نسخه قابل چاپ

بیژن روحانی - رییس جمهور شدن در ایالات متحده آمریکا به جز آن‌که سیاست‌های جهانی را تحت تاثیر قرار ‌می‌دهد، بر سرنوشت محیط زیست کره زمین نیز می‌تواند تاثیر گذار باشد. آمریکا به عنوان یکی از ثروتمند‌ترین کشورهای صنعتی جهان که در ضمن بیشترین سرانه مصرف انرژی را در دنیا دارد، می‌‌تواند با اتخاذ سیاست‌های متفاوت در زمینه صنعت، گازهای گلخانه‌ای، مهندسی محیط زیست و انرژی‌های پاک و تجدید پذیر تاثیرات مثبت یا منفی فراوانی بر محیط زیست برجای بگذارد.

آمریکا در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولید کننندگان گاز کربن در جهان است و از این رو سهم بسیار زیادی در آلوده کردن محیط زیست دارد. بنابراین نقش دولت و رییس جمهور این کشور در کاستن از میزان آلودگی‌های محیط زیست می‌تواند مهم و چشم‌گیر باشد.

به جز سیاست‌های ملی، گام برداشتن آمریکا در جهت حفظ محیط زیست و پایبندی نشان دادن به معاهدات جهانی می‌تواند تاثیرات مهمی بر سایر کشورها نیز برجای بگذارد و اجماع جهانی را برای دست یافتن به توافقنامه‌های زیست محیطی آسان کند.

اوباما، تغییرات آب و هوایی و طعنه‌های میت رامنی

باراک اوباما که اکنون دومین دور پیروزی خود در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را جشن می‌گیرد، در دوران تبلیغات انتخاباتی تاکید چندانی بر مسائل زیست محیطی نداشت، و از این رو مورد انتقاد برخی از فعالان محیط زیست در آمریکا قرار گرفت.

اوباما در نطق پیروزی خود اشاره بسیار کوتاهی به محیط زیست داشت و گفت آمریکایی‌‌ها نمی‌خواهند کودکانشان در سرزمینی زندگی کنند که با خطرات ناشی از گرم شدن کره زمین تهدید می‌شود.

اما شاید اکنون مهم‌ترین انتظاری که از ریس جمهور آمریکا در قبال محیط زیست جهانی وجود دارد، اقدامی موثر در خصوص تغییرات آب و هوایی است. میت رامنی، رقیب سرسخت اوباما، در دوران تبلیغات انتخاباتی به طعنه گفته بود که وظیفه رییس جمهور متوقف کردن بالا آمدن سطح آب دریاها نیست. حرفی که در حقیقت به گرم شدن دمای هوای کره زمین و آب شدن یخ‌های قطبی مربوط می‌شد.

اما پاسخ اظهارات میت رامنی به دردناک‌ترین شکل خود توسط طوفان سندی داده شد. طوفان ویرانگری که بسیاری آن را مرتبط با تغییرات آب و هوایی در کره زمین می‌دانند. در روزهایی که طوفان بخش‌های شرقی ایالات متحده را درمی‌نوردید، این اعتقاد بیش از هر زمان دیگری رایج شد که بلاهای سهمگین طبیعی که تعداد و قدرت آن‌ها سال به سال افزایش می‌یابد، با تغییرات آب و هوایی و تخریب محیط زیست در ارتباط است.

بنابراین اکنون برنده انتخابات اخیر ریاست جمهوری در آمریکا نمی‌تواند نسبت به بروز چنین بحران‌هایی بی‌تفاوت باشد. اوباما در نطق پیروزی خود اشاره بسیار کوتاهی هم به محیط زیست داشت و گفت آمریکایی‌‌ها نمی‌خواهند کودکانشان در سرزمینی زندگی کنند که با خطرات ناشی از گرم شدن کره زمین تهدید می‌شود.

دشواری‌های یک رییس جمهور

اما آیا می‌توان این سخنان بسیار کوتاه اوباما را نشانه‌ی مثبتی برای رویکردهای جدید او در جهت حفظ محیط زیست و مقابله با گرمایش زمین در نظر گرفت؟ فعالان محیط زیست چه انتظاراتی می‌توانند از رییس جمهور آمریکا، به عنوان یکی از قدرت‌مندترین کشورهای جهان داشته باشند؟

در سطح ملی اوباما اقدامات نسبتا مثبتی در زمینه انرژی انجام داده و می‌توان امیدوار بود که به این راه ادامه دهد. در این زمینه می‌توان به تغییر استاندارد مصرف سوخت برای خودروها و حمایت سازمان محیط زیست آمریکا از انرژی‌های پاک اشاره کرد.

در درجه نخست، مهم‌ترین انتظاری که از دولت امریکا در سطح جهانی می‌رود آن است که تا سال ۲۰۱۵ اقدام موثری برای دست یافتن به یک معاهده‌ی جدید جهانی در زمینه کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام دهد. سال ۲۰۱۵ سالی است که به عنوان نقطه نهایی برای دست یافتن به توافق جهانی تعیین شده است و اگر در آن زمان هم چنین توافقی حاصل نشود، امیدها برای مقابله با گرم شدن آب و هوای زمین از بین خواهد رفت. مخالفت آمریکا و برخی کشورهای دیگر تاکنون یکی از موانع مهم دست‌یابی به توافقنامه‌ای همه جانبه در این مورد بوده است.

در سطح ملی اوباما اقدامات نسبتا مثبتی در زمینه انرژی انجام داده و می‌توان امیدوار بود که به این راه ادامه دهد. در این زمینه می‌توان به تغییر استاندارد مصرف سوخت برای خودروها و حمایت سازمان محیط زیست آمریکا از انرژی‌های پاک اشاره کرد.

با این حال اوباما برای اجرای سیاست‌های زیست محیطی با چالش‌هایی جدی رو به رو خواهد بود. تصویب قوانین جدید و جامع در زمینه حفظ محیط زیست نیاز به اجماع هر دو حزب اصلی در مجلس نمایندگان دارد. در حال حاضر جمهوری‌خواهان دارای اکثریت در مجلس نمایندگان هستند. پیش از این نیز برخی تلاش‌های اوباما در راستای کاستن از میزان تولید گازهای گلخانه‌ای نتوانسته بود موافقت قانون‌گذاران را جلب کند .مطابق یکی از قوانین پیشنهادی اوباما،  قرار بود برای صنایع و نیروگاه‌هایی که به محیط زیست آسیب وارد می‌کنند جریمه‌هایی در نظر گرفته شود. اما در سال ۲۰۱۰، حزب دمکرات از بیم مخالفت قاطع جمهوری‌‌خواهان، مانع از مطرح شدن این پیشنهاد در سنا شد. به نظر می‌رسد با وجود اکثریتی از نمایندگان جمهوری‌خواه در مجلس نمایندگان، اوباما نمی‌تواند نسبت به تصویب قانونی در خصوص وضع مالیات برای تولید گازهای گلخانه‌ای امیدوار باشد.

اکنون در حالی که اوباما باید با مسائلی همچون بحران اقتصادی و بیکاری مقابله کند، برخی از تحلیل‌گران مسائل زیست محیطی این احتمال را مطرح کرده‌اند که ممکن است رییس جمهور آمریکا برای آن‌که بتواند با حزب جمهوری‌خواه به توافق برسد از مطرح کردن قوانین جدید در زمینه مقابله با تغییرات آب و هوایی و کاستن از میزان گازهای گلخانه‌ای خودداری کند. از سوی دیگر، حجم عظیم پول و سرمایه که در بازار سوخت فسیلی وجود دارد، می‌تواند باعث متوقف کردن هر ابتکار مهمی در زمینه محدود کردن استفاده از این انرژی‌های آلوده کننده باشد.

با این‌حال انتخاب مجدد اوباما می‌تواند تبعات مثبتی نیز به همراه داشته باشد. او که در آخرین دور ریاست جمهوری خود قرار دارد و دیگر قرار نیست با کسی رقابت کند، شاید بتواند این بار محافظه‌کاری و سکوت در قبال برخی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی را کنار بگذارد. بسیاری سکوت او در قبال گرم شدن کره زمین را به رقابت‌های انتخاباتی مرتبط می‌دانستند. اما شاید حالا بتوان انتظار داشت که این سیاست سکوت پایان یابد و ایالات متحده نقش موثری در کاستن از میزان گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات آب و هوایی بر عهده بگیرد.

در همین زمینه:

محیط زیست در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا