نسخه قابل چاپ

مجتبا یوسفی‌پور –در اروپا نمایش عمومی فیلم «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» تازه‌ترین ساخته کا‌ترین بیگلو، فیلمساز آمریکایی آغاز شده است.

این فیلم نشان می‌دهد که چگونه نیروهای نظامی آمریکا بن‌لادن، رهبر القاعده را در ایبت‌آباد به قتل می‌رسانند. عده‌ای کاترین بیگلو را به‌خاطر این فیلم متهم کردند که از شکنجه دفاع می‌کند، و در همان حال عده‌ای دیگر ادعا کردند که از بن‌لادن دفاع کرده است. «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» در کانون چنین بحث‌هایی مطرح شد. 

«سی دقیقه پس از نیمه‌شب» نخستین‌بار برای گرفتن مجوز برای حضور در جوایز اسکار در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۲ در آمریکا به شکل محدود به نمایش درآمد، اما نمایش گسترده فیلم از ۱۱ ژانویه ۲۰۱۳ در آمریکا آغاز شد.

«سی دقیقه پس از نیمه‌شب» در چهار رشته بهترین فیلم درام، بهترین کارگردان، بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول زن نامزد جوایز هفتادمین دوره گلدن گلوب در سال ۲۰۱۳ بود و در ‌‌نهایت جسیکا چستین، بازیگر فیلم، موفق شد این جایزه را از آن خود کند. این فیلم همچنین در پنج رشته بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین تدوین و بهترین تدوین صدا نامزد جایزه اسکار در سال ۲۰۱۳  شده است.

کا‌ترین بیگلو در تازه‌ترین ساخته‌اش یک بار دیگر داستانی در خاورمیانه را برگزیده و این‌بار ماجرای کشتن اسامه بن‌ لادن، رهبر سابق گروه القاعده را روایت می‌کند. این ماجرا مدت‌ها تیتر اول خبر‌ها بود اما جزئیاتش چندان روشن نبود.

ماجرا از ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۱ و حمله به برج‌های دوقلو در آمریکا آغاز می‌شود؛ حمله‌ای که نام بن لادن را در صدر فهرست افراد تحت تعقیب سازمان سیا قرار می‌دهد. مایا، یک مأمور تازه‌کار سازمان سیا است که در نخستین مأموریتش بر روی پرونده یافتن بن لادن کار می‌کند. دو سال بعد در یکی از پایگاه‌های مخفی سازمان سیا در خاورمیانه، او به همراه دیگر همکارانش با استفاده از خشن‌ترین شکنجه‌ها سعی می‌کند از یکی از اعضای القاعده اطلاعاتی به‌دست بیاورد و رد بن‌ لادن را پی بگیرد.

سیر زنجیروار حوادث و دنبال کردن سرنخ‌ها در ‌‌نهایت بعد از یک دهه مایا را به مکانی می‌رساند که گمان می‌رود شاید بن‌لادن در آنجا مخفی شده باشد، اما او حالا باید رؤسایش را قانع کند که عملیات حمله به این مخفیگاه، به یک شکست دیگر و آبروریزی رسانه‌ای برای ایالات متحده منجر نخواهد شد.

فیلمنامه «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» را مارک بول، روزنامه‌نگار، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده و برنده دو جایزه اسکار نوشته است. او پیش از این فیلمنامه «قفسه درد»، فیلم دیگری از کا‌ترین بیگلو را هم نوشته و همچنین یکی از تهیه‌کنندگان آن فیلم نیز بوده است. پس از «قفسه درد»، بیگلو و بول کار بر روی فیلمنامه دیگری با موضوع تلاش برای دستگیری بن لادن و عملیات «تورا بورا» در افغانستان را آغاز کردند.

به گفته بیگلو حدوداً هفتاد درصد فیلمنامه آماده شده بود که خبر کشته شدن بن‌لادن توسط نیروهای آمریکایی منتشر شد و بیگلو و بول بلافاصله پروژه قبلی را کنار گذاشتند و کار بر روی نوشتن فیلمنامه و ساخت «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» را آغاز کردند. بر اساس آنچه در اول فیلم گفته می‌شود فیلمنامه فیلم بر پایه اسناد دست‌ اول و واقعی نوشته شده و این موضوع به ساختار و داستان فیلم نیز وارد شده و به‌گونه‌ای مستندوار، چگونگی یافتن مخفیگاه بن‌ لادن را به نمایش گذاشته است.
«سی دقیقه پس از نیمه‌شب» به زمان آغاز عملیات حمله به محل اختفای بن‌لادن در سی دقیقه پس از نیمه‌شب در ‌سال ۲۰۱۱ میلادی اشاره دارد. به گفته بیگلو این عبارت اصطلاحی است که ارتشی‌ها برای توصیف زمان سی دقیقه پس از نیمه‌شب به کار می‌برند. یکی از نکات فیلم که بسیار حاشیه‌ساز شده است، بی‌پروایی فیلمساز در نشان دادن صحنه‌های شکنجه اعضای گروه القاعده توسط مأموران سازمان سیا است. حتی برخی از فرماندهان ارشد سازمان سیا به این موضوع اعتراض کرده‌اند و اعتقاد دارند آن عملیات بر پایه یک دهه کار اطلاعاتی شکل گرفته و تنها با اتکا به شکنجه انجام نشده است. برخی نیز انتقاد دارند که این فیلم استفاده از شکنجه را به عنوان تنها راه دست یافتن به بن‌لادن تأیید و آن را تلویحاً تائید می‌کند.

کا‌ترین بیگلو، کارگردان فیلم با تأکید بر اینکه این بخش از داستان واقعیتی است که وجود داشته و حذف و نشان ندادن آن به معنای تحریف واقعیت بوده است، به چنین انتقاد‌هایی پاسخ می‌دهد و می‌گوید: «فکر می‌کنم هر کس حق دارد هر طور که دلش می‌خواهد فکر کند. بی‌شک پیچیدگی‌های بیشتری در این جست‌وجوی ده‌ساله برای یافتن مخفیگاه بن‌لادن وجود داشته است، اما افتخار می‌کنم که فیلم جنبه‌های پنهان کار افراد و مأموران امنیتی‌ را که در یک دهه زندگی خودشان را وقف این‌کار کردند و برخی حتی زندگی خودشان را قربانی این عملیات موفق کردند نشان می‌دهد.»

چنین بحث‌هایی باعث شد که «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» حتی پیش از آغاز فیلمبرداری بحث‌برانگیز شود. نخست قرار بود این فیلم در ماه اکتبر سال ۲۰۱۲ به نمایش عمومی درآید اما مخالفان باراک اوباما، رئیس جمهور ایالت متحده خواستار عدم نمایش فیلم پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌ جمهوری آمریکا شدند، زیرا اعتقاد داشتند این فیلم تأثیر مثبتی در انتخاب دوباره اوباما به‌عنوان کسی که دستور عملیات کشتن بن‌لادن را صادر کرد خواهد داشت. اگرچه بعد‌تر زمان نمایش عمومی فیلم تغییر کرد و به بعد از برگزاری انتخابات منتقل شد، اما کمپانی «سونی»، پخش‌کننده فیلم اعلام کرد که تغییر تاریخ نمایش عمومی فیلم به انتخابات ریاست جمهوری آمریکاربطی ندارد، بلکه فقط به این دلیل تاریخ نمایش عمومی را تغییر داده که زمان مناسب برای پخش یک فیلم تریلر فرابرسد.

نکته دیگری که در تازه‌ترین ساخته بیگلو بحث‌برانگیز شده است قهرمان زن آن و نقش او در موفقیت این عملیات است. برخی جنسیت کارگردان «سی دقیقه پس از نیمه‌شب» و اهمیت یک قهرمان زن در این فیلم را نشانه‌ای از رویکرد فمینیستی بیگلو دانسته‌اند.

کا‌ترین بیگلو درباره رویکردش در این فیلم می‌گوید: «جالب است. وقتی داشتم این فیلم را می‌ساختم به رویکردهای فمینیستی هم فکر کردم اما بعد‌تر احساس کردم مهم‌تر از چنین رویکردهایی، این است که به تحقیق‌ها و داده‌های عینی وفادار بمانم. برای همین در اندیشه‌ای که پشت این فیلم وجود دارد، هیچ تعمدی برای ساخت یک اثر فمینیستی نبود. تلاش کردیم نتیجه تحقیقاتمان را به بهترین و وفادارانه‌ترین شکل منتقل کنیم. از سوی دیگر باید توجه داشت یک دهه کار در فیلمی دو ساعت و نیمه خلاصه شده است. در بررسی‌هایمان متوجه شدیم زنان زیادی بر روی پرونده بن‌لادن کار کرده بودند.»

جسیکا چستین، بازیگری که سال گذشته با بازی در فیلم‌های «درخت زندگی» و «کمک» نگاه‌ها را به خود جلب کرد نقش اصلی «سی دقیقه پس از نیمه‌شب»  را بازی کرده است. بازی سرد او در این فیلم توجه بسیاری از منتقدان را برانگیخته است. در کنار او بازیگرانی چون جیسون کلارک (بازیگر فیلم‌هایی چون «دشمنان مردم» و «وال استریت: پول هرگز نمی‌خوابد») همراه با کایل چندلر (بازیگر فیلم‌هایی چون «کینگ‌کنگ» و «آرگو») دیگر نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند. همچنین همایون ارشادی، بازیگر ایرانی نیز در صحنه‌ای از فیلم نقش کوچکی بازی کرده است.

«سی دقیقه پس از نیمه‌شب» اگرچه نتوانست به اندازه فیلم «قفسه درد» ساخته پیشین کا‌ترین بیگلو بدرخشد، اما همچنان منتقدان آن را پسندیده‌اند و در بیشتر موارد نقدهای مثبتی نثارش کرده‌اند. کت کلارک، منتقد «تایم‌اوت لندن» با دادن پنج ستاره کامل به فیلم با تعریف از فیلمنامه و کارگردانی فیلم، آن را یک اثر کلاسیک کامل خوانده است. پتیر تراورس، منتقد «رولینگ استونز» با دادن چهار ستاره کامل به فیلم ضمن تعریف از بازی جسیکا چستین، فیلم را موفقیتی دیگر برای بیگلو و بول و بهترین فیلم فصل دانسته است. راجر ایبرت، منتقد «شیکاگو سان‌تایمز» نیز با دادن سه ستاره به فیلم و تعریف از فیلمنامه آن، عمده نقطه قوت فیلم را بازی جسیکا چستین می‌داند و با استناد به بازی او در این فیلم، او را یکی از بهترین بازیگران امروز سینمای آمریکا خوانده و او را با مریل استریپ مقایسه می‌کند.

«سی دقیقه پس از نیمه‌شب» با زمان ۱۵۷ دقیقه محصول سال ۲۰۱۲ کشور آمریکا است.