در روز یادشده، شورای حقوق بشر سازمان ملل چهار موضوع را در دستور کار خود قرار داده بود و گزارش‌هایی را در زمینە‌های «سلامت»، «آزادی بیان»، «اعدام‌های خودسرانە» و «آموزش» بە سازمان ملل ارائە داد.

 

هر سال، همزمان با برگزاری نشست سالیانە این سازمان، فعالان ایرانی حقوق بشر نیز میزگردهای مختلفی را در حاشیه آن برگزار می‌کنند تا نظر نهادهای بین‌المللی حقوق بشر و دیگر کشورهای عضو سازمان ملل را بە مسئلە نقض حقوق بشر در ایران جلب کنند.

 

امسال با حمایت سازمان حقوق بشر ایران، در میزگردهای یادشده به نکاتی چون «معرفی سیستم آموزشی ایران، وزارت علوم و مدیریت دانشگاه‌ها»، «آزادی آکادمیک»، «آزادی بیان در دانشگاه‌ها»، «تشکل‌ها و نشریات دانشجویی»، «اخراج استادان دانشگاه»، «حق تحصیل دانشجویان ستاره‌دار» و «دانشجویان زندانی» پرداخته شد. 

 

نخستین میزگرد جانبی مربوط بە ایران در روز سە‌شنبە، ساعت ١٢ ظهر در سالن بیست و هفت سازمان ملل، با ابتکار سازمان غیر دولتی SUDWIND زیر عنوان "حق آموزش و پرورش و آزادی بیان در ایران" برگزار شد.

 

حسن نایب‌هاشم، فعال حقوق بشر کە در جلسه یادشده شرکت کرده بود، در این زمینە بە ما گفت: «با توجە بە مباحثی کە در سازمان ملل در جریان هست، ما در جلسه جانبی روز گذشته روی مسئلە آموزش تمرکز کردیم. ما بە منظور تاکید بر وضعیت نقض حقوق بشر در ایران، میزگردی را زیر نام حق آموزش و پرورش و آزادی بیان در ایران برگزار و از افراد کارشناس و فعال در این حوزە برای طرح دیدگاه‌‌هایشان دعوت کردیم.»

 

این فعال حقوق بشر در ادامە افزود: «سازمان غیر دولتی SUDWIND کە مقر دائمی‌اش در اتریش قرار دارد، دارای مقام مشورتی در سازمان ملل متحد است و از این رو این امکان را دارد کە ناظر برنامەها و فعالیت‌های سازمان ملل باشد و بتواند در مواردی اتخاذ موضع بکند. دیروز کە اولین روز نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل بود و خانم پیلای گزارش خود را بە این شورا ارائە کرد، ما هم موضع­گیری‌های مد نظر خود را مطرح کردیم. ما دربارە ناپدید شدن چند فعال حقوق بشر در خوزستان ابراز نگرانی کردیم کە ممکن است آنان به سرعت اعدام بشوند. همچنین در مورد شرایط آقای محمد صدیق کبودوند کە در عمل بە نام پدر حقوق بشر کردستان از وی نام می‌برند، صحبت کردیم. ما در حین جلسات شورا، تا جایی کە امکان صحبت داشتە باشیم، در پیوند با موضوعاتی کە در آنجا مطرح می‌شود، مسائل مربوط بە حقوق بشر در ایران را مطرح خواهیم کرد.»

اولین سخنران فرهنگ قاسمی بود. او که عضو هیئت اجرایی فدراسیون مدارس عالی دانشگاه‌های اروپا و مسئول حقوق بشر این فدراسیون و همچنین رئیس مدارس عالی فرانسە است، زیر عنوان "آموزش و آزادی بیان در ایران" برای حاضران در جلسه سخن گفت.

 

او در آغاز سخنان خود تاکید کرد: «میزگرد امروز در مورد آموزش و مدارس عالی و دانشگاهی و نقض حقوق بشر در این حوزە است، اما نباید از یاد ببریم کە نقض حقوق بشر در ایران صرفاً در یک حوزە مشخص اعمال نمی‌شود. ما در ایران در اکثر زمینەها با نقض آشکار آزادی بیان و پایمال کردن حقوق بشر مواجە هستیم.»

 

وی ضمن بررسی تاریخی اهمیت و جایگاە دانشگاەها در ایران اظهار داشت: «صحبت کردن از آموزش عالی و دانشگاە، بدون بررسی وضعیت استادان و دانشجویان بحثی بی­نتیجە خواهد بود.»

 

این رئیس مدارس عالی فرانسە، ضمن ابراز نگرانی از وضعیت مفاد درسی و تلاش برای حذف بسیاری از دروس علوم انسانی در دانشگاەها، دولت را متهم کرد به اینکە با بازخرید و بازنشستگی اجباری استادان منتقد دانشگاه، سعی می‌کند این محیط را از وجود منتقدان و مخالفان دولت پاک کند. وی در این زمینە بە عنوان نمونە از کسانی چون نصیر احمدی و عماد مردانی نام برد کە به اجبار از دانشگاە اخراج شدەاند.

 

فرهنگ قاسمی در بخش دیگری از سخنان خود پدیدە خروج اخباری قشر قابل توجهی از دانشجویان از ایران و تقاضای پناهندگی آنان از کشورهای اروپایی و غربی را مطرح کرد و در پایان از مجامع بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری خواست تا برای رسیدن بە دمکراسی و آزادی، ملت ایران را یاری دهند.

 

 

پویان محمودیان، فعال پیشین دانشجویی و فعال کنونی حقوق بشر دومین سخنران میزگرد روز سه‌شنبه بود. او سعی کرد با ارائە آمار و ارقام، تصویری واضح از وضعیت کنونی جنبش دانشجویی و آموزش عالی در ایران ارائه دهد.

 

بر اساس گفتەهای این فعال حقوق بشر، در سال ٢٠١١ میلادی ٩٢ مورد نقض حقوق بشر در دانشگاەهای ایران روی دادە است و افزون بر آن تعداد ٢٥٤ دانشجو توسط نهادهای قضایی بازجویی و توسط نهادهای امنیتی شکنجە شدەاند.

 

او در در ادامە گفت: «نهادهای رسمی با تجمع‌های مسالمت‌آمیز اعتراضی بسیار خشن برخورد می‌کنند. آنان دفتر تحکیم وحدت را بە جرم اقدام علیە امنیت ملی غیر قانونی اعلام کردند.»

 

پویان محمودیان ضمن بررسی وضعیت نابه‌هنجار دانش‌آموختگان ایران در زمینە حقوق بشر، بە آمار بیش از سی نفر از دانشجویان اشارە کرد کە طی دوران دولت محمود احمدی‌نژاد بە حبس‌های طولانی مدت محکوم شدەاند. وی گفت: «این افراد صرفاً بە خاطر ابراز عقیدە و شرکت در تظاهرات بازداشت و سپس در کل بە ١٣٠ سال زندان محکوم شدەاند.»

 

پویان محمودیان همچنین بە حضور نهادهای شبه نظامی مثل بسیج در دانشگاەها اشارە کرد و نقش آنان را در سرکوب دانشجویان ناراضی و دگراندیشان بسیار برجستە ارزیابی کرد. او در ادامە گفت: «در ایران چیزی بە نام استقلال نهادهای آموزشی وجود خارجی ندارد و وزیر علوم آشکارا در استخدام و اخراج استادان نقش دارد. از سال ٢٠٠٩ تاکنون بیش از ١٥٥ استاد بە خاطر تفکیک سیاسی از تدریس منع شدەاند. شورای عالی انقالب فرهنگی چارچوب‌ها و خطوط ایدئولوژی را ترسیم می‌کند و استادان دانشگاه باید خودشان را در این چارچوب بگنجانند.»

 

او در پایان ضمن برشمردن جنبش دانشجویی «بەمثابە موتور جنبش دمکراسی‌خواهی در ایران» از نهادهای بین‌المللی درخواست کرد توجە بیشتری بە «حق آزادی آموزش در ایران»، بە عنوان حقی نمادین برای انسان‌ها، مبذول دارند. 

 

 

از چند سال پیش واژە تازەای وارد ادبیات دانشگاە شدە است: "دانشجویان ستارەدار". آنطور کە صادق شجاعی، فعال پیشین دانشجویی می‌گوید این اصطلاح برای نخستین‌بار از سال ١٣٨٥ بر سر زبان‌ها افتاد.

  این فعال دانشجویی در این زمینە گفت: «ستار‌ه‌دار بودن در دانشگا‌ه‌های جهان بە معنی برخوردار بودن از توانایی‌های فکری و علمی بالاست، اما در ایران، برعکس، بە دانشجویانی ستاره‌دار گفتە می‌شود کە بە رغم صلاحیت علمی از حق ادامە تحصیل محروم می‌شوند. از سال ١٣٨٥ شمسی تاکنون هر سال ده‌ها فعال دانشجویی کە رتبه‌های علمی خوبی داشتند از ثبت نام در مقاطع عالی‌تر محروم شده‌اند. سال ١٣٨٥، برای اولین‌بار، بعضی از فعالان دانشجویی پس از قبولی در مقاطع کارشناسی ارشد، در فرم‌های ثبت نام با ستاره‌های یک، دو و سە مواجە شدند. سە ستاره‌ها هرگز موفق بە ادامە تحصیل نشدند.»

 

صادق شجاعی سپس بە مرور سال ١٣٨٦ بە بعد پرداخت و افزود: «سال‌های ١٣٨٦ و ١٣٨٧ ثبت نام اینترنتی شد و با این دستاویز حکومت برای دانشجویان ستاره‌دار کارنامه‌ای صادر نکرد. سال ١٣٨٧ دولت داشتن دانشجویان ستاره‌دار را تکذیب کرد و بە این خاطر کارنامە همە دانشجویان صادر شد، اما در شهریورماە همان سال و پس از انتخابات عده‌ای از دانشجویان کە رتبە خوبی هم داشتند مردود علمی اعلام شدند. حتی سروش ثابت، رتبە نخست گرایش علوم اجتماعی مردود علمی اعلام شد. دولت بە صورت شفاهی بە آنان گفت کە ستاره‌دار هستند. »

 

آقای شجاعی خاطرنشان ساخت کە در هفته‌های اخیر ده‌ها تن از دانشجویان و ازجملە کسانی مانند فواد شمس و رضا عرب بە خاطر فعالیت‌های مسالمت‌آمیز از دریافت کارنامە و ادامە تحصیل محروم شده‌اند. وی آمار دانشجویان محروم از تحصیل دانشگاه‌های ایران را بدین صورت اعلام کرد: «دانشگاە امیرکبیر ٤٠ دانشجو، دانشگاە علامە طباطبایی ١٠ دانشجو، دانشگاە فردوسی مشهد ٣٠ دانشجو، دانشگاە مازندران ٢٠ دانشجو، دانشگاە علم و صنعت ٢٠ دانشجو و دانشگاە مازندران ١٣ دانشجو.»

 

بە گفتە این فعال دانشجویی، دانشجویان بهایی بە خاطر عقایدشان از تحصیل محروم می‌شوند. دانشگاە آنلاین بهائیان از طرف دولت تعطیل و شماری از استادان و دانشجویان آن شناسایی و دستگیر شده‌اند.

 

سهمیه‌بندی جنسیتی از موارد دیگری بود کە صادق شجاعی آن را مورد بررسی قرار داد: «سهمیە‌بندی جنسیتی در سال‌های اخیر ظرفیت پذیرش رشته‌ها را میان زنان و مردان تقسیم کردە است و معمولاً سهم بیشتری بە مردان اختصاص می‌یابد. این کارها، تحصیل را بە عنوان حق اساسی و بنیادین افراد جامعە، بە امتیازی بدل کردە است کە دولت آن را بە طرفدارانش ارزانی می‌دارد.»

 

او در پایان گفت: «سی سال پیش، دولت با طرح انقلاب فرهنگی بسیاری از استادان مخالف و دگراندیشان را از دانشگاە اخراج کرد و افراد وابستە بە خود را در دانشگاە گماشت، اما اکنون پس از گذشت سە دهە باز هم ما می‌بینیم کە بسیاری از استادان و دانشجویان بە مخالفان و منتقدان نظام تبدیل شده‌اند.»

  

 آخرین سخنران میزگرد روز سه‌شنبه، امیر رشیدی، فعال سابق دانشجویی و فعال حقوق بشر کنونی بود. او بە ارائه فهرستی از فعالان دانشجویی و شرح حال آنها پرداخت کە هم اکنون در زندان بە سر می‌برند.

 وی در آغاز با تاکید بر اینکە با زندانی کردن دانشجویان، سرمایه‌های علمی و انسانی زیادی بە جای توجە بە توسعە علم و پیشرفت مملکت، مجبور هستند زندگی خود را پشت میله‌های زندان سپری کنند، به وضعیت چهار نفر از فعالان دانشجویی، بهاره هدایت، ضیا نبوی، مجید دری و علی‌اکبر محمدی در زندان پرداخت.

 

این فعال سابق دانشجویی،در گفت‌وگو با سارا روشن، گزارشگر و تهیه کننده رادیو زمانه، درباره دلایل و اهداف این نشست گفت: «در میزگردی که در مورد بحث حق تحصیل در ایران برگزار شد، من درباره دانشجویان زندانی صحبت کردم، با این محور که زندانی کردن دانشجو به نوعی تضییع حق‌ اوست. با زندانی کردن دانشجو، حق تحصیل از وی گرفته می‌شود. من آماری ارائه دادم از تعداد دانشجویانی که در زندان هستند. در حال حاضر ۳۰ دانشجو در زندان هستند.» 

 

 

 

 

امیر رشیدی- همین چند وقت پیش، فکر کنم همین دوماه پیش بود که شاهد موج جدیدی از بازنشسته‌ کردن استادان دانشگاه و همینطور محرومیت از تحصیل بچه‌های دانشجو بودیم. به نوعی می‌توان گفت که حتی در یک فرم جدید هم اتفاق افتاد. به این معنا که به بچه‌هایی که محروم از تحصیل و ستاره‌دار می‌شدند، هیچ نوع مدرکی ارائه نمی‌شد و فقط شفاهی به آنها گفته می‌شد که شما حق تحصیل ندارید. ما فعالان سابق دانشجویی از این فرصت استفاده و با حضور در این نشست سعی کردیم مشکلات و مسائل بچه‌های فعال دانشجویی و دانشجویان را از این تریبون به گوش مسئولان و نمایندگانی برسانیم که در نشست شورای عمومی حقوق بشر سازمان ملل شرکت می‌کنند. در ادامه همین ماجرا هم امروز در برابر در اصلی سازمان ملل دست به یک تجمع اعتراضی خواهیم زد.

 

روز گذشته گزارشگر ویژه حق تحصیل هم گزارش خود را در صحن عمومی شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه داد. ما به‌عنوان فعالان سابق دانشجویی و به‌عنوان کسانی که دغدغه‌ بچه‌هایی را داریم که در زندان هستند، قاعدتاً تلاش خواهیم کرد با گزارشگر ویژه حق تحصیل در سازمان ملل ارتباط بگیریم تا بتوانیم به گزارشی که ایشان در مورد حق تحصیل و به ‌ویژه در مورد ایران می‌نویسد، کمک کنیم تا کامل‌تر نوشته شود. به‌علاوه اینکه تلاش خواهیم کرد با NGOها و سازمان‌هایی که در حوزه‌ تحصیل فعال هستند ارتباط بگیریم تا بتوانیم به نوعی صدای فعالان دانشجویی را که در زندان هستند، به گوش مجامع بین‌المللی برسانیم.

 

 

ما به تازگی به نوعی شاهد تضییع حقوق بچه‌های دانشجو فراتر از آن کاری هستیم که جمهوری اسلامی می‌کند. به این معنی که در کشوری مثل هلند به واسطه‌ تحریم‌هایی که علیه ایران وضع شده، الان موجی راه افتاده است که اجازه‌ اقامت بچه‌های دانشجو تمدید نمی‌شود و توجیه خاصی هم برای آن وجود ندارد. ما بررسی کردیم و دیدیم در اسپانیا هم کم و بیش دارد این اتفاق‌ها می‌افتد. در واقع امیدوار هستم که بتوانیم به نوعی جلوی این ماجرا را بگیریم. به خاطر اینکه این تحریم‌ها به طور مستقیم دارد به بچه‌های دانشجو لطمه می‌زند؛ دانشجویانی که در خود ایران برای تحصیل با مشکلاتی بسیار زیاد مواجه هستند و وقتی از همه چیز ناامید می‌شوند و می‌خواهند خارج از کشور تحصیل کنند و صرفاً به خاطر تحصیل از کشور خارج می‌شوند، اینجا هم با بحث تحریم‌هایی که در مورد ایران وضع شده است روبه‌رو می‌شوند و به راحتی نمی‌توانند تحصیل کنند. حتی در کشورهایی مثل هلند و اسپانیا نیز این برخورد دارد باب می‌شود و اجازه‌ اقامت این بچه‌ها تمدید نمی‌شود.