نسخه قابل چاپ

گروه فرهنگ - جایزه تئودور آدورنو به ارزش ۵۰ هزار یویرو معمولاً هر سه سال یک‌بار، در یازدهم سپتامبر، در زادروز آدورنو، در شهر فرانکفورت در کلیسای پائول بدون هیاهو و جنجال رسانه‌ای به شخصیت‌هایی که دستاوردی در یکی از عرصه‌های فلسفی، موسیفی، فیلم و تآتر داشته‌اند، اهداء می‌گردد. در سال ۲۰۱۲ اما این جایزه جنجال‌برانگیز شد.

پس از آنکه هیأت امنای بنیاد آدورنو اعلام کردند که جایزه این بنیاد امسال به جودیت باتلر، فیلسوف پساساختارگرا و منتقد فمینیست آمریکایی تعلق می‌گیرد و از او به عنوان «یکی از مهم‌ترین اندیشمندان جهان» یاد کردند، شورای مرکزی یهودیان در آلمان به این گزینش معترض شد. اشتفان جی کرمر، مدیر عامل شورای مرکزی یهودیان در آلمان اعلام کرد: «تأسف‌آور است که [این جایزه] به شخصی تعلق می‌گیرد که همگان را به تحریم اسرائیل فراخوانده و از "حزب‌الله" و "حماس" به‌عنوان جنبش‌های اجتماعی مشروع یاد می‌کند.»

از سوی دیگر جودیت باتلر هم بلافاصله واکنش نشان داد، اتهامات شورای مرکزی یهودیان را رد کرد، این اتهامات را بی‌پایه و اساس خواند و گفت که نه ضدیتی با یهودیان دارد و نه هرگز از حزب‌الله و حماس دفاع کرده است.

او در ادامه افزود: « نادرست، دردناک و پوچ است که ادعا می‌کنند منتقدان سیاست‌های دولت اسرائیل الزاماً ضد یهود هستند و حتی اگر خودشان هم یهودی باشند، از یهودی بودنشان نفرت دارند.»

جودیت باتلر که در دانشگاه کلمبیا تدریس می‌کند به سیاست‌های دولت اسرائیل در قبال فلسطینیان و شهرک‌سازی در مناطق اشغالی معترض است.

عدالت در سخن گفتن

جودیت باتلر: روش و قصد تهمت‌زنندگان به من اصولاً این است که شرایط درست درک کردن سخن دیگری را نابود کنند.

باتلر در مقاله‌ای که در روزنامه معتبر «دی تسایت» در واکنش به اعتراض شورای مرکزی یهودیان و برخی گروه‌های طرفدار اسرائیل در آلمان منتشر کرده، بر تأثیر یهودیت در شکل‌گیری اندیشه‌اش تأکید می‌کند. او می‌نویسد: «من به‌عنوان یک اندیشمند از طریق اندیشه یهودیت به فلسفه تمایل پیدا کردم و همواره از سنت اخلاقی یهود دفاع کرده‌ام و این سنت را بر اساس آموزه‌های اندیشمندانی همچون مارتین بوبر و هانا آرنت پی‌گرفته‌ام.»

او سپس در ادامه این مقاله می‌نویسد: «هنگام آشنایی با آموزه‌های یهودیت، گام به گام این حقیقت را دریافتم که جایز نیست در برابر بی‌عدالتی سکوت کنیم. این آموزه‌ بس دشوار است، زیرا به ما نمی‌آموزاند که کی و چگونه می‌بایست سخن بگوییم که حق را ناحق نکرده باشیم و عدالت را زیر پا نگذاریم. همچنین به ما نمی‌آموزاند که چگونه باید سخن بگوییم که سخن ما را بشنوند و آن را به درستی ثبت کنند. تهمت‌زنندگان به من نمی‌خواهند سخن مرا به درستی درک کنند و البته این امر چندان هم شگفتی‌آور نیست، زیرا روش و قصد آن‌ها اصولاً این است که شرایط درست درک کردن سخن دیگری را نابود کنند.» 

دولت اسرائیل و هویت یهودی

باتلر در فراز دیگری از مقاله‌اش به «یهودی‌ستیزی» در سایه سیاست‌های دولت اسرائیل در برابر فلسطینیان می‌پردازد و می‌نویسد: «هنگامی که گروهی از یهودیان گروه دیگری از یهودیان را به یهودی‌ستیزی متهم می‌کند، به این معناست که آن گروه تلاش می‌کند به نام یهودیت حق را از آن خود کند. به این جهت اتهام یهودی‌ستیزی در واقع سرپوشی‌ست بر یک نزاع درونی در جامعه یهودی. این تهمت‌ها به من هشدار داد و به یادم آورد که چرا بسیاری از یهودیان مقیم ایالت متحده آمریکا که با سیاست‌های اسرائیل و اشغال سرزمین‌‌های فلسطینیان، یا زندانی کردن مخالفان بدون زمان مشخص و همچنین با بمباران مناطق مسکونی در نوار غزه مخالف‌اند، یهودی بودنشان را انکار می‌کنند. این گروه از یهودیان به اشتباه گمان می‌برند که دولت اسرائیل یهودیت را در عصر حاضر نمایندگی می‌کند و به این جهت یهودی بودن هم جبراً به معنای دفاع از سیاست‌های اسرائیل است. غافل از آنکه در یهودیت همواره سنتی وجود داشته که با خشونت دولتی مخالفت کرده، خواهان جامعه چندفرهنگی بوده و از برابری انسان‌ها دفاع کرده است. هر آینه که اسرائیل را به عنوان بنیان هویت یهودی و نمایانگر ارزش‌های یهودیت بپذیریم، این سنت اخلاقی و بنیادین را فراموش کرده‌ایم.»

کمپین عدم سرمایه‌گذاری، بایکوت و تحریم اسرائیل

منتقدان جودیت باتلر به سخنرانی او در یک گردهمایی در دانشگاه برکلی در سال ۲۰۰۶ اشاره می‌کنند. در این گردهمایی پروفسور باتلر در پاسخ به یکی از شرکت‌کنندگان گفت که به نظر او «حزب‌الله» و «حماس» بخشی از نهضت جهانی چپ به‌شمار می‌آیند. منتقدان همچنین به کمپین « عدم سرمایه‌گذاری، بایکوت و تحریم» اسرائیل (Boycott, Divestment and Sanctions ) اشاره می‌کنند  که باتلر از مدافعان سرشناس آن است. دولت اسرئیل بارها از این کمپین به‌عنوان تلاشی برای مشروعیت‌زدایی از دولت یهودی یاد کرده است.

جودیت باتلر درباره کمپین « عدم سرمایه‌گذاری، بایکوت و تحریم» اسرائیل می‌گوید با فروختن سلاح به اسرائیل برای نابود کردن خانه‌های مردم مخالف است و همچنین از پذیرش پیشنهاد سخنرانی در نهادهای اسرائیلی که آشکارا اشغال مناطق مسکونی در نوار غزه را رد و محکوم نکرده‌اند، خودداری می‌کند. اما در هر حال مخالف هرگونه خشونت است و آرزو دارد که اسرائیلی‌ها و فلسطینیان در کنار یکدیگر در صلح و آرامش در جوامعی دموکراتیک زندگی کنند.

معضل جنسیت و ادعای آنتیگونه

در سال‌های پایانی دهه ۱۹۸۰ با انتشار کتاب «معضل جنسیت» نام جودیت باتلر به‌عنوان یک نظریه‌پرداز جنسیت و هویت و قدرت بر سر زبان‌ها افتاد. باتلر در این اثر این نظریه را ارائه می‌دهد که جنسیت و جنس و دیگر مقوله‌هایی که هویت انسان را رقم می‌زنند، مادرزاد و طبیعی نیستند، بلکه آنچه که رفتار زنانه یا مردانه نامیده می‌شود، برآمده از تکراراین رفتارهاست. 

اندیشه جودیت باتلر به جریان انتقادی اجتماعی در فلسفه معاصر تعلق دارد و یکی از محورهایش نقد قدرت است. باتلر اندیشه‌های اجتماعی و انتقادی دارای خاستگاه هگلی - مارکسی را با نقد آگاهی در روایت متکی به روانکاوی فرویدی درآمیخته، از آنالیز قدرت در نزد میشل فوکو بهره گرفته و به ویژه در حوزه مباحث فمینیستی مقوله‌های تازه‌ای وارد کرده است.

«ادعای آنتیگونه» اثر جودیت باتلر توسط امین قضایی، بابک سلیمی‌زاده و مهدی سلیمی به فارسی ترجمه شده. وزارت ارشاد اما هرگز به این کتاب مجوز انتشار نداد.

در همین زمینه:

جودیت باتلر در «اندیشه زمانه»

«ادعای آنتیگونه» به ترجمه امین قضایی، بابک سلیمی‌زاده و مهدی سلیمی، پی دی اف

ویدئو: گردهمایی در دانشگاه برکلی در سال ۲۰۰۶  و پاسخ چالش‌برانگیزی که پس از سال‌ها دامن جودیت باتلر را گرفت