پاسخ دادن به دیدگاه
سفرههای هفتسین در پای دیوارهای بلند
پنجشنبه, 1391-01-03 17:48
نسخه قابل چاپ
پویان انصاری
پویان انصاری - نرم نرمک میرسد بهار و سرتاسر شهرها و خیابانها و کوچهها "بوی عیدی، بوی توپ، بوی کاغذ" رنگی میدهد. مردم ایران با وجود تمامی فشارها و مشکلات گوناگونی که در زندگی روزمرهشان با آن درگیرند، به استقبال سال نو و ایام عید نوروز رفتهاند. بوی عیدی و بهار، دیوار نمیشناسد. حتی از دیوارهای بلند زندان هم عبور کرده است.
زندانها هم بوی عید میدهند. در پای تپههای اوین هم سبزی بهار چشم نواز است. دامنههای اوین نیز سبز شده است و این سبزی نشان از بهاری دیگر دارد.
از گذشتهها رسم بر این بوده است که تمامی اعضای خانواده، در کنار یکدیگر نوروز را جشن بگیرند، اما در این میان، بسیاری به عنوان زندانی سیاسی از این حق محرومند که در ایام عید در کنار خانوادههایشان باشند. بسیاری از خانوادهها تا آخرین لحظهها در تلاش بودند تا بلکه بتوانند برای ایام عید برای عزیزانشان مرخصی بگیرند تا آنان در کنار سفره هفتسینشان باشند، اما دریغ که حاکمان و زندانبانان اجازه ندادند که آنها در پای سفرههای رنگین نوروز در کنار خانوادههایشان باشند.
در روزهای گذشته، مسئولان دادستانی به درخواست شماری از خانوادههای زندانیان سیاسی برای مرخصی عزیزانشان جواب رد دادهاند. در صورتی که هرسال رئیس قوه قضائیه،بخشنامهای را درباره مرخصی زندانیان ابلاغ میکند، اما بسیاری از زندانیانسیاسی به "دلایل امنیتی" از این حق محروم میشوند. چر اکه بررسی امور مربوط به مرخصی آنها در نهادهای امنیتی صورت میگیرد و نه در قوه قضائیه.
احمد زیدآبادی، مسعود باستانی، کیوان صمیمی بهبهانی، رسول بداغی، داود سلیمانی، حشمت الله طبرزدی، جعفر اقدامی، مجید توکلی، مهدی محمودیان، عبدالله مومنی، ابوالفضل قدیانی، ماهان محمدی، اسماعیل صحابه، عمادبهاور، احمدرضا یوسفی، بهمن احمدی امویی، حسن اسدی زیدآبادی، علی ملیحی، محمد داوری، امیر خسرو دلیرثانی، فریدون صیدیراد، آرش سقر، مجید دری و ضیا نبوی. اینها نام برخی از زندانیان سیاسی است که نوروز امسال را نیز به مانند سال گذشته در زندان و بدون برخورداری از مرخصی میگذرانند.
رضا شريفی بوکانی زندانی سياسی کرد نیز در پيامی که بهمناسبت فرا رسيدن سال۱۳۹۱ خورشيدی منتشر کرده، نوشته است صدها زندانی سياسی عيد نوروز امسال رادور از خانوادههايشان در "سلولهای تاريک" جشن میگيرند.
او که در ارديبهشتماه سال ۸۹ توسط نيروهای امنيتی در کافینتیدر تهران بازداشت و پس از چند ماه در بند ۲۰۹ اوين به زندان رجايیشهر کرجمنتقل شد در نامه خود نوشته است: "من که يک زندانی سياسی هستم و دو سال است در سلول زندان رجايیشهر،گوهردشت کرج دوران محکوميت خود را میگذرانم از بابت عدم امکان ملاقاتحضوری، عدم امکان ارتباط تلفنی و حتی از رفتن به مرخصی هم محروم هستم..."
حال و هوای آخرین ملاقات سال
برخی از خانوادههای زندانیان سیاسی میگویند از هفتهها قبل تلاش داشتند که حتی برای چند روز عید هم که شده برای عزیزان دربندشان مرخصی بگیرند، اما گویا مسئولان امنیتی اجازه این امر را به کسی ندادهاند و امسال نیز همچون سالهای گذشته بسیاری از زندانیان سیاسی از اینکه در لحظه سال تحویل در کنار خانوادههایشان باشند محروم شدند. این مسئله اما موجب ناامیدی خانوادهها و زندانیان سیاسی نشده است.
خانوادههای زندانیان سیاسی امیدوارند روزی به جای قاب عکس فرزندان، پدران، مادران و همسرانشان، خود آنها را در کنار سفرههای هفتسینشان داشته باشند. اما سفرههای خانوادههای کشتهشدگان دهه ۱۳۶۰ در خاوران، کمتر نشانی از امید دارد و بیشتر سرخ رنگ است تا سبز.
روز یکشنبه و دوشنبه پیش که هفته آخر سال ۱۳۹۰ بود سالن ملاقات زندان اوین حال و هوای متفاوتی داشت. خانوادههای زندانیان سیاسی در آخرین ملاقات سال تلاش کرده بودند تا بتوانند برای عزیزان در بندشان نوروز و عید را با کوچکترین وسایل و کمترین امکانات به ارمغان بیاورند. برای همین برای عزیزان دربندشان عیدی آورده بودند: آجیل و شیرینی و وسایل مورد نیاز سفره هفت سین.
بسیاری از خانوادهها لباسهای نویی را که خریده بودند به همراه مقدار زیادی آجیل و شیرینی و سبزه و سنجد و سمنو و دیگر لوازم مورد نیاز برای سفره هفتسین، به مسئولان زندان تحویل میدانند تا به عزیزان در بندشان در زندان اوین تحویل دهند.
صحنههای زیبا و تاثیرگذاری بود. کیسههای پراز هدیه و آجیل و شیرینی همراه با عکسهای کودکان و دیگر اعضای خانوادههای زندانیان سیاسی که پشتنویسی شده بودند به دست ماموران زندان داده میشدند تا به دست زندانیان برسند.
نکته غمانگیز این است که در هفته اول عید، ملاقاتها به دلیل تقارن با تعطیلات رسمی و اداری برگزار نمیشود. سئوال اینجاست: چرا باید این کوچکترین روزنه ارتباطی در چنین روزهایی برای خانوادهها بسته شود؟ در زمان پهلوی دوم در ایام عید حتی ملاقاتهای حضوری و بلندمدت به زندانیان سیاسی و خانوادهها داده میشد، اما اکنون حتی آن ملاقات چند دقیقهای کابینی را نیز از خانوادهها دریغ میکنند.
زندانیان بیمرخصی
در بین زندانیان اوین و بند ۳۵۰ این زندان، برخی هستند که از روز اول زندانشان تاکنون حتی یک روز نیز به مرخصی نیامدهاند و این نوروز را نیز باید دور از خانواده در زندان سر کنند.
فعال چپگرا و فعال حوزه محیط زیست که خانوادهاش در اراک هستند، دومین سالی است که نوروز را در زندان میگذراند. خانواده او هر هفته برای انجام یک ملاقات چند دقیقهای مجبور هستند راه دور اراک تا تهران را بیایند و بروند.
فریدون صیدیراد که در اسفند سال ۱۳۸۹بازداشت شده، نوروزی را در سلولهای انفرادی بند دو الف سپاه پاسداران در زندان اوین به سر برده است. برای من در ایامی که با یکدیگر همبند بودیم تعریف میکرد که عید نوروز سال پیش، در سلول انفرادی بوده و فقط به یک نفر عید را تبریک گفته است.
در عید سال ۱۳۹۰ فقط یک نگهبان در بند دو الف بوده و تنها کسی بوده است که آقای صیدیراد سال نو را به وی تبریک میگوید. گویا نگهبان از این موضوع که در ایام عید مجبور بوده است که در زندان و از خانوادهاش دور باشد خیلی ناراحت بوده است و به همین دلیل برخورد بدی با فریدون میکند. فریدون صیدیراد این خاطره را با خنده و شوخی برای من تعریف میکرد.
در این میان اما خبرهای خوشی نیز در میان است. چند نفر از زندانیان سیاسی موفق به گرفتن مرخصی شدهاند. ازجمله علیاکبر محمدزاده، دانشجوی نخبه دانشگاه شریف که از اسفند ۱۳۸۹ در زندان به سر میبرد. او با وجود آنکه به لحاظ جسمی بیمار است و حتی چند هفتهای نیز در بیمارستان بوده است، تا نوروز امسال حتی یک روز نیز از مرخصی نیامده بود. سرانجام توانست با پیگیرهای خانوادهاش چند روزی را برای نوروز به مرخصی بیاید.
در نهایت چند تن از زندانيان سياسی بند ۳۵۰ زندان اوين به مرخصی نوروزی آمدند. تارنمای "کلمه" در همین زمینه خبر داد که غروب روز دوشنبه ۲۹ اسفندماه، چند تن از زندانيانسياسی به نامهای علی گودرزی، حميدرضا ايزدياری، مهدی کريميان اقبال، حمزهکرمی، اميد نوروزيان، حميدرضا خادم، محسن جوادی افضلی، علیاکبر محمدزاده،رجبعلی داشاب، امير بهمنی، بهزاد هوشمند، حسن فرجی، مسعود سپهر، حمیدرضا (ماهان) محمدی، مسعود پدرام و ديدار رئوفی از بند۳۵۰ اوين برای پنج روز به مرخصی نوروزی آمدند.
جشن عید نوروز در بند عمومی زندانیان سیاسی
در این نوروز اما دیگر فریدون صیدیراد تنها نیست. همراه با وی دهها تن از زندانیان سیاسی بند ۳۵۰ زندان اوین برای ایام عید خود برنامههای گوناگونی تدارک دیدهاند. اخبار جسته و گریختهای که از درون بند به بیرون میرسد حاکی از آن است که زندانیان سیاسی با اندک امکاناتی که دارند تدارک جشن دیده بودند.
احمد زیدآبادی، مسعود باستانی، کیوان صمیمی بهبهانی، رسول بداغی، داود سلیمانی، حشمت الله طبرزدی، جعفر اقدامی، مجید توکلی، مهدی محمودیان، عبدالله مومنی، ابوالفضل قدیانی، ماهان محمدی، اسماعیل صحابه، عمادبهاور، احمدرضا یوسفی، بهمن احمدی امویی، حسن اسدی زیدآبادی، علی ملیحی، محمد داوری، امیر خسرو دلیرثانی، فریدون صیدیراد، آرش سقر، مجید دری و ضیا نبوی.اینها، نام برخی از زندانیان سیاسی است که نوروز امسال را نیز به مانند سال پیش در زندان و بدون برخورداری از مرخصی میگذرانند.
برپایه تماسهای تلفنی برخی از زندانیان سیاسی با خانوادههایشان، در بند ۳۵۰، زندانیان هر اتاق برای خودشان سفره هفتسینی تدارک میبیند و کل بند هم قرار بوده برای روز عید یک سفره هفتسین دستهجمعی در حیاط زندان برپا کند. در کنار این سفره هفتسین با اندک سازها و ادوات موسیقی که در اختیار زندانیان هست، قرار بوده جشن و پایکوبی نیز برپا شود.
بازهم براساس اطلاعات خانوادههای زندانیان سیاسی، برنامه عید دیدنی را هم حسابی جدی گرفتهاند و همبندیها قرار است به نوبت به اتاقهای یکدیگر بروند و رسم عید دیدنی را اینگونه برگزار بکنند که بزرگترها به کوچکترهای بند عیدی بدهند. زندانیان سیاسی همچنین با اینکه عزیزانشان در کنارشان نیستند تلاش دارند جای خالی آنان را با عکسهایی که به دست زندانیان رسیده است پر کنند.
کودکان دور از مادران و پدرانشان
از قدیم گفتهاند عید برای کودکان است. خود ما هم دورانی از دید و بازدیدهای عید برایمان خاطرهانگیز است که آن را در دوران کودکیمان تجربه کردهایم. کودکانی که مادران و پدرانشان در زندان به سر میبرند تجربهای متفاوت از عید نوروز دارند. تجربههایی که شاید در آینده چندان نیز به یادآوردنش برایشان خوشایند و شیرین نباشد. فرزندان نسرین ستوده وکیلی که اکنون در بند زنان زندان اوین به سر میبرد ازجمله این کودکان هستند. آنان جای خالی مادرشان را با عروسکهای دستساز خانم ستوده که از درون بند به دستشان رسیده است پر میکنند.
روژان دختر سه ساله علی اخوان از فعالان چپ و کارگری که چندین ماه است برای اجرای حکم دو سال زندانش به بند ۳۵۰ اوین منتقل شده است اکنون در این تجربه با کودکان نسرین ستوده همراه است. گویا قرار است عکسها جای خالی عزیزان را پر کنند. خانوادهها عکس کودکان زندانیان سیاسی را برای آنها فرستاده بودند تا در لحظه سال تحویل بر سر سفرههای باشد.
هفتسین سبز اوین تا هفتسین سرخ خاوران
در این طرف دیوار نیز خانوادهها برنامههای خودشان را دارند. در این سوی دیوار، خانوادههای زندانیان سیاسی بنا به یک سنت چندین ساله سفرههای هفتسین خود را در کنار دیوار زندان پهن میکنند تا در لحظه سال تحویل حداقل احساس کنند که به عزیزانشان نزدیک هستند.
هرچند زندانیان سیاسی در آن سوی دیوارها هستند، اما خانوادهها یاد و خاطرهشان را با گذاشتن عکسهایی از آنان بر سر سفرههای هفتسین دسته جمعی گرامی داشتند. در این میان وضعیت خانوادههای کشتهشدگان اندکی متفاوت است. صحنههای حضور خانوادههای جانباختگان دهه ۱۳۶۰ و کشتار بزرگ ۶۷ در خاوران بسیار تاثیرگذار است؛ سفرههای هفتسین و یک قاب عکس تنها.
خانوادههای زندانیان سیاسی امیدوارند روزی به جای قاب عکس فرزندان، پدران، مادران و همسرانشان، خود آنها را در کنار سفرههای هفتسینشان ببینند. به همین امید نیز سفرههایشان در پای دیوارهای بلند اوین سبز است، اما سفرههای خانوادههای کشتهشدگان دهه ۱۳۶۰ در خاوران، کمتر نشانی از امید دارد و بیشتر به رنگ سرخ است.