نسخه قابل چاپ

 رژه‌ی افتخار (Pride Parade) جامعه‌ اقلیت‌های جنسی که به رژه‌ی افتخار همجنسگرایان یا جشنواره افتخار نیز شناخته می شود، رویدادی است برای جشن گرفتن فرهنگ اقلیت‌های جنسی (شامل لزبین‌ها، گی‌ها، دوجنسگرایان و تراجنسی‌ها). رژه‌ی افتخار یا رژه غرور گاهی نیز به‌عنوان تظاهراتی برای حمایت از حقوق قانونی همجنسگرایان هم‌چون حق ازدواج رسمی آنان برپا می‌شود.

این راهپیمایی معمولاً هر ساله به‌مناسبت گرامیداشت «شورش استون‌وال» (Stonewall riots) در ماه ژوئن برگزار می‌شود؛ شورشی که در تاریخ جنبش نوین حقوق اقلیت‌های جنسی، سرنوشت‌ساز و تاثیرگذار به شمار می‌رود.

استون‌وال مسافرخانه‌ای در روستای گرینویچ شهر نیویورک و پاتوقی برای گی‌ها و دیگر «به حاشیه راندگان» بوده است که در پی حمله پلیس در بامداد شنبه ۲۸ژوئن سال ۱۹۶۹، شورش گسترده‌ای در آن شکل می‌گیرد. از این شورش معمولا به‌عنوان سرآغاز جنبش مدرن همجنسگرایان یاد می‌شود؛ چرا که نخستین بار در دوران مدرن بود که شمار چشمگیری از همجنسگرایان در برابر حمله و دستگیری پلیس مقاومت کردند.

در دوم نوامبر همان سال، کریگ رادول (Craig Rodwell) پیشنهاد برگزاری اولین رژه افتخار همجنسگرایان را در شهر نیویورک داد. رادول و همکارانش در بیانیه‌ای اعلام کردند: «این یادآوری سالیانه به‌منظور گرد هم آوردن شمار بیشتری از افراد و دستیابی به اندیشه‌ها و آرمان‌های مبازره‌ای بزرگ‌تر است. ما پیشنهاد می‌کنیم که همه ساله در آخرین شنبه ماه ژوئن تظاهراتی در شهر نیویورک برگزار شود تا در آن، تظاهرات خودجوش سال ۱۹۶۹در خیابان کریستوفر را گرامی بداریم و این تظاهرات، "روز آزادی خیابان کریستوفر" نام بگیرد. هیچ قاعده و قانونی برای نوع لباس یا سن در این تظاهرات وجود نخواهد داشت. ما هم‌چنین با سازمان‌های دوستدار همجنسگرایان در سراسر کشور تماس می‌گیریم و پیشنهاد می‌کنیم که تظاهرات‌های مشابهی در این روز برپا کنند. ما پیشنهاد می‌کنیم که نمایشی سراسری برای حمایت [از اقلیت‌های جنسی] برگزار شود.»

سرانجام نخستین راهپیمایی افتخار اقلیت‌های جنسی در تاریخ ۲۸ژوئن ۱۹۷۰در نیویورک، لس‌آنجلس، سان‌فرانسیسکو و شیکاگو برگزار شد. نخستین راهپیمایی‌ها هم جدی بود و هم جنبه تفریحی داشت، و در عین حال موجب گسترده‌تر شدن فعالیت‌های جنبش شد. این مراسم در سال‌های بعدی نیز تکرار شد و راهپیمایی‌های سالانه بیشتر و بیشتری در شهرهای مختلف سراسر جهان شکل گرفت. راهپیمایی‌های نیویورک و آتلانتا، «راهپیمایی‌های رهایی همجنسگرایان» نام گرفت و روز جشن، «روز رهایی همجنسگرایان» خوانده شد؛ در سان‌فرانسیسکو و لس‌آنجلس برای توصیف این حرکت و این تاریخ، عبارت‌های «راهپیمایی آزادی همجنسگرایان» و «روز آزادی همجنسگرایان» به کار رفتند. پس از آن که جشن‌های مشابه در شهرهای کوچک و بزرگ برپا شد، این نام‌ها نیز گسترش یافت.

در دهه ۱۹۸۰تغییری فرهنگی در جنبش همجنسگرایان رخ داد. فعالانی که روحیه‌ای کمتر افراطی داشتند، کمیته‌های برگزاری راهپیمایی‌ها را در شهرهای مختلف به دست گرفتند و در نتیجه، عبارت‌های رهایی همجنسگرایان و آزادی همجنسگرایان جای خود را به عبارت «افتخار همجنسگرایان» داد.

هنوز هم در بسیاری از رژه‌هایی که در سال‌های اخیر انجام می‌شود، نشانه‌هایی از خواسته‌های سیاسی یا اکتیویستی به چشم می‌خورد. در عین حال در شهرهایی که پذیریش بیشتری نسبت به این مسائل دارند، حال و هوای این رژه‌ها بیشتر سرورآمیز و پر زرق و برق است. در اغلب رژه‌های بزرگ رقصنده‌ها، کشتی‌های شادی، زنان و مردانی با آرایش‌های مبالغه‌آمیز و موسیقی‌های پر سر و صدا حضوری پررنگ دارند، اما حتی در این رژه‌های سرخوشانه نیز معمولاً گروه‌های سیاسی یا آموزشی مشارکت می‌کنند.

معمولاً حتی در شادترین رژه‌ها هم برنامه‌هایی برای یادآوری قربانیان ایدز و قربانیان خشونت علیه اقلیت‌های جنسی گنجانده می‌شود. برخی از رژه‌های افتخار مهم و ویژه با سرمایه‌گذاری دولت و حامیان مالی سازمانی برگزار می‌شود که جذابیت‌های توریستی فراوانی برای شهر میزبان به همراه دارد. در حال حاضر رژه افتخار در برخی کشورها با نام جشنواره افتخار خوانده می‌شود و بعضی از این جشنواره‌ها حال و هوایی کارناوال مانند دارند و در یک پارک یا در خیابانی قرق‌شده ترتیب داده می‌شوند. از جمله برنامه‌های جذاب در این کارناوال‌ها برپایی کنسرت‌های موسیقی، غرفه‌های اطلاع‌رسانی، باربکیوها، دکه‌های آبجو و مسابقه‌ها و ورزش‌ها و بازی‌های مختلف است.

هرچند که شورش استون‌وال و نیز برنامه‌های سیاسی هم‌زمان و پس از آن کاملاً از سوی لزبین‌ها، دوجنسگرایان و افراد تراجنسی همراهی می‌شدند، اما این رژه‌ها به‌لحاظ تاریخی از همان ابتدا عنوان «گی» را یدک می‌کشیدند؛ عنوانی که در طی زمان در مفهومی عام‌تر به کار رفت تا طیف کامل جامعه اقلیت جنسی یا کوییر را پوشش دهد.

در حال حاضر رژه افتخار اقلیت‌های جنسی هرساله در ماه ژوئن که به ماه افتخار همجنسگرایان شهرت یافته است، در شهرها و کشورهای گوناگون سراسر جهان برپا می‌شود؛ از جمله در برخی کشورهای آسیایی هم‌چون هند، اسراییل، فیلیپین و تایوان. این راهپیمایی از یک سو گرامیداشتی برای فعالان و پیشگامان جنبش اقلیت‌های جنسی است و از سوی دیگر، با نمایش حضور بی‌پروا و بی‌شرمساری این اقلیت‌ها، حقوق و خواست‌های آنان را یادآوری می‌کند.