آیا خانه تاریخی اتحادیه تخریب میشود؟
بیژن روحانی ـ با مطرح شدن احتمال خروج باغ و خانه اتحادیه در خیابان لالهزار تهران از فهرست آثار ملی کشوربه حکم دیوان عدالت اداری، نگرانیها در مورد سرنوشت این اثر تاریخی افزایش یافته است. این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی به صراحت اعلام کرده است در چنین مواردی کاری از دست این سازمان برنمیآید.
خانه اتحادیه یا باغ امین السلطان از بزگترین باغهای باقی مانده در محدوده تهران قدیم و خیابان لالهزار است. این خانه تاریخی در دهه پنجاه خورشیدی محل فیلمبرداری سریال مشهور «دایی جان ناپلئون» به کارگردانی ناصر تقوایی بوده است. محبوبیت فراگیر این برنامهی تلویزیونی که تاکنون میلیونها نفر آن را تماشا کردهاند سبب شده است تا این خانه به «خانهی دایی جان ناپلئون» نیز مشهور شود. خانهای که بخش اصلی داستان در آن اتفاق میافتد.
حکم دیوان عدالت اداری
اخیرا به حکم دیوان عدالت اداری در ایران تعدادی از بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور در نوبت خروج از این فهرست قرار گرفتهاند. این رای بنابر شکایت و درخواست مالکان این آثار صادر شده است. به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی، ظاهرا نام باغ و ساختمان تاریخی اتحادیه نیز در میان آثاری که احتمال خروج آنها از این فهرست میرود، وجود دارد. در صورت خروج این باغ و خانه تاریخی از فهرست آثار ملی ایران، مالکان میتوانند مجوز تخریب و نوسازی آن را دریافت کنند، بنابراین باید انتظار داشت آخرین بخشهای باقی مانده از تهران قدیم نیز به زودی برای همیشه به خاطرات بپیوندد.
از باغ لالهزار تا خانهی دایی جان
خیابان لالهزار تهران در زمان ناصرالدین شاه احداث شد. این خیابان در حقیقت قرار بود نمونهای از بولوار «شانزه لیزه» پاریس باشد و به خیابانی با سبک و سیاق مدرن تبدیل شود. خیابان از میان باغ قاجاری لالهزار گذر میکرد. پس از آن باغ بزرگ لالهزار به قطعات مختلفی تقسیم شد که یکی از آن قطعات بزرگ به ميرزا ابراهيم خان امين السلطان رسید. املاک بزرگ امین السلطان در خیابان لالهزار بعدها توسط ورثه او تفکیک و به فروش رسید و یکی از قطعات بزرگ آن توسط خاندان اتحادیه خریداری شد. خانه قدیمی موجود در این باغ سالها همچنان پابرجا بود و فرزندان اتحادیه نیز در این باغ عمارتهای دیگری ساختند. در دهه پنجاه خورشیدی، هنگامی که ناصر تقوایی قصد داشت ساختن سریال «دایی جان ناپلئون» را بر اساس کتابی به همین نام و اثر ایرج پزشکزاد آغاز کند، این باغ به عنوان محل اصلی ماجراهای داستان انتخاب شد. باغی که جلسات خانوادگی، توهم توطئه و ترس از انگلیسیها، عشقها و خیانتها و دهها ماجرای تلخ و شیرین دیگر در آن شکل گرفتند و وارد حافظه جمعی بسیاری از ایرانیان شدند.
در سال ۱۳۸۳ این خانه و باغ تاریخی به دلیل ارزشهای چندگانه خود توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. خانه اتحادیه در حقیقت جزو معدود بخشهای لاله زار قدیم است که هنوز از هجوم بازار و پاساژهای خرید و فروش لوازم برقی و الکتریکی در امان مانده است. تعداد زیاد وارثان فعلی خانه اتحادیه در خیابان لاله زار، امکان دست یافتن به توافق میان آنان و سازمان میراث فرهنگی را با مشکل رو به رو کرد. اکنون با حکم جدید دیوان عدالت اداری مشخص نیست آیا برجای این باغ پاساژی تجاری ساخته خواهد شد یا خیر.
سازمان میراث فرهنگی:« کاری از دست ما ساخته نیست»
با بالاگرفتن نگرانیها در مورد خروج آثار تاریخی از فهرست آثار ملی ایران، حمید بقایی، رییس سازمان میراث فرهنگی کشور در این خصوص گفت: «کاری از دست سازمان ميراث فرهنگي بر نميآيد».
به گزارش خبرگزاری میراث آریا (CHTN)، معاون رييس جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي کشور در نشستی مطبوعاتی به سئوالات خبرنگاران پاسخ داد. آقای بقایی در این نشست در خصوص خروج خانههای تاریخی از فهرست آثار ملی ایران گفت:« براي خانههاي تاريخي ديوان عدالت اداري حکم ميدهد و تخريب ميشود و کاري از دست سازمان ميراث فرهنگي بر نميآيد و در برابر اين حکم اقدامي نميتوانيم انجام دهيم. وي با اشاره به خريد اين خانهها گفت: «در قانون موظف به ثبت خانههای تاريخی هستيم ولی موظف به خريد آنها نيستيم.». به گفتهی آقای بقایی خريد بناهای تاریخی يکي از غلطترين روشهايی است که در سازمان ميراث فرهنگي پايه ريزي شده است و تنها آثاری باید خريداری شود که جنبه نفيس دارد.
به گفته رییس سازمان میراث فرهنگی کشور بیش از سی هزار اثر ثبتی در کشور وجود دارد و حدود هشت هزار خانه و بنا نیز در لیست خرید قرار دارند، بنابراین درست نیست دولت تمام خانههای تاریخی را خریداری کند. به گفتهی معاون رییس جمهور، قرار نيست متولی ميراث فرهنگی کشور تنها دولت باشد بلکه همه مسؤول هستند.
در هرحال اگر خانه اتحادیه و دیگر خانههای تاریخی تهران از فهرست آثار ملی کشور خارج شوند و مجوز تخریب بگیرند، دوستداران تهران قدیم از این پس تنها باید در فیلمها و سریالهای قدیمی به دنبال نشانی از شهر گم شده خود باشند.
سازمان میراث فرهنگی باید با قدرت در برابر این گونه تخریب ها مقاومت کند نه این که میدان را به سودجویان واگذار نماید. حیف از این خانه و صدها خانه دیگر.
ارسال کردن دیدگاه جدید