نسخه قابل چاپ

برگزاری کنفرانسی درباره ایران در برلین، شاید برای بسیاری یادآور "کنفرانس برلین" در آوریل سال ۲۰۰۰ باشد. همایش دو روزه‏ای که صحنه‏ اعتراضات پرسروصدای شماری از مخالفان دولت ایران علیه سخنرانان و نظام اسلامی در تهران بود و همچنین فحاشی و درگیری فیزیکی تعدادی از شرکت کنندگان.

کنفرانس برلین که برای بررسی وضعیت ایران در پی به قدرت رسیدن اصلاح‏‌طلبان در نظام جمهوری اسلامی برپا شده بود، تا ماه‏‌ها به یکی از جنجالی‏‌ترین مسائل خبری- سیاسی ایران بدل شده بود. صدا و سیمای جمهوری اسلامی به پخش گزینشی قسمت‏‌هایی از همایش دست زد و با تعدادی از سخنرانان در ایران، به‏‌ویژه حسن یوسفی اشکوری و اکبر گنجی، شدیداً برخورد شد.
 

حدود یک دهه‏ پس از آن همایش، پایتخت آلمان میزبان همایش دیگری در رابطه با ایران است. همایشی که با رویکردی متفاوت، از سوی "بنیاد روشنگری درباره‏ ایران" (Transparency for Iran) برگزار می‏‌شود و در تلاش است که تنها روی مسائل حقوق بشری و جامعه‏ مدنی در ایران متمرکز باشد.
 

این همایش با عنوان "درون ایران" در یازدهم و دوازدهم نوامبر ۲۰۱۱ با پشتیبانی "مرکز فدرال آموزشی سیاسی آلمان" برگزار می‏‌شود و بسیاری از سخنرانان از فعالان سرشناس حقوق بشر ایران هستند. "رادیو زمانه" نیز به عنوان پشتیبان رسانه‏‌ای، با این همایش همکاری دارد.

رضا محبت‏‌کار، کارشناس سیاسی مقیم آلمان و هماهنگ کننده برنامه‏‌های همایش به رادیو زمانه می‏‌گوید: "از زمان انتخابات ریاست جمهوری در ایران و ناآرامی‏ها در پی آن، برای گزارش‏گران خارجی بسیار دشوار بوده که وارد ایران شوند. کاری که ما در تلاش‏ هستیم انجام دهیم این است که گفتمان و بحث درباره‏ مسائل ایران را در دنیای آلمانی‏‌زبان تغییر دهیم."
 

محبت‌کار می‌افزاید: "در این‏جا هرگاه مردم دربارهء ایران صحبت می‏‌کنند، بحث از دیدگاه سیاست امنیتی دنبال می‏‌شود؛ تحریم‏‌ها و برنامه‏‌های هسته‏‌ای ایران. ولی آن‏چه ما باور داریم، این است که مردم باید به مسائل ایران از جنبهء حرکت‏‌های محرک داخلی هم نگاه کنند. اگر می‏‌خواهند سیاست ایران و مسائل این کشور را به درستی بشناسند، باید به این موضوع و هم‏چنین وضعیت حقوق بشر و وضعیت سیاسی- اجتماعی در داخل ایران توجه داشته باشند. این یکی از مهم‏ترین مسائل مورد توجه بنیاد "روشنگری درباره ایران" است و از انگیزه‏‌های اصلی برای برگزاری این همایش. تمرکز ما روی سیاست خارجی ایران نیست؛ تمرکز روی آن‏چه که در داخل ایران می‏‌گذرد است."

ولی به‏‌نظر می‏‌رسد این موضوع تنها به دنیای آلمانی‏‌زبان محدود نیست زیرا بارها فعالان حقوق بشر از این موضوع گله کرده‏‌اند که تمرکز سازمان‏های بین‏‌المللی، قدرت‏‌های غربی و حتی رسانه‏‌های غرب روی مسائل هسته‏‌ای است و نه مسائل حقوق بشر. به‏‌نظر شما دلیل این روی‏کرد چیست؟

رضا محبت‌کار: وقتی قدرت‏‌های غربی با مقام‏‌های ایران سر یک میز می‏‌نشینند تا دربارهء مسائل هسته‏‌ای گفت‏گو کنند، رسیدن به یک توافق بسیار دشوارتر می‏‌شود اگر بخواهند بحران حقوق بشر در ایران را هم پیش بکشند. چون این موضوع، نقطه‏ ضعف حکومت ایران است و آن‏ها نمی‏‌خواهند توجه جهانی به مسائل داخل ایران جلب بشود. در نتیجه کشورهای غربی در مذاکره با ایران، بحث در رابطه با مسائل حقوق بشر را کنار می‏‌گذارند.

شما به گفت‏گو بین دولت‏‌های غربی با دولت ایران اشاره کردید، ولی تمرکز روی مسائل هسته‏‌ای، تا حدی دربرگیرنده‏ رسانه‏‌ها در غرب هم می‏‌شود؛ در صورتی‏ که آن‏ها برای پوشش مسائل حقوق بشری در ایران محدودیتی ندارند...

من فکر می‏کنم رسانه‏‌ها هم به نوعی آن‏چه در دنیای سیاست می‏گذرد را دنبال می‏‌کنند. برنامه‏ سیاسی غرب تنها روی سیاست امنیتی تمرکز پیدا کرده و این در فهرست موضوعی رسانه‏‌های غرب هم قرار گرفته است. برای مثال اگر در ژنو نشستی برای بررسی بحران حقوق بشر در ایران برگزار شود، رسانه‏‌ها آن را پوشش می‏‌دهند. از سویی، اگر احزاب سیاسی موضوع سیاست امنیتی را در محافل سیاسی مطرح کنند، باز هم رسانه‏‌ها آن را پوشش می‏‌دهند.
 

مقصودم این است که رسانه‏‌ها به نوعی تنها آن‏چه که عملاً رخ می‏‌دهد را دنبال می‏‌کنند. اگر ما بتوانیم این فضا را تغییر بدهیم و توجه جهانی را مستقیماً به مسائل حقوق بشر ایران جلب کنیم، رسانه‏‌ها هم طبیعتا موضوع را دنبال می‏‌کنند. این عقیده‏ من است.

عنوان این همایش "درون ایران" است، اما فعالانی که برای سخنرانی دعوت شده‏‌اند، همگی در خارج از ایران ساکن هستند. این موضوع با تیتر همایش در تضاد نیست؟

بسیار دشوار است که فعالان سیاسی، روزنامه‏‌نگاران یا فعالان حقوق بشر را از ایران برای همایش‏‌هایی در اروپا دعوت کرد. حتماً بسیاری به یاد دارند که در سال ۲۰۰۰ با حضور سخنرانان ایرانی در کنفرانس برلین، چه جنجالی به پا شد و رژیم ایران به شدت با سخنرانان برخورد کرد.
 

هرگاه بخواهیم فعالان ایرانی را از ایران برای برنامه‏‌هایی در خارج دعوت کنیم، باید نگران امنیت و مسائل مربوط به بازگشت آن‏ها باشیم. در نتیجه ما می‏بایست به افرادی که در خارج از ایران هستند، تکیه می‏‌کردیم که البته در رابطه با مسائل ایران تخصص دارند و در تماس نزدیک با مردم در داخل کشور هستند.

"مرکز فدرال آموزش سیاسی آلمان" پشتیبان مالی این همایش بوده است. آن‏ها چگونه به پشتیبانی از این برنامه گرایش پیدا کردند؟

برنامه‏‌های این مرکز در سال ۲۰۱۱، بیشتر روی مسائل ایران متمرکز شده و از پروژه‏‌های گوناگونی در رابطه با ایران که در آلمان فعال هستند، پشتیبانی کرده‌اند. ما یکی از این پروژه‏‌ها هستیم. ضمناً مرکز فدرال تنها از همایش پشتیبانی نمی‏‌کند، بلکه پشتیبان فعالیت‏‌های دیگر بنیاد "روشنگری درباره ایران" هم هست. چون ما تنها، برگزارکننده این همایش نیستیم، گردانندگی یک تارنمای خبری را هم بر عهده داریم. در نتیجه بسیار خوش‏‌شانس بودیم که گرچه تنها یک سال از آغاز فعالیت‏‌مان می‏‌گذرد، بتوانیم پشتیبانی آن‏ها را جلب کنیم.

* تارنمای همایش به پارسی، انگلیسی و آلمانی (پیوند)

* ایمیل تهیه ‌کننده:

pejman@radiozamaneh.com