نسخه قابل چاپ

فرهمند علیپور − پس از روز‌ها مذاکرات فشرده و فشارهای بین المللی، گروه‌های مخالف رژیم بشار اسد که در دوحه، پایتخت قطر، گردهم آمده بودند، موفق شدند تا ائتلافی جدید راه اندازی کنند و به توافق‌های تازه‌ای برای هماهنگی دست یابند.

 اکنون ۲۰ ماه از آغاز انقلاب سوری‌ها علیه حکومت خاندان اسد در سوریه می‌گذرد، انقلابی که متأثر از خیزش‌های کشورهای عرب شمال آفریقا موسوم به «بهار عربی» بود. انقلاب سوری‌ها اما چند ماه پس از آغاز رسما به یک جنگ خونین داخلی و حتی فرا‌تر از داخلی کشیده شد. در طی این ماه‌ها ده‌ها هزار نفر از سوری‌ها جان خود را از دست دادند، صد‌ها هزار نفر آواره و رهسپار اردوگاه‌های کشورهای همجوار شدند و مناطق بسیاری از این کشور ویران شد.

ناهماهنگی میان مخالفان

 شورای نوبنیان مخالفان، موسوم به «ائتلاف ملی برای نیروهای مخالف و انقلاب سوریه» و رهبر منتخب آن، معاذ الخطیب، قرار است که مقدمات تشکیل شورای دولت انتقالی را ظرف هفته‌های آتی فراهم نمایند و همچنین یک شورای نظامی تشکیل دهند تا از این طریق بتوانند گروه‌های مختلف نظامی را به یکدیگر نزدیک‌تر کنند. ایده تشکیل دولت انتقالی برگرفته از تجربه شورای انتقالی لیبی است که در جریان قیام سال گذشته و در طول نبرد مخالفان با معمر قذافی دیکتاتور این کشور شکل گرفت و توانست خلاء قدرت به وجود آمده در نتیجه سقوط قذافی را پر کند.

گرچه مخالفان درون مرزهای سوریه، متشکل در «شورای هماهنگی سوریه»، عضویت در این ائتلاف تازه را رد کرده‌اند و از این جهت عدم توافق میان مخالفان رژیم اسد پا برجا مانده است، اما ائتلاف تازه که با پادرمیانی‌های شخصی امیر قطر و وزیرامورخارجه امارات متحده عربی و همراهی فشارهای بین المللی شکل گرفته، نوید کم شدن ستیز میان گروه‌های بیشتری از مخالفان را می‌دهد.

 در طی ۲۰ ماهی که از بحران سوریه می‌گذرد، مخالفان بشار اسد نتوانسته‌اند به یک وحدت نظر دست یابند و همین موضوع موجب کورتر شدن گره بحران سوریه شده است. اختلافات عمیق میان گروه‌های تبعیدی خارج از سوریه و مخالفان داخل کشور، اختلاف بر سر حمایت یا عدم حمایت از مداخله نظامی خارجی – نظیر آنچه در لیبی رخ داد- نگرانی از آینده سوریه بدون اسد و قدرت یابی اسلامگرایان تندرو، حضور گسترده جنگجویان سلفی و جهادی با حمایت مالی گسترده شیح نشین‌های خلیج فارس، نگرانی از شعله‌ور‌تر شدن جنگ فرقه‌ای میان سنی‌ها و علوی‌ها، و زیر سئوال رفتن مشروعیت «شورای ملی سوریه» ‌در ماه‌های تحت رهبری برهان غلیون از سوی ایالات متحده و برخی دیگر از حامیان مخالفان سوریه، همگی دست به دست هم دادند تا نیروهای مخالف سوری، و حامیان بین المللی آن‌ها به ضرورت جایگزینی شورای ملی سوریه با ائتلافی تازه‌تر و گسترده‌تر برسند و برای تحقق آن اهتمام ورزند.

ایالات متحده امریکا، بریتانیا، فرانسه، اتحادیه عرب و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، به سرعت ائتلاف تازه مخالفان سوری را به رسمیت شناختند و حمایت خود را از این شورا اعلام کردند. سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا در بیانیه‌ای مسیر این ائتلاف را به سمت پایان دادن به «حکومت خونین بشار اسد» عنوان کرد و این نهاد تازه را نوید بخش «آینده‌ای صلح‌آمیز، عادلانه، و دموکراتیک» برای سوریه قلمداد کرد.

خبرگزاری رویترز گزارش کرده است که معاذ الخطیب، رهبر ائتلاف تازه مخالفان، عازم قاهره شده تا با کشورهای عضو اتحادیه عرب در مورد حمایتشان از این ائتلاف به گفتگو بنشیند. بنا بر پاره‌ای از گزارش‌ها، اتحادیه عرب که در اعتراض به خونریزی‌های صورت گرفته در سوریه، ماههاست عضویت این کشور را تعلیق کرده است، احتمال می‌رود کرسی نمایندگی این کشور را در اختیار این ائتلاف تازه تشکیل شده بگذارد و از این طریق گام مهمی برای مشروعیت بخشی این گروه بردارد.

در حالی که در دمشق عمران آل ذهبی وزیر اطلاعات سوریه، بر ضرورت گفتگوهای ملی تاکید کرد و «تن‌ها راه موفقیت در بحران سوریه را گفتگوهای ملی» خواند، محمود الحمزه سخنگوی ائتلاف تازه مخالفان در یک نشست خبری اعلام کرد که همه گروه‌های حاضر در نشست دوحه توافق کرده‌اند که با رژیم بشار اسد مذاکره‌ای نداشته باشند.

ائتلاف تازه

چهره برجسته ائتلاف تازه مخالفان اسد، «معاذ خطیب» امام مسجد جامع بنی امیه دمشق است. فردی که به عنوان رئیس ائتلاف تازه برگزیده شده است و گفته می‌شود به هیچ گروهی وابستگی ندارد و افکاری میانه رو دارد. خطیب چند ماه پیش از سوریه گریخت و به گروه‌های مخالفان اسد پیوست.

 معاون آقای خطیب، ریاض سیف، تاجر و نماینده پیشین پارلمان سوریه است، کسی که سال‌ها با رژیم اسد در سوریه مخالفت کرد و هشت سال از عمر خود را در زندان گذراند. ریاض سیف از اعضای با نفوذ «شورای ملی سوریه» است، شورایی که اکنون ۲۲ کرسی از مجموع ۶۰ کرسی ائتلاف تازه را از آن خود کرده است. ایالات متحده ریاض سیف را گزینه مناسبی برای ریاست ائتلاف تازه می‌دانست و از وی برای پست ریاست ائتلاف حمایت کرد، گرچه خود ریاض سیف اعلام کرد که تمایلی برای ریاست این شورا ندارد.

 خانم سهیر الاتاسی دیگر معاون رهبر مخالفان سوریه است، کسی که از بنیانگذاران کمیته انقلاب سوریه است. این کمیته گروهی است که خشونت‌های صورت گرفته در سوریه را به رسانه‌ها منعکس می‌کرد. سهیر الاتاسی به مدت هشت ماه مخفیانه در سوریه زندگی کرد و سپس راه فرانسه را در پیش گرفت.

علی صدر الدین آل بیانونی، یکی از نمایندگان اخوان المسلمین در این ائتلاف تازه، در گفت‌وگو با خبرنگاران از حضور نمایندگان اقلیت‌هایی چون مسیحیان، علوی‌ها و کرد‌ها در ائتلاف خبر داد و گفت تلاش شده است تا برخی از اقلیت‌هایی که پشت سر حکومت بشار اسد هستند به سمت این شورای تازه کشیده شوند. او همچنین با اشاره به غیبت نمایندگان کردهای سوریه در این نشست گفت که کرد‌ها ۴۸ ساعت زمان خواستند تا بتوانند با رهبران خود بیشتر مشورت کنند.

عکس:

رهبران مخالفان جمع‌شده در دوحه، ۱۲ نوامبر ۲۰۱۲