سوده راد - روز نهم ژانویه ۲۰۱۲، در آستانه اولین سالروز سرنگونی حکومت زین‌العابدین بن‌علی در تونس، جایزه سال ۲۰۱۲ سیمون دوبوار برای آزادی زنان [۱] طی مراسمی در پاریس، به انجمن تونسی زنان دموکرات [۲] اهدا شد. هیئت داوران این جایزه متشکل از بیست و پنج داور بین‌المللی است که هر سال به پاس تلاش‌های فردی یا سازمانی، جایزه سیمون دوبوار را به یک فرد یا سازمان اهدا می‌کند.

 

این جایزه در سال ۲۰۰۸ به مناسبت صدمین سالگرد تولد سیمون دوبوار توسط ژولیا کریستوا پایه‌گذاری شده است و در سال ۲۰۰۹ به کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز در ایران اهدا شد. مراسم اهدای جایزه امسال، برخلاف رسم سال‌های گذشته در "کافه ل‌دوماگو" که کافه‌ مورد علاقه سیمون دوبوار و ژان پل سار‌تر در سن‌ژرمن پاریس بوده است، برگزار نشد. این بار خانه آمریکای لاتین برای برگزاری مراسم انتخاب شده بود.

 

سالی که گذشت آبستن اتفاقات و تحولات مثبتی بود که بی‌تردید جهان را به شکل دیگری می‌سازد. نسیم بهار عرب از یازده ژانویه ۲۰۱۱ وزیدن گرفت و پس از تونس، دیکتاتوری مصر و لیبی را به همت و خواست مردم سرنگون کرد. زنان در این کشور‌ها، دوشادوش مردان و حتی پیش از آن‌ها در خیابان‌ها به حرکت‌های اعتراضی پیوستند و در آزادی کشورشان سهیم شدند. اما مثل هر انقلابی، بازهم حقوق زنان در خطر قرار گرفت. در تونس اسلام‌گرایان افراطی قدرت را از آن خود کردند، در مصر زنان معترض دستگیر شدند و به‌ اجبار تحت معاینه پرده بکارت قرار گرفتند و در لیبی چندهمسری مردان به عنوان اولین قانون رسمی بلافاصله پس از دوران حکومت قذافی اجرایی شد. هیئت داوران جایزه سیمون دوبوار برای آزادی زنان، با حساسیت و اهمیت ویژه‌ای که برای رویدادهای روز و حقوق زنان قائل است، این جایزه را در سال ۲۰۱۲ به زنان تونسی و انجمن زنان دموکرات اختصاص داد.

 

امسال پنج شخصیت حقیقی و حقوقی نامزد دریافت جایزه بودند: نخست، نادیا فانی، فیلمساز تونسی فرانسوی که اخیراً فیلم "لائیسیته انشاالله" را ساخته و موجی از اعتراض اسلام‌گرایان افراطی را برانگیخته است. دوم، خدیجه سلامی، سینماگر یمنی که سازنده ۱۸مستند در زمینه وضعیت زنان در یمن است. سوم، ثمر یزبک، نویسنده و روانشناس سوری که در ماه‌های اخیر به دلیل برگزاری جلسات گروه‌درمانی برای مبارزه با ترس در سوریه دستگیر و شکنجه شد. چهارم، انجمن تونسی زنان دموکرات با سابقه بیش از بیست سال کنشگری در تونس و پنجم، انجمن نگار برای حمایت از زنان افغانستان که در طول سال‌های گذشته در کنفرانس‌های بین‌المللی و مذاکرات سیاسی همواره برای برابری جنسیتی در افغانستان تلاش کرده است.

 

خانم ژزیان ساوینیو، ریاست هیئت داوران جایزه می‌گوید: "داوران روی منطقه‌ای از جهان متمرکز شدند که دفاع و حمایت از آزادی و حقوق زنان یا وجود ندارد یا در خطر است و اهمیت و فوریت دارد." در دعوتنامه این مراسم آمده است: "با اهدای این جایزه به انجمن تونسی زنان دموکرات، هیئت داوران تلاش می‌کند بر همیاری بین‌المللی برای برابری حقوق زنان در جهان جامه عمل بپوشاند، از کسانی که زندگی‌شان را در راه مبارزه در معرض خطر قرار می‌دهند پشتیبانی کند و در کنارشان از عقاید برابری‌خواهانه و آزادی‌خواهانه‌شان نیز حمایت کند."

 

انجمن تونسی زنان دموکرات در سال ۱۹۸۹ توسط گروهی از زنان تونسی فمینیست تأسیس شد که تصمیم گرفتند جنبش زنان مستقل را راه‌اندازی کنند تا بتواند با فضای مردسالار و سرکوب دائمی شهروندان مبارزه کند. این انجمن در طول بیش از ۲۰ سال در عین حفظ استقلال خود، برای برابری جنسیتی، مردم‌سالاری، جدایی دین از سیاست و عدالت اجتماعی تلاش و مبارزه کرده‌ و اهداف اصلی خود را دفاع از حقوق زنان و تلاش برای رسیدن به برابری جنسیتی در حوزه‌های شهروندی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار داده‌ است. اعضا و کنشگران این انجمن نه ‌تنها علیه انواع خشونت‌ها و تبعیض‌ها مبارزه می‌کنند، بلکه مبارزه با هر نماد و نمایشی از سیستم مردسالار نیز سرلوحه کارشان است. انجمن تونسی زنان دموکرات عضو فدراسیون بین المللی حقوق بشر است. [۳]

 

خانم احلام بالحاج، رئیس انجمن زنان دموکرات تونس، در مراسم اهدای جایزه، گفت:"ما این جایزه را در حالی دریافت می‌کنیم که تونس در شرایط ویژه‌ای به‌سر می‌برد.انقلاب تونس و بعد از آن انقلاب‌های سایر کشورهای عرب امیدهای تازه‌ای را برای تغییر و پایان انواع تبعیض‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز جنسیتی به‌وجود آوردند. حضور زنان در تمام مراحل انقلاب تونس این آرزو و امید را پررنگ‌تر کرد. این جایزه برای ما زنان تونسی درواقع دلگرمی و امیدبخش است، چرا که احساس می‌کنیم زنان و کنشگران برابری‌خواه سایر نقاط دنیا با ما همراه و همرزمند. این‌گونه است که سیمون دوبوار، حتی پس از مرگش هم برای زنان آزادی به ارمغان می‌آورد."

 

او در ادامه گفت: "یکی از سئوالات مهمی که در دوران جدید تونس و این روز‌ها مطرح می‌شود، مسئله جدایی دین از سیاست است که تأثیرش نه تنها بر زندگی، که به‌ویژه بر زندگی زنان است و متأسفانه باید بگویم رسیدن به این آرمان، امروز، دشوار به نظر می‌رسد. چرا که مجبوریم به تقدس‌زدایی از برخی رهبران، برخی احزاب و حتی برخی دولت‌ها بپردازیم. بدن زن یک بار دیگر در مرکز دادوستدهای سیاسی قرار گرفته است و مسئله حجاب، برقع، حق مالکیت زن بر بدن خود همه و همه تهدید می‌شود. ما که روزهای اول انقلاب برابری کامل و واقعی در قانون و مقابل قانون را مطالبه می‌کردیم، این روز‌ها برای از دست ندادن آنچه به‌دست آورده‌ایم نگرانیم."

 

خانم بالحاج که مورد تشویق طولانی حضار در مراسم قرار گرفت سخنرانی خود را با تأکید بر همیاری بین المللی و یادآوری گفته سیمون دوبواربه پایان رساند: "برای اینکه اثری را در دنیا ماندگار کنیم، باید با آن همیاری کنیم." 

(۱)Prix de Simone de Beauvoir pour la liberté des femmes

(۲) Association Tunisienne des Femmes Démocrates http://femmesdemocrates.org

(۳) (Fédération internationale des droits de L» Homme (FIDH