نسخه قابل چاپ

علی افشاری - تهران همان‌طور که انتظار می‌رفت، سیاسی‌ترین حوزه رقابت انتخابات مجلس نهم بود. رقابتی که در غیاب اصلاح‌طلبان و عدم حضور جریان احمدی نژاد به رویارویی دو نیروی عمده اصول‌گرایی تبدیل شد. مصاف "جبهه متحد" و "جبهه پایداری" شکافی را در داخل بلوک قدرت علنی ساخت که شکل‌دهنده منازعات و جنگ قدرت آینده جناح‌های حکومتی است. 

یاران مصباح یزدی برخلاف هیاهوی بسیار در کل کشور شکست سنگینی از جبهه متحد و نامزدهای منفرد خوردند تا بار دیگر همچون انتخابات‌های خبرگان و مجلس هشتم معلوم شود که حتی در پایگاه اجتماعی هوادار حکومت، مقبولیت ندارند

ولی در صحنه انتخابات تهران چه گذشت؟ وزارت کشور مدعی است که در انتخابات شهر تهران ۴۶درصد و در استان تهران  ۵۴درصد شرکت کرده‌اند. اما بررسی‌های آماری و رصد کردن آنچه در شعبه‌های اخذ رای در  تهران گذشت خلاف این امر را نشان می‌دهد.

بررسی میزان مشارکت بر مبنای الگوی رفتار انتخاباتی شهروندان تهرانی و مشکلات گوناگون انتخابات مجلس نهم تردیدی بسیار جدی در خصوص صحت عدد اعلام شده کل آراء ماخوذه درکلان شهر تهران ایجاد می‌کند

 حداد عادل در سه دوره اخیر بین ۱۶ تا ۲۰درصد از شهروندان تهرانی را نمایندگی می‌کند. این رقم وقتی به رتبه‌های زیر ده، در شهر تهران می‌رسد به عدد نازل ۷درصد می‌رسد. طبیعی است حتی اگر رقم زیر سوال "دومیلیون و سیصدوسی‌وپنچ هزار" رای اخذ شده را بپذیریم باز رای‌های اعلام شده فاقد شرایط لازم برای اطلاق منتخبان واقعی شهروندان تهرانی است.

در این دوره ۵ نفر از کاندیدا‌ها در دور اول به مجلس راه یافتند و ۲۵نفر راهی دور دوم شدند. نمودار زیر بررسی تطبیقی تعداد راه‌یافتگان در دور اول در ادوار مختلف انتخابات مجلس در تهران را نشان می‌دهد:

بررسی نتایج انتخاباتی شهر تهران نشان می‌دهد که رای‌ها بیشتر سردرگم بوده‌اند و تمایز و صف‌بندی سیاسی شکل صریح و روشنی برای رای‌دهندگان پیدا نکرده است 

اما برای اینکه بتوانیم نتیجه انتخاباتی تهران را تجزیه و تحلیل بکنیم ابتدا نیاز است تا وضعیت دو جریان اصلی رقیب در تهران را مرور کنیم.  اینفوگراف زیر وضعیت "جبهه متحد اصول گرایان" در انتخابات مجلس نهم در شهر تهران نشان می‌دهد:

این جبهه از فهرست ۳۰ نفره خود توانست ۴ نفر را در دور اول راهی کرسی‌های سبز مجلس بکند. البته سه نفر از چهار نفر مشترک با جبهه پایداری بودند. این جبهه ۲۳ نفر در بین ۵۰نفری دارد که در دور دوم انتخابات رقابت می‌کنند. محمود فرشیدی، حمید فرمانی و حسین ابراهیمی سه نفر از کاندیدا‌های مورد حمایت این جبهه بودند که به‌طور‌کلی از صحنه انتخابات کنار رفتند. آنها وابسته به بخش سنتی این جریان یعنی "جامعه روحانیت مبارز" تهران و تشکل‌های هم‌سو با رهبری و امام هستند.

الگوی مطلوب رهبری، مجلسی است که اکثریت مطلق نمایندگان به لحاظ گفتمانی، فکری و عملی از دیدگاه‌های رهبری به عنوان سکان‌دار اصلی حکومت، اطاعت کنند

"جبهه پایداری" از لیست ۳۰نفره خود در تهران توانست ۴ نفر را در دور اول راهی مجلس کند که ۳ نفر آنها مشترک با "جبهه متحد" هستند. مرتضی آقا تهرانی، سر لیست این جریان بود که توانست به صورت متمایز بر کرسی سبز پارلمان تکیه زند، ۲۵ نفر دیگر از کاندیدا‌های مورد حمایت این جریان راهی مرحله دوم شدند. ۲ نفر آنها  (طیب زاده و کوثری) با "جبهه متحد،" مشترک هستند.

 

وقتی افرادی چون محمدرضا باهنر که خود جزو تشکیلات "جبهه متحد" است به‌صراحت می‌گوید به همه کاندیداهای جبهه رای نمی‌دهد، دیگر تکلیف رای‌دهندگان معمولی روشن است

علی مطهری و محمد حسن غفوری فرد از نیرو‌های وابسته به اصول‌گرایان و علیرضا محجوب و سهیلا جلودارزاده از شبه‌اصلاح‌طلب‌ها، تنها کاندیدا‌های حاضر در جمع ۵۰ نفر هستند که در لیست‌های "جبهه متحد" و "پایداری" نبودند. از لیست "جبهه پایداری" تنها بابا پورگل افشانی، از صحنه رقابت به طور کامل کنار رفت. پس از انصراف حمیدرضا کاتوزیان، محمود دهقان کاندیدای مورد حمایت این جریان نیز به میدان رقابت برگشت. این جریان نفرات بیشتری در قیاس با رقیب در مرحله دوم انتخابات در شهر تهران دارد اما رتبه‌های نفرات آن به طور نسبی پایین‌تر است؛ میانگین رتبه‌های آنها ۲۸ است.

 

آرای تشکیلاتی و پایه این جریان در حدود ۱۵۶هزار است. این رقم خیلی نزدیک "جبهه متحد" است و نشان می‌دهد که حوزه نفوذ تشکیلاتی دو جریان در پایتخت یکسان است. همچنین نسبت کاندیداهای رای پایین این جریان به کل آرای ریخته شده ناچیز است و مانند "جبهه متحد" کاندیدا‌ها بیشتر متکی به موقعیت فردی خود بوده‌اند تا آرای تشکیلاتی. تفاوت رای بین نفر اول و آخر ۹۳۶،۴۷۴ و ضریب پراکندگی ۵۹ است. میزان تشتت آراء در "جبهه پایداری" کمی بیشتر از "جبهه متحد" است. چهره‌های شناخته شده این جریان رای‌های بیشتری کسب کرده‌اند. در کل پراکندگی و بی‌معنایی رای‌ها در این جریان نیز مشابه "جبهه متحد" بالا است. میانگین آرای نفرات "جبهه پایداری" ۳۵۹،۶۸۶ است و میانگین رای "جبهه پایداری" حدود  ۲۹،۰۰۰ کمتر از "جبهه متحد" است.

 

تحلیل تحلیل‌گران

 

بنابراین تحلیل برخی از تحلیل‌گران مانند محمد مهاجری که حمایت سازمان‌دهی شده رای حکومت در برتری "جبهه پایداری" را مطرح می‌کنند، درست نیست. رای‌های سازمان‌یافته طرفین، تقریبا برابر است. بررسی نتایج انتخاباتی شهر تهران نشان می‌دهد که رای‌ها بیشتر سردرگم بوده‌اند و تمایز و صف‌بندی سیاسی شکل صریح و روشنی برای رای‌دهندگان پیدا نکرده است. به نظر می‌رسد بیشتر رای‌دهندگان به صورت ترکیبی به دو لیست و برخی به چهره‌های بیرون از دو جبهه رای داده‌اند. وقتی افرادی چون محمدرضا باهنر که خود جزو تشکیلات "جبهه متحد" است به‌صراحت می‌گوید به همه کاندیداهای جبهه رای نمی‌دهد، دیگر تکلیف رای‌دهندگان معمولی روشن است. در این انتخابات حتی اعضا و سمپات‌های ائتلاف‌ها هم تبعیت کامل نداشتند. به عبارت دیگر حضور تشکیلاتی و سازمان‌یافته در انتخابات مجلس نهم کم‌رنگ بوده است. همچنبن شهرت فردی و میزان شناخته‌شدگی کاندیدا‌ها نقش زیادی در میزان رای آنها داشته است. شدت حضور در برنامه‌های صدا و سیما، استفاده از تریبون‌های عمومی و برخورداری از تبلیغات حکومتی در الگوی رای‌دادن شهروندان معمولی تهرانی و مدافع حکومت نقش پر رنگی دارد.

 

برای آنکه میزان زیاد پراکندگی رای در این انتخابات مشخص شود، میزان ضریب پراکندگی فهرست حزب مشارکت در انتخابات مجلس ششم در تهران ذکر می‌شود که معادل ۲۱ بود. ضریب پراکندگی هر چقدر کمتر باشد به معنای تشابه بیشتر تعداد آرا و توان تشکیلاتی و سازمان‌یافتگی بالاتر است.

 

اگر انتخابات دور دوم روند انتخابات مرحله نخست را تداوم بخشد آنگاه جبهه متحد یک تا سه تا کرسی بیشتر از جبهه پایداری کسب می‌کند و گرنه وضعیت بر عکس می‌شود

در انتخابات مرحله دوم تعداد رای‌دهندگان به میزان زیادی کاهش می‌یابد. این عامل به نفع دو کاندیدای "خانه کارگر" است که پایه ثابت تشکیلاتی در تهران دارند و تحت هر شرایطی می‌توانند آنها را بسیج نمایند. اما علی مطهری در درو دوم کار سخت‌تری در پیش دارد اما می‌توان پیش‌بینی کرد که او به مجلس راه می‌یابد شاید با رتبه پایین‌تر. اما دو گروه "جبهه متحد" و "جبهه پایداری" رقابت نزدیک‌تر خواهند داشت و به نظر می‌رسد به میزان تقریبا برابر بتوانند کرسی‌های باقی‌مانده را بین خود تقسیم نمایند.

 

چشم "جبهه پایداری" به پایتخت است

 

پیروزی در شهر تهران برای "جبهه پایداری" اهمیت بیشتری دارد تا بتواند شکستش در شهرستان‌ها را تا حدی جبران کند. اما پیروزی فاحش نیازمند فعال شدن ماشین رای حکومت به نفع آنها است؛ در شرایط فعلی بعید به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی بیفتد. حتی پیروزی معمول نیز نمی‌تواند قدرت فراکسیون این جبهه را در مجلس نهم به میزان زیادی افزایش دهد. در اصل این جبهه به دلیل تعداد کم نماینده، حوزه مانور محدودی در مجلس آینده دارد مگر اینکه از دوپینگ اراده‌های خارج از مجلس استفاده بکند.

 

دولت احمدی نژاد بیشتر به "جبهه پایداری" متمایل است. شاید احساس خطر از افزایش نقض نظارتی انگیزه‌ای در هواداران دولت ایجاد کند تا "جبهه پایداری" را در دور دوم یاری رسانند. اگر چه شکاف روبه‌افزایش بین آنها ایجاد انگیزه را دشوار می‌سازد.

 

اگر انتخابات دور دوم روند انتخابات مرحله نخست را تداوم بخشد آنگاه "جبهه متحد" یک تا سه تا کرسی بیشتر از "جبهه پایداری" کسب می‌کند و گرنه وضعیت بر عکس می‌شود. به میزانی که اعضای "جبهه پایداری" کمتر به مجلس بروند، ترکیب مجلس نهم از الگویی که حیدر مصلحی برای انتخابات مجلس نهم تصویر می‌کرد به صورت محدودی دورتر می‌شود. الگوی مورد نظر وی که در واقع الگوی مطلوب رهبری است. مجلسی است که اکثریت مطلق نمایندگان به لحاظ گفتمانی، فکری و عملی از دیدگاه‌های رهبری به عنوان سکان‌دار اصلی حکومت، اطاعت کنند.

 

منابع

 

۱) محسنیان راد، مهدی، بررسی انتخابات مجلس پنجم، مرکز پژوهش‌های مجلس ، ص ۴۳-۴۲.

۲) محسنیان راد، مهدی، بررسی انتخابات مجلس ششم، مرکز پژوهش‌های مجلس، ص ۳.

۳) مهاجری، محمد، انتخابات تهران شگفت انگیز بود؟ خبر آن لاین.

۴) رجوع کنید به این لینک