نسخه قابل چاپ

علی افشاری - اوضاع در کشور لیبی همچنان پس از حمله خونین به کنسولگری آمریکا نا‌آرام است. ده‌ها هزار نفر از مردم لیبی در روز جمعه گذشته درفراخوانی بنام «لیبی را حفظ کنید» در شهر‌های مهم لیبی جمع گشتند و ضمن محکومیت کشته شدن کریستوفر استیون سفیر آمریکا در لیبی و دیگر مأموران آمریکایی خواهان خلع سلاح گروه‌های نظامی و میلیشا و برقراری نظم در لیبی شدند.

بزرگ‌ترین راهپیمایی با حضور بین ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر در بنغازی برگزار شد. راهپیمایی‌کنندگان شعار‌هایی علیه تروریسم و القاعده در لیبی سر دادند و اعلام کردند اجازه نمی‌دهند گروه‌های مرتبط با القاعده خون‌های ریخته‌شده در پای انقلاب لیبی را پایمال کنند. (منبع)

همزمان نزدیک به سه هزار نفر از گروه «کتیبة انصار الشریعة» در بنغازی نیز برای اعتراض به توهین به پیامبر تجمع کردند. رویارویی این دو گروه سرانجام به درگیری خشونت‌بار رسید. البته تعداد کسانی که در مراسم حفظ لیبی شرکت کرده بودند بسیار بیشتر از هواداران کتیبة انصار الشریعة بودند.

روز شنبه، در فردای راهپیمایی جمع چند صد نفره از جوانان خشمگین از فعالیت‌های خود‌سرانه گروه‌های مسلح به دفتر کتیبة انصار الشریعة حمله کردند و از آنان خواستند دفترشان را تخلیه بکنند. اعضاء این گروه مدتی مقاومت کردند اما سرانجام تسلیم شدند و ساختمانشان را ترک کردند. جمعیت معترض وارد ساختمان شدند و تمامی پرچم‌های سیاه کتیبة انصار الشریعة را پایین کشیدند. بخشی از ساختمان به آتش کشیده شد و سلاح‌ها به بیرون منتقل گشت. معترضان در داخل ساختمان بودند تا نیرو‌های ارتش رسیدند و کنترل ساختمان را در دست گرفتند. آن‌ها همچنین چهار نفر را که در ساختمان مرکزی کتیبة انصار الشریعة بازداشت بودند، آزاد کردند.

به‌نظر می‌رسد کاسه صبر مردم لیبی از بی‌نظمی لبریز شده است. دولت جدید به ریاست مصطفی الشکور با دشواری تأمین انتظار افکار عمومی مواجه است. وی باید هر چه سریع‌تر به خلع سلاح و جذب نیرو‌های میلیشا در ارتش و پلیس لیبی اقدام کند.

این گروه اعلام کرد که به خاطر امنیت شهر به اعضاء دستور تخلیه فوری ساختمان را داده است. یوسف الجهانی سخنگوی کتیبة انصار الشریعة گفت: «ما به خواست مردم بنغازی احترام می‌گذاریم و برای برقراری امنیت دفترمان را تخلیه کردیم.» (منبع)

در عین حال این گروه جوانان حمله‌کننده را جمعی از افراد مست و معتاد نامید؛ اتهامی که معمولاً قذافی به مخالفانش نسبت می‌داد. (همان)
 

کتیبة انصار الشریعة متهم به قتل سفیر آمریکا و سازمان‌دهی حمله به کنسولگری آمریکا در بنغازی است. اما رهبری این گروه این اتهام را رد می‌کند. دو گروه بنام کتیبة انصار الشریعة در لیبی فعالیت دارند. این دو گروه کاملاً از هم جدا هستند و ارتباطی با هم ندارند. کتیبة انصار الشریعة در بنغازی است. رهبری این گروه با محمد الزهاوی است. او از زندانیان سیاسی شاخص در دوران حکومت قذافی بود. وی بعد از آزادی بلافاصله یک گروه مسلح تشکیل داد و در انقلاب لیبی فعالانه مشارکت داشت. گروه کتیبة انصار الشریعة در لیبی بعد از قذافی خواستار تشکیل حکومت دینی و رعایت شریعت اسلام در نظام قانونی جدید شدند. این گروه همچنین در زمینه برقراری امنیت بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی، کار‌های خیریه، تمیز کردن جاده‌ها و راه‌های عمومی در بنغازی فعال هستند. همچنین دیدگاه اسلامی بنیادگرایانه و سخت‌گیرانه دارند و بر این اساس مشوق خراب کردن امامزاده‌های شیعیان و معابد صوفیان هستند.

اعضاء این گروه سابقه فعالیت در القاعده ندارند وبا جریان بن‌لادن نیز ارتباط خاصی نداشته‌اند. دیگر گروهی که کتیبة انصار الشریعة نام دارد در شهر درنا است. رهبر این گروه ابوسفیان قومو است که مدتی در زندان گوانتاناما در حبس بوده است. وی نیز در جریان انقلاب لیبی شرکت داشت. (منبع) برخی اعضاء این گروه سابقه مبارزه با نیرو‌های آمریکایی در عراق و افعانستان را دارند و در حال حاضر نیز برخی از آن‌ها در سوریه علیه نیرو‌های نظامی بشار اسد می‌جنگند.

معترضان پس از تسخیر محل تجمع به سمت دو گروه نظامی غیر دولتی دیگر نیز حمله کردند. نخست محل تجمع گروه «ابوسلیم» را مورد حمله قرار داند و آن را تصرف کردند. سپس معترضان به ساختمان مرکزی گروه «رفح الله الصحتی» را آماج تهاجم قرار دادند. با مقاومت نیرو‌های این بریگارد کار به خشونت کشیده شد و حداقل چهار نفر کشته شده و ده‌ها نفر مجروح گشتند.

کتیبة انصار الشریعة . گرایش غالب افکار عمومی لیبی اسلام‌گرایی در دولت و گرایش‌های افراطی را برنمی‌تابد و در برابر کشاندن انقلاب لیبی به سمت تخاصم با غرب و همسویی با جریان بنیادگرایی مذهبی مقاومت می‌کند.

بریگارد «رفح الله الصحتی» اگرچه غیر دولتی است اما همکاری نزدیکی با نیروهای وزارت دفاع لیبی دارد و بنا به نظر برخی از ناظران، ستون فقرات امنیت بنغازی محسوب می‌شود. (منبع) این گروه در تأمین امنیت اجرای انتخابات دولت انتقالی در منطقه بنغاری نقش مهمی داشت. بریگارد رفح الله الصحتی مدعی است حمله‌کنندگان توسط نیرو‌های هوادار قذافی و رژیم گذشت لیبی سازماندهی شده بودند؛ امری که حمله‌کنندگان به‌شدت رد می‌کنند و شعار‌های آن‌ها مبنی بر محکومیت تروریسم و لیبی و لیبی نیز با مواضع حامیان قذافی سازگاری ندارد.
 

وزارت دفاع و نخست‌وزیر لیبی و شورای نیرو‌های مسلح این کشور حمله مهاجمان و معترضان به جمع شدن گروه‌های مسلح غیر دولتی را محکوم کردند. محمد المغریف رئیس دولت انتقالی نیز طرفین را به خویشتن‌داری دعوت کرد.

اما به‌نظر می‌رسد کاسه صبر مردم لیبی از بی‌نظمی لبریز شده است. دولت جدید به ریاست مصطفی الشکور با دشواری تأمین انتظار افکار عمومی مواجه است. وی باید هر چه سریع‌تر به خلع سلاح و جذب نیرو‌های میلیشا در ارتش و پلیس لیبی اقدام کند. از سوی دیگر برخی از این گروه‌های مسلح متحد و ابزار دست دولت هستند و به سادگی نمی‌توان آن‌ها را منحل نمود.

اسلام‌گرایان و طرفداران حکومت دینی نیز به‌سادگی عرصه را ترک نمی‌کنند. اما تظاهرات‌های اخیر نشان داد گرایش غالب افکار عمومی لیبی اسلام‌گرایی در دولت و گرایش‌های افراطی را برنمی‌تابد و در برابر کشاندن انقلاب لیبی به سمت تخاصم با غرب و همسویی با جریان بنیادگرایی مذهبی مقاومت می‌کند. همچنین معلوم شد حضور گروه‌های اسلام‌گرای افراطی در مبارزه با قذافی لزوماً به معنای قدرت گرفتن این نیرو‌ها در سامان سیاسی لیبی بعد از قذافی نیست. در جریان انقلاب برخی نگران بودند مبارزه طرفداران حکومت دینی، جهاد گرایان و قرار دادن شریعت اسلام به عنوان مبنای قانونی با حکومت قذافی می‌تواند نوعی از اسلام‌گرایی اقتدارگرا را جایگزین دیکتاتوری قذافی کند. اما مسیر تحولات کنونی لیبی نشان می‌دهد در این عرصه عامل تعیین‌کننده، توازن قوا در بین نیرو‌های مبارز و گرایش غالب افکار عمومی است نه صرف حضور اسلام‌گرایان افراطی. اگر برآیند نیرو‌های سیاسی موافق آن‌ها نباشند، هر چقدر هم اسلام‌گرایان در مبارزه با حکومت‌های غیر مردم‌سالار مستقر نقش داشته باشند اما در تحلیل آخر قادر نیستند در دوره استقرار نظم جدید سیاسی حتماً نقش‌آفرینی جدی داشته باشند و ناگزیر به حاشیه می‌روند. اما اگر اکثریت مردم حامی چنین نگرشی باشد آنگاه در نظامی متکی بر انتخابات دیگر نمی‌توان جلوی قدرت گرفتن مدافعان حکومت اسلامی را گرفت.

تظاهرات و حضور ده‌ها هزار نفر از مردم لیبی پروسه تبدیل تهدید حادثه خونین بنغازی به فرصت همبستگی لیبی علیه بی‌نظمی و تثبیت نظام سیاسی جدید را تقویت نمود.