نسخه قابل چاپ

بیژن روحانی-در پایان هرسال تعدادی از نشریات و مجلات علمی مهم‌ترین اکتشافات و اخبار باستان‌شناسی را به انتخاب خود معرفی می‌کنند. در پایان سال ۲۰۱۰نیز مجله‌ی نشنال جئوگرافیک و همچنین مجله‌ی «باستان‌شناسی» از انتشارات «موسسه‌ی باستان‌شناسی آمریکا» از جمله نشریاتی بودند که ده اتفاق مهم عرصه‌ی باستان‌شناسی را به انتخاب خود و به صورت جداگانه معرفی کردند.

ده رویداد مهم باستان‌شناسی در سال ۲۰۱۰به انتخاب نشریه‌ی نشنال جئوگرافیک عبارتند از: پیدا شدن یک تونل مخفی مربوط به یکی از فرعون‌های مصری، کشف و نگهداری کلبه‌ی مربوط به کاشفان قاره‌ی جنوبگان، تحقیقات جدید در زیر آب مورد کشتی تایتانیک، احتمال نابودی دوازده اثر شاخص جهانی، نتیجه تحقیقات روی دی‌ان‌آی فرعون توت آنخامون، کشف یک معبد اسرارآمیز در پرو، کشف یک شهر دوران مایاها توسط لیزر، ادعاهایی تازه در مورد کشف کشتی نوح و سرانجام اخباری جدید در خصوص تومار بحرالمیت یا دریای مرده.

نشریه‌ی «موسسه باستان‌شناسی آمریکا» اما اخبار و اکتشافات دیگری را به عنوان ده رویداد مهم باستان‌شناسی در سال ۲۰۱۰معرفی کرده است. کشف مقبره‌ی «هکاتوم‌نوس» پادشاهی از دو هزار و چهارصد سال پیش در شهر باستانی میلاس واقع در ترکیه‌ی امروزی، کشف ابزارپارینه سنگی در دو محوطه‌ی پیش از تاریخ در جزیره‌ی کرت یونان با قدمتی بین صد و سی و هفتصد هزار سال، کشف یک مقبره‌ی شاهنشاهی در زیر هرم «ال دیابلو» در گواتمالا با قدمتی در حدود هزار و هفتصد سال، کشف هرم‌هایی با قدمت ۲۸۰۰سال در پرو، کشف یک کشتی قدیمی انگلیسی در آب‌های خلیج مرسی در کانادا، رمزگشایی از ژنوم یا محتوای ژنتیکی انسان نئاندرتال در لایپزیک آلمان، کشف گورستانی مربوط به کودکان از دوره‌ی کارتاژها در تونس، تحقیقات جدید روی اسکلتی از انسان‌های نخستین از اتیوپی، کشف بقایای نخستین کلیسای پروتستان‌ها در ایالت ویرجینای آمریکا و سرانجام ابداع یک روش غیر مخرب برای سال‌یابی آثار باستانی از سوی نشریه‌ی موسسه‌ی باستان‌شناسی آمریکا به عنوان ده اتفاق مهم سال گذشته معرفی شده است.

اما در کنار این ده رویداد، این نشریه از کشف نشدن یک شهاب‌سنگ بزرگ نیز به عنوان ناموفقیت بزرگ سال نام برده است. بیش از چهارسال تعدادی از محققان به دنبال اثری از یک شهاب سنگ بزرگ بودند که به اعتقاد آنان در حدود سیزده‌هزارسال پیش با زمین برخورد کرده و موجب نابودی فرهنگ بومیان کلوویس در شمال آمریکا و هم‌چنین انقراض تعداد زیادی از جانوران ماقبل تاریخ شده است. با این حال تلاش‌های آنها برای اثبات این فرضیه به هیچ نتیجه‌ای نرسید و اکنون باستان‌شناسان فرضیه‌ی دیگری را در مورد این قوم مطرح کرده‌اند. فرضیه‌ای که مطابق آن ممکن است آنها اصلاً ناپدید نشده باشند.

کشفیاتی در مصر باستان

در میان آثار معرفی شده در نشریه‌ی نشنال جئوگرافیک، دو اکتشاف مربوط به مصر باستان قرار دارد. یکی از آنها کشف تونلی مربوط به مقبره‌ی فرعون ستی اول است. باستان‌شناسان مصری پس از سه سال تلاش و بیرون کشیدن خاک از زیر مقبره‌ی فرعون ستی اول سرانجام به دیواری برخورد کردند که راه این تونل را سد می‌کرد. به گفته‌ی باستان‌شناسان مصری راه پله‌های این تونل مرموز در زیر زمین، ناگهان با برخورد به یک دیوار قطع می‌شود و دیگر راه به جایی نمی‌برد.

به نظر می‌رسد کارگران مصر باستان که مشغول حفر این تونل شیب‌دار در زیر دره‌ی پادشاهان در مصر بوده‌اند بنا بردلایلی ساخت آن را رها کرده‌اند. باستان‌شناسان می‌گویند این تونل و راه پله‌ی آن حدود سه هزار و سیصد سال قدمت دارند و پس از احداث مقبره‌ی فرعون ساخته شده‌اند و ممکن است هدف از آن احداث یک آرامگاه دیگر در زیر بوده باشد.هم‌چنین در تحقیقاتی روی دی.ان.ای فرعون توت‌آنخامون که از بقایای مومیایی او به دست آمده، مشخص شد که این فرعون مشهور از بیماری مالاریا و همچنین مشکلات استخوانی رنج می‌برده است و سرانجام نیز به همین علت در جوانی درگذشته است.
آزمایش روی دی.ان.ای او هم‌چنین توانست اطلاعات مهمی در مورد پیشینه‌ی خانوادگی و والدینش به دست دهد.نشنال جئوگرافیک هم‌چنین کشف معبدی هزارساله در پرو را یکی از اکتشافات مهم سال گذشته نام داده است. در این معبد که در شمال غربی پرو پیدا شد آثاری از قربانی کردن انسان به دست آمد.

حفاران غیر قانونی و باستان‌شناسان

در میان آثاری که در مجله‌ی «موسسه‌ی باستان‌شناسی آمریکا» اما معرفی شده‌اند، فعالیت حفاران غیر قانونی باستان‌شناسان را به اکتشافات مهمی راهنمایی کرد. در شهر باستانی میلاس در ترکیه، مقامات محلی حفارانی را دستگیر کردند که از درون یک خانه مشغول حفر تونل و نقب زدن به زیر معبد زئوس بودند و از آن‌جا به یک مقبره‌ی باستانی دست پیدا کرده بودند. تحقیقات بعدی باستان‌شناسان نشان داد که مقبره‌ی متعلق به «هکاتوم‌نوس»، پادشاهی از دوهزار و چهارصد سال پیش است که بر «کاریای» باستان در غرب فلات آناتولی حکومت می‌کرد.

دیوارهای مقبره دارای نقاشی هستند و روی تابوت مرمرین مقبره، نقش برجسته‌ای از مردی با ریش بلند و لمیده روی تخت به چشم می‌خورد که گمان می رود تصویری از این پادشاه باستانی باشد.

در گواتمالا نیز باستان‌شناسان با یافتن منطقه‌ای که توسط حفاران و قاچاقچیان عتیقه به صورت غیر قانونی حفاری شده بود توانستند در زیر هرم «ال دیابلو» یا هرم شیطان به اشیا و آثاری از مراسم عجیب تدفین و قربانی برخوردند. در دیگ‌ها و سفالینه‌های به دست آمده از این محوطه باقی‌مانده انگشت بریده‌ی انسان، دندان و هم‌چنین کودکی سوزانده شده به دست آمد. این اشیا در مجاورت یک مقبره‌ی پادشاهی از دوران مایاها بود که در آن جسدی با لباس شاهانه به دست آمد که به همراه چهار کودک به خاک سپرده شده بود.

نشریه‌ی «موسسه‌ی باستان‌شناسی آمریکا» هم‌چنین از تحقیقات روی روش غیر مخربی که به باستان‌شناسان اجازه می‌دهد بدون آسیب زدن به اشیای باستانی قدمت آنها را تعیین کنند به عنوان یکی از اخبار مهم حوزه‌ی باستان‌شناسی نام برده است. در روش‌های مرسوم رادیو کربن لازم است تا تکه‌ای هرچند کوچک از یک ماده‌ی آلی جدا شود. هرچند در سال‌های اخیر سال‌یابی با نمونه‌برداری‌های خیلی جزئی نیز میسر بود اما باستان‌شناسان ترجیح می‌دهند تا حد ممکن چنین آزمایش‌هایی بدون هرگونه اثر مخرب انجام پذیرد. محققان دانشگاه تکزاس از بیست سال پیش سرگرم تحقیق روی روش‌های غیر مخرب سال‌یابی بوده‌اند و اکنون به نتایج بسیار جالب توجهی در این زمینه دست یافته‌اند.