کمیته امداد؛ خیریه یا اهرمی سیاسی

سه شنبه, 1390-11-11 09:05

حمید مافی

کمیته امداد امام خمینی یک خیریه است یا نهاد سیاسی؟ میزان درآمد این نهاد چقدر است؟ از کجا تامین اعتبار می‌شود؟ و آیا این درآمد صرفا صرف تامین نیازهای فقرای تحت پوشش این نهاد قرار می‌گیرد؟

اگر این‌گونه است، چرا هرازگاه، اتهامهایی مبنی بر وارد شدن این نهاد به دخالت یا حمایتهای سیاسی از یک فرد یا گروه خاص، وارد بحثهای سیاسی می‌شود؟ اتهامهایی که نه فقط در داخل کشور و از سوی فعالان سیاسی، که حتا در خارج از مرزها و از سوی برخی دولتها نیز مطرح شده است؟

نهاد انقلابی

کمیته امداد ایران از نخستین نهادهای انقلابی تاسیس شده پس از انقلاب است. آن گونه که برخی از انقلابیون مسلمان روایت می‌کنند، این نهاد حمایتی‌‌ همان هسته حمایت از خانواده زندانیان سیاسی در سال‌های پیش از انقلاب است، با این تفاوت که پس از انقلاب کار ویژه‌اش تغییر کرده و حمایت از خانواده‌های فقیر را در دستور کار قرار داده است.

این نهاد انقلابی که ۳۳ سال بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷ همچنان پابرجاست، از جمله نهاد‌ها و سازمان‌هایی است که به صورت مستقیم زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی اداره می‌شود. برای همین نهادهای نظارتی و نمایندگان مجلس اگر چه چندین بار خواستار تحقیق و تفحص از کمیته امداد شده‌اند اما هیچ‌گاه این خواسته عملیاتی نشده است.

چند سال قبل که دولت خاتمی تصمیم گرفت تا وزارت رفاه را تاسیس کند، برخی از کار‌شناسان خواستار ادغام کمیته امداد در وزارتخانه تازه‌تاسیس شدند. اما مدیران این نهاد با بیان اینکه کمیته تحت سرپرستی رهبر است، با چنین طرحی مخالفت کردند و توانستند کمیته را همچنان مستقل از وزارت خانه و نظارت مقام‌های دولتی و نمایندگان نگه دارند.

منبع درآمد کمیته امداد، علاوه بر اعتبار دولتی که هر سال در بودجه سالانه مشخص می‌شود، کمک‌های مردمی و فعالیت‌های اقتصادی است. این نهاد شش میلیون صندوق برای جمع آوری کمک‌های مردمی در سراسر کشور دارد

منبع درآمد کمیته امداد، علاوه بر اعتبار دولتی که هر سال در بودجه سالانه مشخص می‌شود، کمک‌های مردمی و فعالیت‌های اقتصادی عنوان شده است. بر اساس اعلام مقام‌های مسوول در کمیته امداد، این نهاد در مجموع شش میلیون صندوق برای جمع آوری کمک‌های مردمی در سراسر کشور دارد.

آخرین خبر؛ کسری بودجه

با این حال، آخرین خبرها حکایت از این دارد که کسری بودجه به "کمیته امداد امام خمینی" هم رسیده است. بنا برگفته حسین انواری، سرپرست این نهاد، کمیته امداد چهارمیلیارد و پانصد میلیون تومان کسری بودجه دارد. او گفته است که اگر دولت اعتبار دو هزار میلیاردی تعهد شده‌اش را تامین کند بازهم کمیته امداد با کسری اعتبار شش درصدی روبرو است.

چندی پیش از این اظهارات انواری، معاون امور فرهنگی کمیته امداد هم گفته بود: علیرغم گذشت نه ماه از سال هنوز اعتبار دانشجویان تحت پوشش این نهاد تامین نشده است و کمیته امداد برای تامین اعتبار شهریه ۵۹ هزار دانشجوی تحت پوشش خود مشکل دارد.

این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که بودجه کمیته امداد نسبت به سال گذشته ۱۵درصد افزایش یافته است. همچنین در سال گذشته نیز بودجه این نهاد حمایتی صد در صد افزایش یافته بود.

هزینه و درآمد غیرشفاف

اگر چه تا به حال آمار دقیقی از درآمدهای اقتصادی مجتمع‌های تحت مدیریت کمیته امداد عنوان نشده است، اما بنا بر اطلاعات انتشار یافته در وب سایت این نهاد، کمیته امداد دارای حداقل ۱۰ مجتمع صنعتی و کشاورزی در سراسر ایران است. علاوه بر این کمیته در سال‌های گذشته اقدام به تاسیس مجتمع‌های تجاری و رفاهی در سراسر کشور کرده است.

کمیته امداد تا به حال آمار دقیقی از درآمدهای سالیانه خود ارائه نکرده است. معاون امور مشارکت‌های مردمی این نهاد چندی قبل به خبرآنلاین گفته بود: درآمد کمیته از صندوق‌های صدقه در شش ماه نخست امسال روزانه ۵۰۰ میلیون تومان و ماهیانه ۱۵ میلیارد تومان بوده است.

به گفته او در شش ماه نخست امسال کمیته امداد ۱۸۰ میلیارد تومان درآمد داشته است. به گفته معاون مشارکت‌های مردمی کمیته، این نهاد در شش ماه نخست در مجموع ۴۲۰ میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.

همچنین در مرکز آمار و انتشارات وب سایت این نهاد نیز تنها آمار و اطلاعات مربوط به سال ۸۸ و پیش از آن وجود دارد. بر اساس این اطلاعات، درآمد کمیته امداد از محل مشارکت‌های مردمی چهار هزار و ۹۳ میلیارد ریال بوده است. در همین سال، ۱۳۰ میلیارد ریال در جشن نیکوکاری و ۵۶ میلیارد ریال نیز در جشن عاطفه‌ها کمک مردمی جذب این نهاد حمایتی شده است.

به گفته سرپرست کمیته امداد، هم اکنون چهار میلیون و ۵۰۰ هزار شهروند ایرانی تحت پوشش این نهاد هستند. انواری گفته است: کمیته امداد به یک میلیون و نهصد هزار خانوار ایرانی خدمات حمایتی ارائه می‌کند.

یک میلیون زن سرپرست خانوار، یک میلیون و پنجاه هزار سالمند، دو میلیون و ۲۰۰ هزار بیمار و معلول و ۳۰۰ هزار کودک بدون سرپرست و یتیم مجموع اعضای تحت پوشش این نهاد را تشکیل می‌دهند.

طبق گزارش سالنامه آماری این نهاد، در سال ۸۸، یازده هزار و پانصد شهروند لبنانی تحت پوشش کمیته امداد ایران بوده‌اند. مجموع کمک‌های کمیته امداد به خانوارهای تحت پوشش در لبنان ۵. ۱۰۸۱ میلیارد تومان اعلام شده است

مجموع مستمری سالیانه پرداختی از سوی کمیته امداد به افراد تحت پوشش، ۸۰ میلیارد تومان گزارش شده است. خانوارهای تحت پوشش این نهاد به صورت میانگین ماهیانه ۴۵ تا ۷۵ هزار تومان مستمری دریافت می‌کنند. علاوه بر این مسوولان این سازمان مدعی هستند که هر ساله امکان ازدواج زوج‌های جوان و بی‌بضاعت ایرانی را فراهم می‌کنند.

صادرات خدمات حمایتی

البته خدمات کمیته امداد تنها به محرومان داخل کشور محدود نمی‌شود. این نهاد در بیرون از مرزهای جمهوری اسلامی نیز فعالیت می‌کند.

بر اساس آمار انتشار یافته توسط کمیته امداد در سال ۸۸، ۱۰۲ هزار و ۱۷۸ نفر در خارج از مرزهای جمهوری اسلامی تحت پوشش این نهاد قرار داشته‌اند. مجموع کمک‌های کمیته امداد در خارج از کشور نیز ۱۵۰۶ میلیارد ریال گزارش شده است.

طبق گزارش سالنامه آماری این نهاد، در سال ۸۸، یازده هزار و پانصد شهروند لبنانی تحت پوشش کمیته امداد ایران بوده‌اند. مجموع کمک‌های کمیته امداد به خانوارهای تحت پوشش در لبنان ۵. ۱۰۸۱ میلیارد تومان اعلام شده است.

سوریه از دیگر کشورهایی است که کمیته امداد ایران در آن خدمات ارائه داده است. ۱۰ هزار و ۲۰۰ شهروند سوری، ۲. ۶۵ میلیارد ریال از کمیته امداد ایران سهم برده‌اند. سهم بیست هزار و چهارصد شهروند افغان از خدمات کمیته امداد ایران، ۱۱۷ میلیارد ریال گزارش شده است.

همچنین در عراق ۱۵ هزار و ۱۰۰ شهروند ۹. ۸۷ میلیارد ریال کمک از این نهاد دریافت کرده‌اند. در شمال ایران هم تاجیکستان و آذربایجان دو کشوری هستند که کمیته امداد در آنجا فعال است. ۲۴ هزار و ۲۰۰ خانوار تاجیک و ۱۷ هزار و ۸۰۰ شهروند آذربایجانی به ترتیب ۸۶ و ۶۳. ۵ میلیارد ریال کمک از کمیته امداد دریافت کرده‌اند. کمیته امداد برای کمک به دوهزار و ۹۷۸ نفر در کومور هم پنج میلیارد ریال هزینه کرده است.

حیات خلوت موتلفه

جمهوری آذربایجان چندی قبل فعالیت‌های کمیته امداد ایران در این کشور را غیرقانونی اعلام و دفا‌تر وابسته به این نهاد را تعطیل کرد. پیش از این هم در سال ۸۸ بخشی از کمک‌های ایران به مردم آذربایجان به آتش کشیده شده بود. دولت آذربایجان علت تعطیلی دفا‌تر کمیته امداد در این کشور را فعالیت غیرقانونی و سیاسی و مذهبی اعلام کرد.

جمهوری آذربایجان فعالیت‌های کمیته امداد ایران در این کشور را غیرقانونی اعلام و دفا‌تر وابسته به این نهاد را تعطیل کرد. دولت آذربایجان علت تعطیلی دفا‌تر کمیته امداد در این کشور را فعالیت غیرقانونی و سیاسی و مذهبی اعلام کرد

این تنها آذربایجان نیست که کمیته امداد را به فعالیت سیاسی متهم می‌کند، بلکه در داخل کشور نیز برخی معتقدند کمیته امداد به دنبال بهره برداری از خدماتی است که ارائه می‌دهد.

انواری سرپرست این نهاد چندی قبل در گفت‌و‌گو با تلویزیون دولتی ایران این اتهام را بی‌اساس دانست. او گفت: هدف ما خدمت رسانی و حمایت از محرومان و مستضعفان است. اگر این کار می‌تواند زمینه فعالیت دستگاه دیپلماسی را فراهم کند ما استقبال می‌کنیم و این وظیفه دیپلمات‌ها است که از این فضا بهره ببرند.

در داخل کشور نیز برخی از فعالان سیاسی معتقدند که کمیته امداد کارکرد سیاسی دارد. اشاره این گروه از فعالان سیاسی و منتقدان کمیته امداد به کادر مدیریتی این نهاد است.

مجموعه اعضای شورا و کادر مدیریتی کمیته امداد ازافراد وابسته به حزب موتلفه اسلامی تشکیل شده است. عسگراولادی، نیری، ترقی، انواری و حاجی رحیمی از اعضای تاثیرگذار حزب موتلفه اسلامی به شمار می‌آیند. به همین خاطر برخی از فعالان و ناظران سیاسی ایران بر این باورند که این نهاد به عنوان بازوی اقتصادی و یارگیری حزب موتلفه فعالیت می‌کند.

انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ نخستین باری بود که گزارش‌های غیررسمی حکایت از دخالت کمیته امداد در انتخابات و تبلیغ برای احمدی‌نژاد داشت.

عسگر اولادی‌‌ همان زمان این گزارش‌ها را کذب و اتهام بی‌اساس دانست. اما چهار سال بعد مهدی کروبی یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به صورت مستقیم از کمیته امداد و سازمان بهزیستی خواست تا در انتخابات دخالت نکنند. بر اساس گفته‌های مهدی کروبی که خود از موسسان کمیته امداد است، مسوولان این دو نهاد از مددجوهای تحت پوشش خود خواسته بودند که به احمدی‌نژاد رای بدهند.

مسوولان کمیته امداد این بار نیز چون گذشته این نهاد را غیرسیاسی خواندند و مدعی شدند: هیچ توصیه‌ای به مددجویان تحت پوشش خود نکرده‌اند.

حمایت به شرط رای

حال اما در آستانه انتخابات مجلس نهم و در غیاب اصلاح طلبان، در درون اردوگاه جناح حاکم بر ایران بار دیگر انگشت اتهام به سمت کمیته امداد نشانه رفته است. صمد فدایی یکی از نمایندگان مجلس آبان‌ماه امسال اعلام کرده است که کمیته امداد فعالیت سیاسی می‌کند و به نفع یک گروه خاص وارد فضای انتخابات شده است. او از طرح تحقیق و تفحص از این نهاد خبر داد.

چندی بعد سرپرست کمیته امداد ورود این نهاد به عرصه انتخابات را رد کرد. همزمان مخالفان دولت اعلام کردند: دولت با یارانه‌ها قصد دوپینگ در انتخابات را دارد.

صمد فدایی یکی از نمایندگان مجلس آبان‌ماه امسال اعلام کرده است که کمیته امداد فعالیت سیاسی می‌کند و به نفع یک گروه خاص وارد فضای انتخابات شده است

حال در شرایطی که کمتر از یک ماه به انتخابات باقی مانده است، سرپرست کمیته امداد به صورت تلویحی این اتهام را پذیرفته است.

او به خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، گفته است: برخی از نامزدهای انتخاباتی از خدمات ارائه شده از سوی این نهاد سوء استفاده می‌کنند. همین جمله کافی بود تا نامزدهای نزدیک به دولت بازهم مدعی دخالت کمیته امداد و سوء استفاده حزب موتلفه از خدمات این نهاد در تبلیغات انتخابات مجلس شوند.

به نظر می‌رسد در انتخابات مجلس نهم، کمیته امداد که به خاطر ارتباط مستقیم با رهبر جمهوری اسلامی از پاسخگویی به نهادهای نظارتی و مجلس در امان است، به عنوان بازوی حزب موتلفه، که تلاش می‌کند محوریت همگرایی در میان محافظه کاران سنتی را عهده دار شود، با درآمد و هزینه‌های غیر شفاف همچنان در ردیف متهمان قرار گیرد.

متهمی که پیش از این نیز به میانه بازی آمده و نشانی از خود به جای نگذاشته است، آیا این بار می‌تواند در رقابت درون جبهه‌ای خودی‌ها، همچنان ردی از خود به جای نگذارد؟

به نظر می‌رسد تا زمانی که درهای این نهاد برای بررسی و حسابرسی و نظارت، به روی بازرسان مستقل و غیر سیاسی، گشوده نشود، نه فقط پاسخ روشنی برای پرسشهای پیرامون این نهاد یافت نمی‌شود، که رازهای این نهاد خیریه- اقتصادی قدرتمند، همچنان سربه‌مهر خواهد ماند.

روبروي مغازه محل كار من يك صندوق گدايي كميته امداد قرار دارد . روزها شاهد هستم كه كساني در اين صندوق پول مي ريزند كه از تيپ آنها معلوم است از جمهوري اسلامي دل خوشي ندارند اما به تصور اينكه كمكهاي آنها به دست مردم محروم مي رسد اين كار را انجام مي دهند غافل از اينكه با اينكار گردن اعضاي موتلفه را كلفت تر مي كنند و نمي دانند كه پول آنها صرف مردم كومور ( كشوري كوچك در آفريقا )‌و ساير كشورهاي فقير مي شود تا راي آنها را در مجامع بين المللي بخرند. وقت آن است كه با روشنگري مردم كمپيني در تحريم كمك به صندوقهاي صدقات به راه بيفتد و مردم راههاي ديگري براي كمك به محروميني كه مي شناسند ابداع كنند.

ارسال شده توسط کاربر مهمان در تاریخ سه شنبه, 1390-11-11 23:30.