تعطیلی فعالیت‌های اتمی در ژاپن پس از سونامی سال ۲۰۱۱ و آسیب دیدن نیروگاه اتمی فوکوشیما به وقوع پیوست. در پی آن فاجعه مواد رادیواکتیو به محیط نشت کردند و همین باعث شد تا ژاپن به دنبال بازنگری جدی در سیاست‌های مرتبط با انرژی هسته‌ای خود باشد. سرانجام این کشور تصمیم گرفت فعالیت‌های هسته‌ای را فعلا تعطیل کند تا بتواند تمام نیروگاه‌ها را با استانداردهای بالاتری از نظر ایمنی تطبیق دهد. بنابراین از روز شنبه گذشته و با تعطیل کردن نیروگاه توماری در شمال ژاپن، سومین اقتصاد بزرگ جهان بدون انرژی هسته‌ای به راه خود ادامه می‌دهد. ژاپن ۵۴ رآکتور اتمی دارد، اما با تعطیلی آن‌ها اکنون پرسش این است که این کشور چگونه می‌تواند در شرایط جدید انرژی مورد نیاز خود را تامین کند؟

 

نیروگاه توماری زمانی تعطیل شده است که مطابق پیش‌بینی‌ها ژاپن با یک تابستان بسیار گرم و مرطوب و طولانی رو به رو خواهد بود بنابراین تقاضا برای مصرف انرژی بالاتر خواهد رفت. دولت ژاپن گفته‌ است در پی تعطیل کردن این نیرو‌گاه‌ها توکیو حداقل با ۵ درصد کمبود انرژی رو به رو می‌شود. اما شرکت‌های تامین انرژی می‌گویند کمبود انرژی بیش از این‌ها خواهد بود و در مناطق غربی ژاپن به بیش از شانزده درصد نیز خواهد رسید. یوکیو ادانو، وزیر اقتصاد، بازرگانی و صنعت ژاپن به رسانه‌ها اعلام کرده که این کشور با مشکلات بسیار جدی برای تامین برق رو به رو خواهد شد و هزینه خرید سوخت برای استفاده در نیروگاه‌های حراراتی به طور مستقیم به مصرف‌کنندگان ژاپنی فشار خواهد آورد.

 

با این حال نشت مواد رادیو اکتیو در سال گذشته و آلودگی دریا و خاک و هوا و مسموم شدن منابع آبی و مواد غذایی و همچنین تخلیه کردن اضطراری ده‌ها هزار نفر از مناطق اطراف محل حادثه دیده باعث شد تا رویای استفاده از انرژی هسته‌ای به عنوان یک سوخت پاک و ارزان در ژاپن به شدت زیر سئوال برود. کابوس فاجعه‌ی هسته‌ای، آن هم در کشور زلزله خیزی مانند ژاپن، اکنون منجر به آن شده است تا دولت بخواهد نیروگاه‌ها با یک استاندارد بسیار بالاتری در برابر هرگونه زلزله مقاوم شوند. بنابراین رآکتورهای تعطیل شده تنها زمانی دوباره به کار خواهند افتاد که بتوانند از آزمون دشوار مهندسی و مقاومت در برابر حادثه موفق بیرون آیند. بعید است که حتا تعداد اندکی از نیروگاه‌های ژاپن بتوانند در یک افق کوتاه مدت با پشت سرگذاشتن این آزمایش دوباره به فعالیت خود ادامه دهند. با این حال تعدادی از متخصصان می‌گویند این آزمایش‌ها نیز برای آن‌که بی‌خطر بودن نیروگاه‌ها را ثابت کند کافی نیست.

 

بسیاری از مدافعان محیط زیست از تعطیلی نیروگاه‌ها استقبال کرده و امیدوارند ژاپن دیگر هرگز به استفاده از انرژی هسته‌ای روی نیاورد، اما روی آوردن ژاپن از سرناچاری به مصرف سوخت‌های فسیلی، بحث‌های دیگری را دامن زده است. مخالفان تعطیل کردن نیروگاه‌ها، در درجه اول به تحمیل هزینه‌های اقتصادی به مردم و صنایع ژاپن استناد می‌کنند. منتقدان به تاثیر نامطلوب استفاده از سوخت‌های فسیلی بر محیط زیست نیز اشاره می‌کنند. استفاده از سوخت‌های فسیلی باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تغییرات آب و هوایی می‌شود. اما سازمان «صلح سبز» این اقدام ژاپن را نقطه عطفی دانسته و اعلام کرده است اکنون فرصت مناسبی برای حرکت به سمت انرژی‌های پایدار به وجود آمده است. سازمان «صلح سبز» یک سازمان جهانی غیردولتی است که در زمینه دفاع از محیط زیست در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند. صلح سبز در گزارشی که به همین منظور در مورد ژاپن منتشر کرده، مدعی شده است که با وجود فن‌‌آوری‌های جدید و همچنین منابع بی‌پایان انرژی‌‌های پاک و تجدید شونده، ژاپن قادر خواهد بود به راحتی رهبری استفاده از انر‌ژی‌های تجدید شونده در دنیا را به دست بگیرد و همز‌مان روش‌های مخاطره آمیزی مانند انرژی هسته‌ای را کنار بگذارد. این گزارش با تکیه بر محساباتی که توسط یک گروه پژوهشی در آلمان انجام شده است، استفاده‌ی ژاپن از نیروی آب و باد، انرژی خورشیدی و همچنین انرژی زمین‌گرمایی را کاملا انجام پذیر قلمداد می‌کند. انرژی زمین‌گرمایی، یک انرژی حراراتی است که در زیر پوسته‌ زمین تولیده و ذخیره شده و می‌توان از آن برای تولید برق استفاده کرد.

 

با این که چنین خوشبینی‌هایی در گزارش سازمان صلح سبز به چشم می‌خورد اما باید در عمل دید که اقتصاد عظیم ژاپن که صنایع آن به نیروی برق متکی هستند تا چه حد توانایی آن را خواهند داشت که در برابر تعطیل شدن نیروگاه‌ها و افزایش هزینه‌ها در کوتاه مدت مقاومت کنند.