از آرش حسینی‌پژوه که در زمان زلزله و چندروز پس از آن در شهر وان، مرکز زلزله در ترکیه بوده است، گفت‌وگویی کرده‌ام و نخست از او پرسیده‌ام: آخرین آمار تلفات انسانی و خرابی واحدهای مسکونی در زلزله‌ی ترکیه چه بوده است؟ 

 

آنچه خود من از نزدیک دیدم، به این ترتیب بود که دوساعت پس از زلزله، ما در یک ساختمان هفت‌طبقه بودیم که ریخته بود و داشتیم کمک می‌کردیم. آن زمان تقریباً هیچ نیرویی نبود. یعنی به‌جز پلیس‌های محلی هیچ نیروی امدادی نبود، ولی به‌تدریج به شب که نزدیک شدیم، نیروهای امدادی رسیدند و الان می‌توانم بگویم که در حال حاضر نیروها در همه‌جا هستند و دارند فعالیت امدادرسانی انجام می‌دهند. منتهی چون منطقه ارجیش آسیب بیشتری دیده است، بیشتر نیروهای امدادی در آن شهر مستقر هستند.

 

تا آخرین لحظه‌ای که من خبر دارم، آب وصل نبود، ولی برق قطع و وصل می‌شود. یعنی هر پس‌لرزه‌ای که می‌آید، برق را قطع می‌کنند و مجدداً دو، سه ساعت بعد برق وصل می‌شود. منتهی مسئله این هست که پس‌ لرزه‌های خیلی متعددی بعد از وقوع زلزله در این شهر بوده است. یعنی خود من چیزی حول و حوش ۱۸ تا ۲۰ پس لرزه را در آنجا حس کردم. به خاطر همین مردم به خانه‌های‌شان نمی‌روند و مقامات دولتی هم اعلام کرده‌اند که به خانه نروند. چون بسیاری از خانه‌ها درست است که تخریب کامل نشده‌اند، ولی آسیب دیده‌اند و در عمل قابل استفاده نیستند. به خاطر همین اکثر مردم در خیابان‌ها و در چادرهایی که حلال احمر به آن‌ها داده است زندگی می‌کنند. البته این نکته را هم اضافه کنم که به خیلی از مناطق هم هنوز چادر نرسیده است و دارند در خیابان‌ها زندگی می‌کنند.

 

به‌طور دقیق نمی‌دانم، ولی فکر می‌کنم که ماکو، خوی و سلماس نزدیک هستند به شهر وان و تا جایی که من می‌دانم آنجا هم زلزله را احساس کرده بودند، ولی آن مناطق آسیبی ندیده‌اند.

 

در ارجیش که ایرانی نداریم و تمامی ایرانیان پناهنده در شهر وان مستقر هستند. تعدادشان را به‌طور دقیق نمی‌‌دانم، ولی فکر می‌کنم بالغ بر دو یا سه هزار نفر ایرانی باشد، به‌اضافه این که تعداد خیلی زیادی هم افغانی در شهر وان هست. بافت کلی شهر هم کردنشین است. یعنی استان وان استانی کردنشین است و به‌هرحال به واسطه این که این شهر، شهری دانشجوپذیر است و دانشگاه‌های بزرگی دارد، در نتیجه از سراسر ترکیه در این منطقه سکونت دارند. یعنی قومیت غالب در استان وان کرد است، ولی از اکثر نقاط ترکیه هم در این منطقه مستقر هستند.

 

 

من شنیده بودم که قرار است بیاید و خودم شخصاً یک چادر دیده بودم که به یک خانواده افغان داده بودند. چادر متعلق به حلال احمر ایران بود. بله، مثل این که هستند. البته من همین یک مورد را دیدم، ولی شنیده بودم که برای کمک آمده‌اند.

 

در اخبار اعلام شده بود که از کشورهایی چون اسراییل، آلمان، انگلیس، ژاپن، آذربایجان و کشورهای دیگر کمک رسیده است. اما همانطور که گفتم، به واسطه این که تخریب‌ها در شهر ارجیش بسیار گسترده‌تر بوده است. تقریباً می‌توانم بگویم که ۹۰ درصد نیروهای امدادی به آن شهر منتقل شده‌اند. در این شهری که ما هستیم، من از نزدیک نیروهای غیر ترک را ندیدم، اما در خبرها بود که آن‌ها آمده‌اند و در حال امدادرسانی هستند.

 

متاسفانه من شهر ارجیش را از نزدیک ندیدم، اما شهر وان تقریباً می‌توانم بگویم که در حال نوسازی بود. یعنی بسیاری از آپارتمان‌ها جدیداً ساخته شده‌ بودند. بسیاری از آپارتمان‌ها نیز در حال ساخت بودند. شهر تقریباً از یکسال و نیم گذشته در حال نوسازی بود و بافت قدیمی شهر داشت به‌تدریج تغییر می‌کرد. منتهی در شهر وان، بسیاری از خانه‌ها هم که کسی در آن‌ها اسکان نداشت، یعنی تازه ساخته شده بودند و هنوز مردم در آن‌ها زندگی نمی‌کردند، دچار آسیب شده بودند. دیروز هم که در برنامه تلویزیونی صحبت می‌کردند، مشکل مهندسی ساخت‌وساز در این شهر مطرح بود و این که خیلی از موارد ایمنی در ساخت آنها رعایت نشده است. ولی این نکته نیز هست که چون شهر در حال نوسازی است، به‌طور مثال آپارتمان هفت طبقه‌ای ریزش کرده بود و من آنجا بودم و دیدم که دلیل ریزش این بود که دقیقاً در پشت این ساختمان، جدیداً گودبرداری  شده بود و می‌خواستند شروع کنند و ساختمان جدید دیگری بسازند. همان گودبرداری اما باعث شده بود که این ساختمان بر اثر لرزه‌ها تخریب شود. بافت شهر به نسبت جدید است اما من فکر نمی‌کردم که تخریب در شهر این قدر گسترده باشد. خیلی از ساختمان‌های نوساز دچار آسیب شده بودند و این تا حدودی برای من عجیب بود.

 

الان دو، سه روز از زلزله گذشته است، اما هنوز شهر دچار پس‌لرزه است. طبق اعلامی که شده تا دو، سه هفته حتی تا یک‌ماه آینده خیلی از مردم نمی‌توانند به خانه‌های‌شان بروند. خانه‌های زیادی در آنجا آسیب دیده و به‌هرحال شرایط جوی هم خوب نیست. فردا یا پس فردا به احتمال زیاد در شهر وان برف می‌آید و مردم مجبورند در خیابان‌ها بخوابند. شرایط اصلاً شرایط خوبی نیست. در شهر وان نیروهای امدادی هم به واسطه گستردگی این استان، امکان امدادرسانی خوب و مناسب ندارند. تقریباً می‌توانم اینطور برایتان شرح دهم که محل وقوع زلزله، استان بزرگی است و شهرها فاصله زیادی باهم دارند و روستاهای خیلی زیادی هم آنجا هست و مردم در حال حاضر در این منطقه شرایط خوبی ندارند.

 

مردم این منطقه حداقل تا یک‌ماه آینده نیازمند کمک هستند. این یک‌ماه به خاطر این است که خطر در آن شهر هنوز هست. طبق اعلامی که خود مقامات دولتی کرده‌اند، تا یکسال آینده شهر دچار مشکل است. مردم اسکان ندارند و ساختمان‌ها اگرهم تخریب نشده باشند، قابل استفاده نیستند. در کل منطقه وضعیت خوبی ندارد. البته باید به این مشکلات وضعیت پناهنده‌های ایرانی را نیز اضافه کنیم که به واسطه مشکل زبان، به واسطه ارتباط کم‌شان با مردم آنجا و نیروهای امدادی، کمتر به آن‌ها امداد می‌رسد و کمتر می‌توانند از امکاناتی استفاده کنند که برای آسیب‌دیده‌ها وجود دارد.

 

اگر بتوانیم به پناهنده‌ها در این یک‌ماهی که خانه‌های‌شان امن نیست و زندگی در آنها برای‌شان خطرناک است، کمک کنیم، خیلی خوب است. به‌طوری که حداقل با امکانات بیشتری در خیابان‌ها زندگی کنند یا موقعیتی فراهم کنیم که از آن شهر خارج شوند و در شهرهای دیگر ترکیه اسکان پیدا کنند. وضعیت وان به شدت بحرانی‌ است و اصلاً وضعیتی عادی نیست. من امیدوارم که هرچه زودتر این شهر از این وضعیت خارج شود و مردم این شهر، چه ایرانی‌ها و چه ترک‌ها و چه کردها، زودتر به آرامش نسبی برسند.