نعیمه دوستدار - نمایندگان زن در مجالس چهارم و پنجم، چهاربار طرح تشکیل کمیسیون زنان را به مجلس ارائه داده بودند، اما این طرح هیچ‌وقت نظر مجلس را جلب نکرد و رای نیاورد.

 

داستان از این قرار بود که در مجلس چهارم، تعداد زنان نماینده به ۹نفر رسید و طرح کمیسیون زنان از این مجلس و به وسیله نفیسه فیاض‌بخش مطرح شد، اما نمایندگان آن دوره که از جناح معروف به راست بودند با آن مخالفت کردند. دلیل مخالفت هم این بود که نباید مسئله زنان را از بقیه جدا کرد. کمیسیون زنان و خانواده، سرانجام در مجلس پنجم تشکیل شد. علی‌اکبر ناطق نوری که رئیس مجلس پنجم بود، نمایندگان را تشویق کرد که به تشکیل کمیسیون زنان، خانواده و جوانان رای بدهند و موفق هم شد.

 

در روزهای پایانی عمر مجلس پنجم، مرضیه وحید دستجردی که آن زمان نماینده مجلس بود و حالا وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، این کمیسیون را تشکیل داد، اما وقتی آیین‌نامه داخلی مجلس در اواخر دوره پنجم تغییر کرد و کمیسیون‌های مختلف درهم ادغام شدند، کمیسیون زنان هم در کمیسیون اجتماعی و فرهنگی ادغام شد و به عنوان یک کمیته فرعی در کمیسیون فرهنگی و اجتماعی مجلس، فعال بود. در مجلس هفتم و هشتم اما دیگر صدایی از این کمیته شنیده نشد. در آخرین روزهای مجلس هشتم یکبار دیگر طرحی برای راه‌اندازی این کمیسیون ارائه شد که حتی زنان نماینده هم به آن روی خوشی نشان نداند و فوریت آن رای نیاورد.

 

تشکیل یک کمیسیون جدید در مجلس ایران با تغییر آیین‌نامه داخلی ممکن است و برای تغییر آیین‌نامه هم باید رای موافق دوسوم حاضران در جلسه علنی به دست بیاید. زهره الهیان، عضو فراکسیون زنان مجلس هشتم کسی بود که طرح تشکیل کمیسیون زنان و خانواده را در این دوره از مجلس ایران مطرح کرد.او در ارائه این طرح معتقد بود که تشکیل کمیسیون زنان و خانواده در کنار فراکسیون زنان مجلس، برای رفع خلا قوانین خاص برای زنان و تحکیم بنیان خانواده لازم است.

 

هرچند طرح تشکیل کمیسیون زنان و خانواده با مخالفت طیبه صفایی، رئیس فراکسیون زنان روبه‌رو شد، اما شماری از نمایندگان زن مجلس هشتم که با آن موافق بودند، خارج از کمیسیون،‌ این طرح را در قالب یک فوریت به هیئت رییسه ارائه کردند.

 

 زهره الهیان در توجیه این طرح به گفته‌های رهبر ایران درباره جایگاه زن در خانواده استناد می‌کرد که یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار در کلیه امور اجتماعی و سیاسی و اقتصادی جامعه را حضور و فعالیت زنان در عرصه خانواده و جامعه می‌داند. به اعتقاد الهیان، تاکنون درباره زنان و خانواده قانونگذاری مطلوب و جامعی وجود نداشته است.

این نماینده زن مجلس ایران، قوانین مصوب مجلس در دوره‌های گذشته و مجلس هشتم را قوانین قابل توجهی می‌دانست که نمی‌توان نسبت به آنها بی‌تفاوت ماند، اما به اعتقاد او، این قوانین با توجه به میزان جمعیت زنان کافی نیست. براساس طرحی که او پیشنهاد کرده بود، قرار بود کمیسیون زنان وخانواده، ویژه نمایندگان زن مجلس نباشد و نمایندگان مردی که در حوزه زنان صاحب‌نظر هستند، بتوانند در جلسات آن شرکت کنند و عضو کمیسیون زنان و خانواده شوند.

تحکیم بنیان خانواده و پیگیری حقوق زنان، رسیدگی به حقوق کودکان و زنان بی‌سرپرست و سلامت و امنیت بانوان جامعه و حتی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و سلامت کودک مباحثی بودند که طراح، بررسی آن را در این کمیسیون ممکن می‌دانست.

 

این در حالی بود که رئیس فراکسیون زنان مجلس هشتم، با اقدام برخی از اعضای فراکسیون زنان برای ارائه طرح یک فوریتی به هیئت رئیسه مجلس درباره تشکیل کمیسیون زنان و خانواده مخالفت کرد و این کمیسیون را مانع حضور زنان در مسائل تخصصی سایر کمیسیون‌ها ‌دانست.

 

طیبه صفایی، در این زمینه چنین اظهار نظر کرده بود:‌ "تشکیل کمیسیونی ویژه زنان و خانواده که اغلب هم با محوریت زنان اداره خواهد شد، اشتباه است زیرا محدودیت‌هایی برای حضور نمایندگان زن مجلس در سایر فراکسیون‌ها و کمیسیون‌ها ایجاد می‌کند."

 

او درباره طراحان این طرح گفته بود که آنها با بی‌توجهی به پیامد‌ها و عواقب بعدی این موضوع، اقدام به این کار کرده‌اند و در صورتی که از عواقب منفی این طرح مطلع بودند، برای تأیید آن وارد عمل نمی‌شدند. به اعتقاد او، پیشنهاد تشكیل كمیسیون زنان نوعی بدفهمی از مشكلات حوزه زنان است و نمی‌توان نمایندگان زن را به یك كمیسیون خاص تبعید كرد و انتظار داشت كه مشكلات حوزه زنان به صورت تخصصی، بررسی و حل شود.

‌

مخالفان این طرح در مجلس ایران، مانند طیبه صفایی معتقدند که ماده ۱۰ قانون اساسی بر موضوع خانواده و برنامه‌ریزی نهادهای مختلف با محوریت خانواده تأكید دارد. در برنامه پنجم توسعه هم تمام دستگاه‌ها موظف‌ هستند در حوزه زن و خانواده برنامه جامع توسعه را تدوین كنند. در بعد ساختاری و تشكیلاتی هم مركز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در حوزه مسائل زنان و خانواده فعال است.

 به این ترتیب، محدود كردن نمایندگان زن که در كمیسیون‌های مختلف حضور دارند در یك كمیسیون، منطقی نیست و بررسی مسائل مربوط به حوزه زنان و خانواده را محدود می‌کند. بر اساس این نگاه، زنان مشكلات مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی دارند كه باید در تمام كمیسیون‌ها مورد بررسی قرار بگیرند.

 

اختلاف‌های داخلی زنان مجلس هشتم هم در ناموفق بودن این طرح و رای نیاوردن فوریت آن بی‌تاثیر نبوده است. در حالی که زهره الهیان اجازه نداده بود طرح در فراكسیون زنان مجلس بررسی شود و آن را به شکل مستقیم به هیئت رئیسه ارائه كرده بود، سایر زنان این فراکسیون معتقد بودند با این شیوه، تضمینی وجود ندارد كه زنان در رابطه با مشكلات حوزه زن و خانواده با هم به توافق برسند و آن را در یك كمیسیون تخصصی حل کنند. این گروه معتقدند باید كمیته زن و خانواده را که زیر مجموعه كمیسیون فرهنگی است فعال کرد. از سوی دیگر، در حالی که زنان در این کمیسیون حضور حداقلی دارند و نمایندگان مرد به هیچ عنوان حاضر به عضویت در این كمیسیون نمی‌شوند، نمی‌توان انتظار داشت چنین طرح‌هایی به جایی برسد.

 

به نظر می‌رسد مخالفت با نگاه جنسیتی به مسائل زنان به برخی نمایندگان زن مجلس ایران هم رسیده و از جمله طیبه صفایی گفته است: "نمی‌توان به مباحث حوزه زنان جنسیتی نگاه كرد؛ تشكیل كمیسیون زنان موجب تبعید زنان به یك كمیسیون خاص می‌شد در حالی‌كه تمام كمیسیون‌ها باید موضوع زن و خانواده را به عنوان محور قرار دهند."

 

هرچند خانم الهیان امیدوار بود که مجلس به یک فوریت این طرح رای دهد، اما در عمل، فوریت آن با ۴۷ رای موافق، ۶۸ رای ممتنع و ۲۹ رای مخالف به تصویب نمایندگان نرسید و حالا بناست طرح به صورت عادی در مجلس بررسی شود که با توجه به پایان کار مجلس هشتم، این طرح به مجلس نهم خواهد رفت.

 

حاشیه‌های جلسه بررسی فوریت این طرح هم در نوع خود خبرساز شد. یکی از مخالفان این طرح، نادر قاضی​پور، نماینده ارومیه بود که در بیان مخالفت خود با این طرح، به تعداد رو به کاهش زنان در مجلس اشاره کرد و پرسید: "در حالی که مجلس هفتم، سیزده نماینده زن داشت، مجلس هشتم هشت‌تا و مجلس نهم هم تاکنون تنها چهار نماینده زن دارد، چه نیازی به تشکیل کمیسیون مجزا هست؟ اصلاً این چه طرحی است که از هشت نماینده زن مجلس سه نفرشان از من خواسته​اند نوبت مخالفتم را به آنها بدهم؟"

محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس هم در پایان رای‌گیری آن را طرح​ عجیبی نامید که "اکثر زنان مجلس در مخالفت با آن می​گفتند دو!"