شنبه – حمایت تندروها، دست به عصایی منتقدان

شنبه پس از دو روز پرخبر، روز پرسوژه‌ای برای روزنامه‌ها بود اما از آن‌جا که عموم موضع‌گیری‌ها و نتایج برضد ایران بود، روزنامه‌های منتقد جای مانور چندانی نداشتند، پس شرق با اشاره به حضور دیپلمات‌های خارجی در باغ قلهک و تشکیل جلسات متعدد سران دیپلماسی کشورهای اروپایی تیتر زد: "تردد دیپلماتیک" و همچنان از اعلام موضع در قالب یادداشت و سرمقاله خودداری کرد.

صفحه یک روزنامه ایران هم به کلی خالی از هر تیتر مرتبط با این قضیه بود. کیهان همچنان ترجیح داده بود اعتراضات سراسری در انگلیس را به عنوان تیتر یک انتخاب کند. روزنامه جوان با تیتر "امریكا و اروپا از كارناوال انگلیس پیاده شدند" به موضوع رای نیاوردن طرح تحریم نفتی ایران پرداخت.

در سرمقاله این روزنامه هم به قلم «رسول سنائی‌راد» آمده بود: "گویی كه سران لندن به جای پندآموزی از این ماجرا و تجدیدنظر نسبت به سیاست‌های خصمانه و تصحیح رفتارهای غلط، همچنان اصرار دارند بر طبل دشمنی و توطئه بكوبند و نه تنها مدال روباه پیر مكار را حفظ كنند بلكه به دریافت مدال همكار گرگ غدار نیز نایل آیند. چنین مدالهایی در افكار عمومی ایران نه تنها هیچ خوف و ترسی بر نمی‌انگیزد بلكه تنها به خشم و نفرت از انگلیس دامن می‌زند و حامیان او را هم بی‌بهره نمی‌گذارد. همراهی و حمایت برخی كشورها از ادعای بی‌اساس دولت انگلیس نیز حكایت رقص با گرگ‌ها است كه هیجان موقت آن هیچ تناسبی با هزینه‌های خطرناك آن ندارد."

سیاست روز هم همین موضوع را با تیتر "انگلیس از تهران رانده در اروپا درمانده" مورد توجه قرار داد و نوشت: "به رغم آنكه گفته می‌شود انگلیسی‌ها سیاستمدارانی مكار می‌باشند، اما سراسیمگی و هراس آنها از حقارتی كه در برابر ایران متحمل شده‌اند مانع از تعقل آنها گردید بگونه‌ای كه ویلیام هیگ، وزیر خارجه این كشور، در نشست اضطراری اتحادیه اروپا خواستار تحریم نفت ایران شد. امری كه در نهایت به حقارت و شكستی دیگر برای انگلیس و خاندان سلطنتی حاكم بر این كشور مبدل شد."

ابتکار: انگلیس باید بداند مردم ایران دیگر با اخم آن‌ها تب نخواهد کرد. آنان نیز دیر یا زود خود با وساطت، خواهان بازکردن سفارت و اعزام سفیر به ایران خواهند شد

سرمقاله روز شنبه ابتکار هم به قلم محمدعلی وكیلی در دفاع از رویارویی با انگلیس بود: "مزاج ایرانی با ترکیب مزاج شیعی‌ و ایرانی، تحمل حرف ناحق و عمل ظالمانه و همچنین ظلم و زورگویی را برنمی‌تابد. رفتار انگلیس‌ها برای این طبع هضم‌ناپذیر است. این مزاج در برخورد با مظاهر انگلیسی برافروخته می‌شود و هرگز منافع استعماری انگلیسی را نه‌فقط در ایران، بلکه در منطقه تحمل نمی‌کند.

همین طبع بود که در سال 1989 با حکم به ارتداد و قتل سلمان رشدی، مزاج انگلیسی را پس زد. آن هنگام واکنش ایران به جسارت سلمان رشدی به حریم پیامبر(ص)، انگلیسی‌ها را وادار کرد تا با مزاج تاریخی خود که عبارت بود از خودبرتربینی بین‌المللی، اقدام به تعطیلی سفارتش در ایران کند. در تبعیت از آن اقدام انگلیس، کشورهای دیگر اروپایی نیز چنان کردند؛ اما بعد از مدتی خود، بدون دعوت به جای اول برگشتند. بار دوم در سال 1377 در پی دادگاه میکونوس علیه مقام‌های بلندپایه جمهوری اسلامی ایران، دولت‌های اروپایی با فراخواندن سفرای خود، با واکنش مشابه از طرف ایران روبه‌رو شدند. اما در آن مرحله نیز پس از ده ماه، اروپایی‌ها یکی پس از دیگری، سفرای خود را برگرداندند. اکنون پس از سیزده سال، دوباره شاهد تکرار سناریوی اروپایی‌ها در تبعیت از انگلیس هستیم."

نویسنده این مقاله معتقد بود: "انگلیس باید بداند مردم ایران دیگر با اخم آن‌ها تب نخواهد کرد. آنان نیز دیر یا زود خود با وساطت، خواهان بازکردن سفارت و اعزام سفیر به ایران خواهند شد. مزاج ایرانی تبختر و توهین و تحقیر هیچ‌کس را برنمی‌تابد و از سویی طبع انگلیسی نیاز به درمان اساسی دارد. عصر کنونی چنین مزاجی را تحمل نخواهد کرد و اوضاع سیاسی عصر جدید به این مزاج آلرژی دارد."

این روزنامه های دست نشانده و بی مسئولیت شاید باور ندارند که این تیترهای احساساتی سرانجام زمینه را برای اءتلاف جهانی علیه ایران فراهم خواهد ساخت. یک یک این اظهارات رفته رفته دست به دست هم داده و به مدارکی بی شبهه بر علیه ایران در نظر شورای امنیت و سازمان ملل مبدل خواهد شد و سرانجام کفه ترازو را در جهت رویارویی نظامی سنگین تر خواهد کرد.

انوقت همین روزنامه های بزدل مثل موش در سوزاخی خواهند خزید و هیج حرفی نخواهند داشت که به ملت جنگزده ایران تحویل بدهند.

متاسفانه این یک حماقت بزرگی بود که از دولتمردان ایران سر زد و امیدواریم دودش به چشم خودشان برود. اگر میبنید که دول دیگر هم در پشتیبانی از انگلیس دارند سفرای خود را فرا میخوانند و از کشتی در حال غرق شدن ایران می گریزند ایا نباید این تفکر به ذهن اقایان ارازل مدار و شر خر خطور کند که لابد اینها چیزی میدانند که دارند سفارتخانه هایشان را خالی میکنند!

به نظر میرسد بیت رهبری و دیگر زورمداران بی فکر هنوز هم متوجه نشده باشند که چه سرنوشتی دارد بر علیه ایران رقم میخورد و وقتی رقم خورد دیگر راه بازگشتی نخواهد بود. به شما 48 ساعت فرصت میدهند (همان حرفی که جورج بوش به صدام زد) تا مسند خلافت را خالی کنید و درست سر موعد مقرر موشکهای دورپرواز از زیردزایی ها به سوی اهداف در ایران روانه خواهند شد و کسی را یارای ایستاندن انها نیست. مگر یادتان رفته که انبار مهمات در نزدیکی کرج را چگونه در روز روشن هدف قرار دادند؟ حالا شما ها هب بگویید این یک اتفاق بوده است.

با کمال تاسف این حرکات نابخردانه دولت و روزنامه های دست نشانده دولت و به خصوص بیت اقا دارد کار دست همه میدهد.

ارسال شده توسط کاربر مهمان در تاریخ دوشنبه, 1390-09-14 03:14.