نسخه قابل چاپ

فرهمند علیپور - جلال طالبانی رئیس جمهور ۷۹ ساله عراق این روز‌ها بر تخت بیمارستانی در آلمان بستری است و برای ادامه زندگی مبارزه می‌کند. در عراق اما مبارزه برای جانشینی او بالاگرفته است. پزشکان از بهبود حال او خبر داده‌اند اما بر همگان روشن است که طالبانی دیگر توان عهده‌داری ریاست جمهوری عراق را ندارد.

 طالبانی سیاستمدار کهنه‌کاری است که بار‌ها در سال‌های پر آشوب اخیر عراق نقش میانجی را ایفا کرد. او که نخستین رئیس جمهور دمکراتیک عراق بود، یک کرد سنی است که شیعیان به او اعتماد داشتند. او نه تنها میان دولت مرکزی و اقلیم کردستان، سنی‌ها و دولت مرکزی که گاه میان شیعیان نیز به میانجی‌گری و ریش‌سفیدی پرداخت.

وجود طالبانی در جامعه به شدت فرقه‌ای عراق، جامعه‌ای که میان کرد‌ها، عرب‌های شیعه و عرب‌های سنی سه پاره شده است، غنیمتی محسوب می‌شد و غیبتش به معنای افزایش نگرانی‌ها خواهد بود. طالبانی نه تنها در فضای داخلی عراق نقش مثبت و بارزی داشت، که توانسته بود پلی باشد میان کشورهای خارجی تاثیرگذار در عراق. کشورهایی که گرچه جمع متناقض بودند اما به طالبانی اعتماد داشتند. نظر تهران، واشنگتن و آنکارا به جلال طالبانی مثبت بود.

 این روز‌ها که پیشمرگ‌های کرد در کرکوک غنی از نفت، رزمایش برپا می‌کنند و برای دولت مرکزی خط و نشان می‌کشند و اختلافات عرب‌های شیعه و سنی بالا گرفته است و  جنگ خونین قومی- مذهبی در عراق بعید به نظر نمی‌رسد، نبود طالبانی می‌تواند یک ضایعه باشد و از آن مهم‌تر پیدا کردن جانشینی در حد و اندازه‌های او کار دشواری به نظر می‌رسد.

 رسانه‌های عراق و اقلیم خودمختار کردستان روزهاست که با حرارت به موضوع جانشینی طالبانی می‌پردازند، گزینه‌های احتمالی را مطرح و آن‌ها را سبک و سنگین می‌کنند. گزینه‌هایی که جملگی شخصیت‌های کرد عراق هستند.

با این‌که در قانون اساسی عراق هیچ سخنی از لزوم کرد بودن رئیس جمهور عراق به میان نیامده، اما بر اساس توافق انجام گرفته، کرسی ریاست جمهوری عراق سهم کردهاست. در این میان تقریبا نام همه چهره‌های کرد برده شده است، از بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان، تا هیرو همسر و قباد پسر جوان طالبانی.

برای هر گزینه‌ای هم ضعف و قوت‌ها به میان می‌آید. این‌که ریاست جمهوری عراق سهم اتحادیه میهنی کردهاست و بارزانی نمی‌تواند رئیس جمهور شود، یا این‌که همسر قباد، پسر طالبانی یک  یهودی آمریکایی است و با توجه به حساسیت افکار عمومی عراق نمی‌توان از او به عنوان گزینه ریاست جمهوری نام برد.

برخی رسانه‌های کردی از تصمیم هیرو، همسر طالبانی برای حفظ پست ریاست جمهوری عراق در خانواده خود خبر می‌دهند و می‌گویند اگر او بخواهد کاندیدای احراز چنین مقامی شود؛ در آن صورت به احتمال زیاد مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات نیز از او حمایت خواهد کرد. برخی نیز می‌گویند که هیرو می‌خواهد برهم صالح رئیس جمهور عراق شود اما احتمالا سودای دبیرکلی حزب اتحادیه میهنی کردستان را برای خود یا پسرش قباد در سر دارد.

رسانه‌های نزدیک به گروه‌های کرد اما بر سر یک چیز اتفاق‌نظر دارند. آن‌ها رئیس جمهوری می‌خواهند که بتواند در برابر نخست وزیر نوری مالکی محکم‌تر بایستد، همه‌پرسی در خصوص سرنوشت کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه میان کرد‌ها و عرب‌ها را برگزار کند و از حقوق کرد‌ها در مسئله سرمایه‌گذاری‌ گسترده‌تر و صدور نفت دفاع کند.

رئیس جمهور عراق اما احتمالا یکی از سه گزینه زیر خواهد بود:

برهم صالح - برهم صالح ۵۲ ساله احتمالا بیشترین بخت را برای جانشینی طالبانی دارد. او که تا چندی پیش نخست وزیر اقلیم خودمختار کردستان عراق بود، در ۱۹۶۰ در سلیمانیه به دنیا آمده و در ۱۹۸۷ دکترای خود در رشته آمار را  از دانشگاه لیورپول انگلستان گرفته است.

برهم صالح هم‌چنین معاون جلال طالبانی در حزب اتحادیه میهنی کردستان است. او چهره‌ای نزدیک به آمریکا محسوب می‌شود اما در عین حال با ایران نیز مناسبات خوبی دارد. بر اساس گزارش‌ رسانه‌های کرد، اتحادیه میهنی کردستان نیز از ریاست جمهوری برهم صالح حمایت کرده است گرچه گویا اختلافاتی نیز در این امر وجود دارد.

از سوی دیگر و بر اساس همین گزارش‌ها، نوری مالکی نخست وزیر عراق تمایلی به رئیس جمهور شدن برهم صالح ندارد و گفته است که در صورت کاندیدا شدن او برای احراز این پست، از مجلس خواهد خواست تا به او رای ندهد. ائتلاف دولت قانون به رهبری مالکی هم اینک اکثریت کرسی‌های پارلمان عراق را در اختیار دارد.

هوشیار زیباری - وزیر امور خارجه کنونی عراق یکی دیگر از شانس‌های ریاست جمهوری عراق است. زیباری متولد ۱۹۵۳ و دانش آموخته جامعه‌شناسی از انگلستان است. او نیز همچون  برهم صالح، چهره‌ای مورد توافق بسیاری از جریان‌های سیاسی درون عراق و هم‌چنین قدرت‌های خارجی است.

 اما او به‌خلاف برهم صالح از روابط نزدیک‌تر و بهتری با نوری مالکی نخست وزیر عراق برخوردار است. برخی‌ می‌گویند عضویت او در حزب دمکرات کردستان به رهبری مسعود بارزانی شاید نقطه ضعفی برای او محسوب شود، زیرا این‌گونه تلقی می‌شود که جانشین طالبانی باید یکی از اعضای حزب اتحادیه میهنی کردستان باشد. از این رو اعضای این حزب نخواهد پذیرفت که فردی از حزب دمکرات رئیس جمهور عراق شود.

هیرو ابراهیم احمد - آیا عراق شاهد روی کار آمدن یک زن به عنوان رئیس جمهور خواهد بود؟ این پرسشی است که این روزها در این مطرح می شود و مصداق آن نیز "هیرو ابراهیم احمد" همسر جلال طالبانی است.

 برخی رسانه‌های کردی از تصمیم هیرو برای حفظ پست ریاست جمهوری عراق در خانواده خود خبر

می‌دهند و می‌گویند اگر او بخواهد کاندیدای احراز چنین مقامی شود؛ در آن صورت به احتمال زیاد مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات نیز از او حمایت خواهد کرد.

برخی دیگر از این رسانه‌ها نیز می‌گویند که هیرو می‌خواهد  برهم صالح رئیس جمهور عراق شود اما احتمالا سودای دبیرکلی حزب اتحادیه میهنی کردستان را برای خود یا پسرش قباد در سر دارد.