نسخه قابل چاپ

مجتبا یوسفی‌پور - از هفته گذشته نمایش عمومی انیمیشن «فرانکن‌وینی» تازه‌ترین ساخته تیم برتون، فیلمساز سر‌شناس آمریکایی در سینماهای کشورهای انگلستان، ایرلند، هلند، بلژیک و چندین کشور اروپایی دیگر آغاز شده است. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

«فرانکن‌وینی» یک انیمیشن سه‌بعدی سیاه و سفید است که از پنج اکتبر امسال در سینماهای آمریکای شمالی به روی پرده رفته است. فیلم همچنین امسال در جشنواره فیلم لندن نیز به عنوان فیلم افتتاحیه این جشنواره به نمایش درآمد.

فیلم با نیم‌نگاهی به رمان معروف «فرانکن‌اشتاین» نوشته مری شلی ساخته شده است. ویکتور فرانکن‌اشتاین، پسری علاقمند به علم و فیلمسازی است که به همراه خانواده‌اش زندگی می‌کند و دوستی نزدیکی با سگش، اسپارکی دارد. اسپارکی در یک تصادف می‌میرد و ویکتور که به خاطر از دست دادن سگش افسرده و غمگین است، با دیدن تأثیر الکتریسیته بر یک قورباغه مرده در کلاس علوم در مدرسه، تصمیم می‌گیرد با ساختن یک آزمایشگاه در زیرشیروانی خانه‌شان، سگ محبوبش را دوباره زنده کند. آزمایش‌های ویکتور به موفقیت می‌رسد و اسپارکی دوباره زنده می‌شود، اما این شروع ماجراهای تازه و مشکلاتی است که با فرار اسپارکی از خانه آغاز می‌شود.

تیم برتون فیلم «فرانکن‌وینی» را بر اساس فیلم کوتاهی به همین نام به کارگردانی خودش در سال ۱۹۸۴ میلادی ساخته است. تیم برتون که فیلم کوتاهش را برای کمپانی فیلمسازی «دیزنی» ساخته بود در قراردادی با این کمپانی قرار شد که دو فیلم سه‌بعدی برای «دیزنی» بسازد. اولین فیلم «آلیس در سرزمین عجایب» بود و دومی بازسازی فیلم کوتاه «فرانکن‌وینی» و گسترش ایده اولیه آن. بر خلاف نسخه کوتاه که به شکل زنده ساخته شده بود، تیم برتون برای ساخت نسخه جدید از شیوه «استاپ موشن» یا «فریم به فریم» استفاده کرد، اما فیلم همچنان چون نسخه کوتاه آن سیاه و سفید است. «فرانکن وینی» همچنین اولین فیلم «استاپ موشن» و سیاه و سفیدی است که به شیوه «آی‌مکس» سه‌بعدی به نمایش درمی‌آید.

اما نکته جالب درباره تازه‌ترین فیلم تیم برتون تاریخچه آن است. تیم برتون جوان در سال ۱۹۸۴، یعنی زمانی که در آغاز راه فیلمسازی بود و نسخه کوتاه و زنده فیلم «فرانکن‌وینی» را ساخت از کمپانی فیلمسازی دیزنی اخراج شد، چراکه مدیران این کمپانی اعتقاد داشتند برتون سرمایه‌های کمپانی را صرف ساختن آثاری تاریک و ترسناک می‌کند که برای کودکان و نوجوانان قابل نمایش نیست. حال، بعد از حدود سه دهه و موفقیت‌های برتون در عرصه فیلمسازی و تبدیل شدن او به یکی از فیلمسازان صاحب سبک، بار دیگر کمپانی دیزنی به سراغ او آمده و بودجه‌ای حدود ۴۰ میلیون دلار در اختیارش قرار داده است که نسخه‌ای تاریک‌تر و ترسناک‌تر از نسخه کوتاه قدیمی فیلمش بازسازی کند.

تیم برتون، خود درباره چگونگی بازسازی این فیلم قدیمی و انتخاب قالب انیمیشن برای ساخت آن می‌گوید: «البته ساختن فیلم به شکل زنده در سال‌ها پیش اتفاق خوبی بود. در طول این سال‌ها بار‌ها به گذشته فکر کردم و طرح‌هایی را که برای آن فیلم کشیده بودم نگاه کردم. همچنین من عاشق فیلم‌های انیمیشن فریم به فریم هستم. آن فیلم بر اساس یک سری خاطرات من شکل گرفته بود و وقتی به دیگر خاطرات آن دوران خودم مثل دیگر همکلاسی‌هایم در مدرسه یا یکی از معلم‌های عجیبم و یا فیلم‌های هیولایی و ترسناکی که در آن زمان تماشا می‌کردم فکر کردم، ترکیب همه این‌ها با ساختار انیمیشن فریم به فریم و سه‌بعدی و سیاه سفید باعث شد که احساس کنم با یک پروژه تازه روبرو هستم.»

برتون فیلمش را در لندن یعنی شهری که سال‌هاست در آن زندگی می‌کند با همکاری گروهی کوچک فیلمبرداری کرد. او سه استودیو بزرگ را در اختیار گرفت و حدود ۳۰ دکور مختلف به همراه حدود ۲۰۰ عروسک برای ساخت فیلم طراحی کرد که از این ۲۰۰ عروسک، هجده تای آن متعلق به شخصیت ویکتور یا قهرمان اصلی داستان بود. او همچنین به همراه جان آگوست، فیلمنامه‌نویسی که فیلمنامه چندین فیلم اخیر او مانند «ماهی بزرگ» و «چارلی و کارخانه شکلات‌سازی» را نوشته است، با افزودن تعدادی از شخصیت‌ها و هیولاهای معروف فیلم‌های ترسناک به فیلم، به برخی از صحنه‌های فیلم‌های ترسناک قدیمی ارجاع داده و ادای دین کردند. این نکته در طراحی شخصیت‌ها نیز رعایت شده است و برای مثال تماشاگر آشنا با فیلم‌های فرانکن‌اشتاین قدیمی با دیدن برخی از شخصیت‌های این فیلم یاد بوریس کارلوف، یکی از معروف‌ترین بازیگران فیلم‌های فرانکن‌اشتاین و طراحی چهره خاص او و یا شخصیت ایگور، دستیار معروف دکتر فرانکن‌اشتاین می‌افتد.

برتون همچنین بعد از سال‌ها بار دیگر بازیگرانی چون وینونا رایدر، مارتین مارچ و کا‌ترین اوهارا را برای سخن گفتن به جای شخصیت‌های فیلمش به کار دعوت کرد که مارتین مارچ و کا‌ترین اوهارا هر کدام به جای سه شخصیت در فیلم صحبت می‌کنند. وینونا رایدر که بعد از فیلم‌های «بیتل‌جویس» و «ادوارد دست قیچی»، این سومین همکاری او با برتون است درباره او و همکاری در این فیلم می‌گوید: «تجربه خیلی عالی بود. تیم از آن آدم‌های ویژه‌ای است که من بسیار دوستش دارم. من تقریباً کار حرفه‌ای‌ام را با بازی در فیلم او (بیتل جویس) شروع کردم. همچنین نکته جالب این بود که او همچنان‌‌ همان آدمی بود که من ۲۵ سال پیش دیدم. البته در این فاصله خیلی چیز‌ها اتفاق افتاده، او خانواده‌ای دارد و به فیلمساز خیلی موفقی تبدیل شده، اما همچنان‌‌ همان آدم است. به‌‌ همان شیوه کارگردانی می‌کند و برای انتقال منظورش همچنان تنها از تکان دادن دست‌هایش استفاده می‌کند. او همه چیز را بروز می‌دهد اما زیاد تحلیل نمی‌کند و حرف نمی‌زند. و دیگر اینکه در برخورد با او انگار همین دیروز با هم آشنا شده‌ایم. برای من آدم بسیار ویژه‌ای است.»

اما تا اینجا منتقدان نیز چون تماشاگران نسبتاً این آخرین ساخته تیم برتون را پسندیده‌اند و برخی آن را یکی از بهترین کارهای سال‌های اخیر این فیلمساز و از رقبای اصلی اسکار بهترین انیمیشن امسال خوانده‌اند. آنجی اریگو، منتقد «امپایر» با دادن چهار ستاره به فیلم آن را اثری شیرین، مفرح و تأثیرگذار توصیف می‌کند که توسط برتون با عشق به سینما و کارش ساخته شده است. جیمز براردینلی، منتقد «ریل‌ویوز» نیز با دادن سه ستاره از چهار ستاره خود به فیلم آن را بر خلاف دیگر انیمیشن‌های معمولی، فیلمی تاریک با محتوایی مناسب برای کودکان توصیف می‌کند که احتمالاً بزرگسالان از آن بیشتر لذت می‌برند. و بالاخره ریچارد کورلیس، منتقد «تایم» با تحسین کار ظریف برتون و همکارانش در ساخت این انیمیشن به شیوه قدیمی، فیلم را خلاقانه‌ترین و دوست‌داشتنی انیمیشن سال خوانده است.
«فرانکن‌وینی» با زمان ۸۷ دقیقه محصول سال ۲۰۱۲ کشور آمریکا است.

مشخصات فیلم
فرانکن‌وینی
Frankenweenie
نویسنده: جان آگوست بر اساس فیلمنامه‌ای از لئونارد ریپز و ایده‌ای از تیم برتون
John August, Leonard Ripps, Tim Burton
کارگردان: تیم برتون
Tim Burton
صداپیشگان: مارتین شورت، کاترین اوهارا، وینونا رایدر، مارتین لندو
Martin Short, Catherine O’Hara, Winona Ryder, Martin Landau

لینک: «وینسنت» و نسخه کوتاه «فرانکن وینی (۱۹۸۴)»، دو فیلم کوتاه از تیم برتون

در همین زمینه:

برنامه «اکران» در رادیو زمانه

ویدئو: پیش‌پرده «فرانکن‌وینی» ساخته تیم برتون