نسخه قابل چاپ

شورای امنیت سازمان ملل متحد به درخواست شماری از کشورها، خطرات امنیتی ناشی از تغییرات آب و هوایی در جهان را بررسی می‌کند.

پیشتر برخی کشورها که در معرض بیشترین آسیب‌های ناشی از این تغییرات ناخواسته قرار دارند از سازمان ملل خواسته بودند تا طرحی را تصویب کند که به موجب آن با تشکیل نیروی جدیدی به نام «کلاه سبزها» امنیت و ثبات در نقاطی از جهان که با خطرات ناشی از تغییرات آب و هوایی تهدید می‌شود برقرار شود. این تقاضا هنوز مورد توافق شورای امنیت سازمان ملل قرار نگرفته است، اما در صورت موافقت، ماموریت‌های سازمان ملل و شورای امنیت گسترش خواهد یافت و از این پس بحران‌های زیست محیطی نیز شامل آن خواهد شد.

برخی جزیره‌های کوچک که اکنون ادامه حیات و یا نابودی آن‌ها به شدت به تغییرات آب و هوایی و بالا آمدن سطح آب دریاها و اقیانوس‌ها وابسته است خواهان مداخله شورای امنیت سازمان ملل شده‌اند و معتقدند این مسئله باید به عنوان یک بحران امنیتی جدی مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین تشکیل یک نیروی جدید به نام «کلاه سبزها» شاید بتواند در برقرار کردن امنیت و ثبات در مناطق بحران‌زده زیست محیطی موثر باشد. انتظار می‌رود به زودی بان کی مون، دبیر کل سارمان ملل متحد نیز در خصوص این مسئله واکنش نشان دهد و در مورد آن صحبت کند.

با این حال آلمان که خود درخواست تشکیل این جلسه را برای بررسی موارد مطرح شده داده است، می‌گوید نباید انتظار داشت که شورای امنیت بلافاصله با پیشنهاد تشکیل یک نیروی حافظ صلح جدید موافقت کند یا حتی تغییرات آب و هوایی را به عنوان یک خطر امنیتی مسلم بپذیرد، بلکه این امر نیاز به تامل بیشتری دارد.
پیتر ویتینگ، نماینده آلمان در سازمان ملل متحد در یادداشتی در روزنامه هافینگتون پست نوشته است برای انجام اقدام عملی از سوی شورای امنیت در این خصوص هنوز زود است و چنین چیزی نمی‌تواند اکنون در دستور کار قرار بگیرد.

به اعتقاد سفیر این کشور در سازمان ملل، اکنون بهترین کار اطلاع‌رسانی در خصوص واقعیت‌های مربوط به تغییرات آب و هوایی و ارتباط آن با صلح و امنیت در جهان است.

با این حال از مدت‌ها پیش، وزارت دفاع آمریکا و نهادهای نظامی دیگر، تغییرات آب و هوایی را به عنوان تشدیدکننده تهدیدهای امنیتی در جهان به رسمیت شناخته‌اند و از آن به عنوان عاملی که توانایی افزایش جنگ‌ها و مخاصمات موجود را دارد نام می‌برند، زیرا تغییرات آب و هوایی و اقلیمی می‌تواند سبب کمبود آب، غذا، زمین قابل کشاورزی و سکونت شود و همین به مسائل امنیتی پیچیده‌ای همچون جنگ، قحطی و مهاجرت‌های گسترده دامن می‌زند.

از این رو سازمان ملل متحد و شورای امنیت آن نیز در سالهای اخیر به این نتیجه رسیده‌اند که یکی از عواملی که باید برای دستیابی به ثبات و امنیت جهانی در نظر گرفته شود، مسائل اقلیمی و بحران‌های زیست محیطی است که در مقیاس بزرگ می‌تواند تمام جهان را درگیر مسائل امنیتی ناخواسته کند. در سال ۲۰۰۹ شورای امنیت از بالا آمدن سطح آب دریاها به عنوان «آخرین خطر امنیتی» نام برد که می‌تواند ادامه حیات برخی از کشورهای کوچک را به طور بنیادین تهدید کند و باعث نابودی و ناپدید شدن آن‌‌ها ظرف سی سال آینده شود؛ تهدیدی که از هم اکنون اثرات خود را نشان داده و نیاز به جابه‌جایی‌های بزرگ جمعیتی را پیش آورده است.

نگرانی‌های رو به ازدیاد این کشورها و جزیره‌های کوچک باعث طرح پرسش‌‌های جدی شده است؛ از جمله این که شورای امنیت تا چه حد آمادگی مقابله با این تهدیدات جدید را دارد؟ در صورتی که این شورا بخواهد در این موارد اقدام کند از چه راه‌هایی می‌تواند مثمر ثمر باشد؟ آیا الگوی سربازان کلاه آبی و صلح‌بانان سازمان ملل می‌تواند در شکل جدید کلاه سبزها نیز تکرار شود؟ آنگاه نقش این نیروها در جلوگیری از بروز جنگ‌ها و درگیری‌هایی که منشا آن‌‌ها بحران‌های زیست محیطی است چه خواهد بود؟

با این‌حال اکنون شکاف بزرگی میان کشورها بر سر امنیتی بودن تغییرات آب و هوایی پیش آمده است. به عنوان مثال چین معتقد است که شورای امنیت نباید در مسئله تغییرات آب و هوایی دخالت کند بلکه باید کاملاً این موضوع را به دست متخصصان و دانشمندان بسپارد. روسیه نیز مخالفت خود را با این موضوع اعلام کرده است.

کشورهای کوچک واقع در اقیانوس آرام فشار فزاینده‌ای را بر سازمان ملل وارد می‌کنند تا این مسئله را به عنوان یک بحران امنیتی مورد بررسی قرار دهد. مارکوس استفن، رئیس‌جمهور کشور نائورو، جزیره کوچکی در قاره اقیانوسیه، به نمایندگی از تعداد زیادی از جزیره‌ها و کشورهای کوچک به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد که این خطر چیزی کمتر از خطر سلاح‌های هسته‌ای یا تروریسم ندارد، زیرا می‌تواند باعث محو و نابودی این کشورها شود.

او همچنین در مقاله‌ای که به تازگی در نیویورک تایمز منتشر کرده از سازمان ملل خواسته است تا نماینده ویژه‌ای برای مسائل مربوط به «تغییرات آب و هوایی و امنیت» تعیین شود و همچنین این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که ساختار سازمان ملل متحد تا چه حد برای مقابله با این بحران‌های بزرگ آمادگی دارد. برای این کشورهای کوچک که تعداد آن‌‌ها کم نیست، این مسئله به اندازه جنگ‌های نابودکننده مهم است.

به نظر می‌رسد هشدارهایی که دانشمندان از چندسال پیش در خصوص تغییرات آب و هوایی مطرح می‌کردند اکنون به واقعیت نزدیک شده است: تغییرات اقلیمی می‌تواند به اندازه جنگ‌ها امنیت جهان را به خطر بیندازد و این مسئله‌ای است که از این پس سازمان ملل بیش از پیش با آن درگیر خواهد بود.

در همین زمینه:

پناهجویان اقلیمی: موجی که پس از گرما می‌آید