از ایلیا جزایری روزنامه‌نگار و کارشناس دنیای عرب پرسیده‌ایم: عمده مطالبات معترضان در میدان تحریر چیست و جرقه‌ آغازین این اعتراض‌ها به چه دلیل بود؟

 

ایلیا جزایری: دو مسئله در اعتراض‌ها وجود دارد. یکی بحث حضور نظامی‌ها در قدرت مصر و طولانی شدن آن است و دوم بحث مشارکت سیاسی وابستگان به حزب حاکم مصر در قدرت و در انتخابات و در زندگی سیاسی‌؛ اما این که جرقه‌اعتراض‌ها کجا زده شد؟ جرقه‌ اعتراض‌ها جمعه‌ هفته‌ پیش بود. اسلام‌گراها مردم را دعوت کردند برای تجمع در میدان تحریر. این تجمع در اعتراض به ادامه حضور نظامی‌ها در قدرت بود. البته تجمع مثل حوادثی نبود که در روزهای اخیر شاهد آنها بودیم. تجمعی نبود که بخواهد به خشونت کشیده شود. در حقیقت از نظامی‌ها می‌خواستند هرچه سریع‌تر قدرت را تحویل غیر نظامی‌ها بدهند.

 

اتفاقی که افتاد این بود که گروهی که متشکل شده بود از خانواده‌های کشته‌شدگان انقلاب مصر و یکسری از زخمی‌های آن، شب در میدان تحریر تحصن کردند و گفتند که خواسته‌ها‌ی‌شان را تا زمان محقق شدن پی‌گیری خواهند کرد و همچنین تا محقق شدن اهداف‌شان به تحصن ادامه خواهند داد. شب در میدان تحریر خیمه زدند و تا صبح آنجا بودند. عمده‌ خواسته‌شان همین خواسته‌ای بود که مطرح کردم. این که نظامی‌ها قدرت را به غیر نظامی‌ها تحویل دهند و وابستگان به نظام سابق مصر در انتخابات شرکت نکنند.

 

همانطور که مطلع هستید، بسیاری از وابستگان حزب حاکم دوره‌ مبارک در انتخابات پارلمانی نامزد شدند؛ به اسم‌های مختلف و با تشکیل گروه‌های مختلف و این محل اعتراض بود. انقلابیون مصر تاکنون این درخواست را داشتند که این افراد دست کم تا مدتی از حق مشارکت سیاسی محروم شوند. چون به گفته‌ آن‌ها در سرکوب‌ها دست داشتند در فسادی که دولت مصر در دوره‌ مبارک بر کشور حاکم کرده بود و آن‌ها را انسان‌هایی می‌دانستند که در فساد سیاسی حکومت مبارک دست داشتند.

 

تجمع اعتراض‌‌آمیز، در حقیقت تحصن صبح، به روال همین تحصن‌ها در میدان تحریر شکل می‌گیرد. تعداد حاضران در تحصن کم شد و به حدود دویست تا سیصد نفر رسید. نیروهای امنیتی آمدند و با این تحصن برخورد کردند و با زور خیمه‌ها را برچیدند. این باعث شد که به تدریج بر تعداد حاضران در میدان تحریر اضافه شود و اعتراض‌ها شکل گیرد و به خشونت کشیده شود.

 

 

اسلام‌گراها اکنون در یک خواسته با معترضین مشترک هستند و آن این است که می‌خواهند قدرت هرچه سریع‌تر به غیر نظامی‌ها محول شود، اما الان اسلام‌گراها یک ترسی دارند، به‌ویژه گروه اخوان‌المسلمین و آن این است که انتخابات باید در موعد مقرر خود روز ۲۸ نوامبر که دوشنبه‌ آینده است، برگزار شود. دلیل اصرار اسلام‌گراها بر این قضیه این است که اسلام‌گراها متشکل‌ترین گروه در مصر هستند که فعالیت‌های تشکیلاتی خودشان را از دوره‌ مبارک آغاز کردند. آنها براین گمانند که هرچه زودتر اگر انتخابات برگزار شود، می‌توانند پیروز رقابت‌های انتخاباتی باشند.

 

آن‌ها می‌خواهند گروه‌های دیگر، مخصوصاً گروه‌های جوانی که پس از انقلاب به صورت حزب درآمده‌اند، فرصت کار تشکیلاتی نداشته باشند. برای همین در این تظاهرات و اعتراض‌هایی که بعد از جمعه‌ هفته‌ گذشته شکل گرفت، حضور نداشتند. برعکس، مخالف این تظاهرات و اعتراض‌ها بودند و در آن شرکت نکردند و اعضای خودشان را نیز از مشارکت منع کردند.

 

بین گروه‌های سیاسی در اعتراض‌های جدید "جنبش جوانان انقلابی شش آوریل" نقش اول را بازی می‌کند. این گروه بزرگ‌ترین دعوت‌کننده‌ به این اعتراض‌هاست. به‌طوری که روز گذشته، یعنی روز جمعه، در مصر اعلام "تشکیل دولت در سایه" کرده است؛ دولتی به ریاست محمد البرداعی، دبیرکل سابق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی.

 

 

پس از انقلاب‌های اخیر و پس از تجربه تونس که به صورت ناگهانی پیش آمد، آمریکا در خاورمیانه وارد فازی جدید شده است و آن حمایت از خواسته‌ طیف‌های گسترده‌ جامعه است. عملکرد آمریکا در مصر، سوریه و لیبی اگرچه هرکدام به سبک و سیاق آن کشور متفاوت بود، اما سعی کرده است موضعی بگیرد که همسان خواسته‌های عمومی باشد تا حوزه‌ نفوذش عقب نماند.

 

در مورد مصر هم یک نکته را باید بگویم. یکسری از جوانانی که در انقلاب مصر نقش داشتند، ازجمله یکسری از "جوانان ششم آوریل" یا کسان دیگری که فعالان حوزه‌ اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بودند، در آمریکا دوره‌های دموکراسی‌خواهی دیده‌اند. آمریکا می‌بیند که به نفع‌اش است اگر دموکراسی ریشه بدواند. طوری که خواسته‌های طیف سکولار در جامعه حاکم شود، نه اسلام‌گراها.

 

اگر آمریکا فشار بیآورد که قدرت هرچه سریع‌تر به غیر نظامی‌ها تحویل داده شود، می‌تواند مؤثر باشد. زیرا از ده‌سال پیش حمایت‌های آمریکا از نظامی‌های مصر شروع شده است. یعنی آمریکا بزرگ‌ترین پشتیبان ارتش مصر است و اگر روزی این کمک‌ها و پشتیبانی‌ها کاهش پیدا کند، می‌تواند بر قدرت نظامی‌ها در مصر تأثیر بگذارد.

 

 

آقای جنزوری یک شخصیت مستقل در مصر به‌حساب می‌آید. او در دوره‌ مبارک نخست‌وزیر بود و نخست‌وزیر اسبق مصر به حساب می‌آید. دولت او به دولت پاک شهرت یافته است و اینطور که همه طیف‌های مصر می‌گویند، وی در فسادهای مالی و اداری دست نداشت و به گفته خود معترضان و انقلابیون مصر، همین باعث شد که بین آقای جنزوری و حسنی مبارک اختلاف پیش آید و وی کنار گذاشته شود.

 

اسلام‌گراها اما الان از آقای جنزوری و حکومتش استقبال کرده‌اند. در مقابل گروه‌هایی مثل "گروه شش آوریل" و معترضان در میدان تحریر با حضور جنزوری مخالفت کرده‌اند و تأکید می‌کنند هیچ نمادی که بتواند نشانه‌ای از دوره‌ مبارک داشته باشد، نباید در قدرت باشد و می‌گویند آقای جنزوری به‌هرحال نخست‌وزیر مبارک بوده است.

 

من اصلاً نمی‌توانم الان در مورد این موضوع صحبت کنم. یعنی اگر این سئوال را تا قبل از این اعتراض‌ها از من می‌کردید، می‌گفتم به طور حتم اسلام‌گراها پیروز می‌شوند، اما اتفاقی افتاد در روز جمعه و آن تجمعی بود که تشکیل شد. اخوان‌المسلمین و گروه سلفی النور از مردم دعوت کردند، به‌عنوان تجمع میلیونی حمایت از مسجدالاقصی در میدان الازهر جمع شوند که این تجمع با استقبال مواجه نشد و فقط چند ده نفر در آن شرکت کردند. با این شرایط نمی‌دانم آیا کار تشکیلاتی اسلام‌گراها می‌تواند فائق آید یا بسیج مردمی که نشان دادند که گروه‌هایی مثل "شش آوریل" را تشکیل می‌دهند و مردم را به میدان می‌کشانند.