نسخه قابل چاپ

مجتبا یوسفی‌پور- از هفته گذشته نمایش عمومی فیلم «لوره» ساخته کیت شورتلند، فیلمساز استرالیایی در سینماهای کشورهای اروپایی آغاز شده است. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

«لوره» نخستین‌بار سال گذشته در جشنواره فیلم سیدنی استرالیا به روی پرده رفت و سپس در جشنواره‌های بسیار دیگری چون تورنتو، هامبورگ و لندن نیز به نمایش درآمد و  جوایزی چون جایزه تماشاگران جشنواره فیلم لوکارنو، جایزه منتقدان جشنواره هامبورگ و جایزه بهترین فیلم جشنواره استکهلم را از آن خود کرد. «لوره» همچنین سال گذشته نماینده کشور استرالیا برای شرکت در بخش بهترین فیلم غیر انگلیسی‌زبان جایزه اسکار بود.

این فیلم از هشتم فوریه سال جاری در سینماهای آمریکا به نمایش درآمده است و از هفته اول ماه مارس نیز در سینماهای کشورهای هلند و سوئد به روی پرده خواهد رفت.

داستان فیلم در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم و در سال ۱۹۴۵ میلادی اتفاق می‌افتد. لوره دختر نوجوان یک زوج نازی است که به همراه چهار برادر و خواهر خود در جنوب غربی آلمان زندگی می‌کند. با پیروزی متفقین، پدر و مادر لوره مجبور می‌شوند خود را تسلیم نیروهای متفقین کنند و با رفتن آن‌ها و زندانی‌شدن‌شان لوره مسئولیت نگهداری از کودکان را بر عهده می‌گیرد. در شرایط سخت روزهای پس از جنگ، پنج کودک تصمیم می‌گیرند مسافتی طولانی را طی کرده و به نزد مادربزرگشان در هامبورگ بروند، این در حالی است که کنترل هر بخش از کشور آلمان در دست یکی از نیروهای متفقین است و قطار‌ها نیز کار نمی‌کنند و آن‌ها باید بخش عمده این سفر را پیاده و بدون داشتن پولی طی کنند.

«لوره» بر اساس رمان «اتاق تاریک» نوشته ریچل سایفرت، نویسنده انگلیسی ساخته شده است. رمان «اتاق تاریک» نخستین‌بار در سال ۲۰۰۱ منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت. کتاب در‌‌ همان سال نامزد جوایز بوکر و جایزه کتاب روزنامه‌ «گاردین» شد و جایزه کتاب «لس‌آنجلس تایمز» را از آن خود کرد.

ریچل سایفرت در «اتاق تاریک» در سه داستان سه شخصیت آلمانی، یک عکاس، یک دختر نوجوان (لوره) و یک معلم جوان و درگیری آن‌ها با جنگ جهانی دوم و پیامدهای جنگ در زندگی شخصیت‌هایش را نشان می‌دهد. در فیلم «لوره» اما فقط یکی از این سه شخصیت یعنی لوره و داستان او به تصویر کشیده شده است.

رابین موکرجی، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس بریتانیایی که نوشتن آثاری چون «رقص باد» و برخی از معروف‌ترین سریال‌های انگلیسی چون «ایست‌اندرز» و «بیل» را در کارنامه خود دارد نخستین‌بار به سراغ این کتاب رفت و بر اساس آن فیلمنامه‌ای نوشت. بعد‌تر پل والش، تهیه‌کننده انگلیسی در جشنواره فیلم ادینبورو مجموعه داستان «اتاق تاریک» را به کیت شورتلند پیشنهاد کرد و با پیوستن او به پروژه در مقام کارگردان، بار دیگر شورتلند به همراه موکرجی فیلمنامه را بازنویسی کردند و فیلم به عنوان محصول مشترکی از کشورهای استرالیا، آلمان و انگلستان، در آلمان جلوی دوربین رفت. ابتدا قرار بود فیلم به زبان انگلیسی ساخته شود، اما به پیشنهاد شورتلند فیلمنامه به زبان آلمانی نوشته و ساخته شد.

«لوره» توسط کیت شورتلند، کارگردان استرالیایی ساخته شده است. شورتلند که سال‌ها سابقه ساختن فیلم‌های کوتاه و مجموعه‌های تلویزیونی را در کارنامه‌اش دارد نخستین‌بار در سال ۲۰۰۴ میلادی با نمایش نخستین فیلم بلندش «شیرجه» در جشنواره فیلم کن نگاه‌ها را به خود جلب کرد و جوایز بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه‌نویس جوایز سالانه فیلم استرالیا را از آن خود کرد. «لوره» دومین فیلم بلند او در مقام کارگردان است و تا اینجا توانسته با موفقیت خود، جایگاه شورتلند را به عنوان کارگردانی با استعداد و مسلط محکم کند.

شورتلند درباره انگیزه‌اش از ساخت این فیلم می‌گوید: «من یهودی هستم و خانواده همسرم، تونی نیز از یهودی‌های آلمان هستند. ایده ساختن فیلمی درباره نازی‌ها و آن دوران برایم خیلی جالب بود؛ و این ایده که در داستان هست، اینکه متوجه بشوی کسانی که دوستشان داشته‌ای به تو دروغ گفته‌اند و یا حتی کل جامعه به تو دروغ گفته است. همچنین به عنوان یک استرالیایی اینکه این بخش ار تاریخ ما چگونه بوده و به آن پرداخته نشده است برایم جالب بود.»

از نکاتی که باعث شده فیلم مورد توجه قرار بگیرد زاویه دیدی‌ست که فیلمساز برای روایت سینمایی داستان برگزیده است. بر خلاف موارد مشابه که معمولاً داستان‌های این دوره تاریخی از زاویه دید یهودیان و یا نیروهای متفقین روایت شده است، در «لوره» ما با شخصیتی روبرو هستیم که در یک خانواده نازی پرورش یافته و طبعاً به بسیاری از اصول آن معتقد است. حال این شخصیت با جامعه پس از جنگ و به دور از تبلیغات دولتی روبرو می‌شود و  باور‌هایش زیر سؤال می‌رود‌. از سوی دیگر شخصیت‌های اصلی فیلم هیچکدام به بلوغ فکری کامل نرسیده‌اند، اما مجبور هستند که تاوان اشتباه والدین خود را بپردازند، تصویری که می‌توان آن را به نگاه فیلمساز نسبت به وضعیت آلمان پس از جنگ و نسل بعد از آن و مشکلاتی که نقشی در به‌وجود آوردنشان نداشته‌اند، تعبیر کرد.

ساختن چنین فیلمی مشکلات بسیاری نیز به همراه داشته است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات فیلم، کار کردن با بازیگران کودک است، چرا که بر اساس قوانین اروپا این کودکان روزانه بیش از چهار ساعت نمی‌توانند کار کنند و گروه مجبور بودند با برنامه‌ریزی دقیق در کمترین زمان، بیشترین استفاده را از زمان فیلمبرداری ببرند.

کیت شورتلند مشکلات ساخت این فیلم را اینگونه توضیح می‌دهد: «برای ساخت این فیلم با چالش‌های زیادی روبرو بودیم. ادام آرکاپو، فیلمبردار فیلم از این فیلم به عنوان سخت‌ترین فیلمی که فیلمبرداری کرده است نام می‌برد. ما برای فیلمبرداری از جنگل‌های سیاه تا کرانه دریای بالتیک مسافرت کردیم. با بچه‌های کم‌سن و سال کار می‌کردیم، همه زیر ۱۲ سال بودند و کوچکترین‌شان تنها هفت ماهش بود و ما می‌خواستیم علاوه بر گرفتن تصاویری زیبا، بازی خوب و باورپذیر و پراحساسی نیز از آن‌ها بگیریم و برای این‌کار برخی روز‌ها بیش از چهار ساعت زمان نداشتیم. همچنین من به زبانی خارجی فیلم می‌ساختم، برای همین خیلی کار چالش‌برانگیزی بود.»

اما منتقدان نیز «لوره» را بسیار پسندیده‌اند و نقدهای مثبت و خوبی بر آن نوشته‌اند. استیون بون، منتقد «شیکاگو سان‌تایمز» با دادن چهار ستاره کامل به فیلم اگرچه داستان فیلم را ساده و قابل پیش‌بینی می‌داند، اما اعتقاد دارد فیلم به اندازه کافی پیچیده و دارای گره هست که تماشاگر را تا آخر همراه خود نگاه دارد. کنت توران، منتقد «لس‌آنجلس تایمز» فیلم را اثری محکم و پراحساس توصیف می‌کند که توانسته سویه متفاوتی از جنگ را به تصویر بکشد و تماشاگرانش را در تجربه آن شریک کند. ریچارد کویپرز منتقد «ورایتی» نیز فیلم را اثری تازه و موفق در پرداخت اثرات جنگ و تأثیر آن بر آلمان و مردمانش پس از درگیری در جنگ جهانی دوم دانسته است.