نسخه قابل چاپ

احسان سنایی: منشا درخشش خیره‌کننده‌‌ای از جنس پرتوهای گاما که در اواخر ماه مارس سال میلادی جاری توسط ماهواره آمریکایی SWIFT ثبت شد، کهکشانی با فاصله‌ چهارمیلیارد سال نوری از ما بود که به‌گفته اخترشناسان آمریکایی، به واسطه آن، یک ستاره به ابعاد تقریبی خورشید، توسط سیاهچاله‌ای بلعیده شده است.

طبق اعلام پژوهشی که اخیراً در نشریه علمی Science انتشار یافته است، انرژی ناشی از این انفجار سهمگین را همچنان پس از گذشت دو ماه و نیم از وقوع آن هم می‌توان تشخیص داد.

«جاشوا بلوم» (Joshua Bloom)، نویسنده این مقاله از دانشگاه کالیفرنیا- برکلی، می‌گوید: «این واقعه، از هر انفجار دیگری که تاکنون دیده شده، کاملاً متمایز است.»

درخشی که منشأ آن از صورت فلکی اژدها بود، در بیست‌وهشتم مارس سال جاری توسط ماهواره سوئیفت، که مأموریت‌ آن پرده‌برداری از اسرار برخی انفجارهای سهمگین کیهانی موسوم به «فوران پرتو- گاما» (GRB) است، تشخیص داده شد.

چند روز بعد، بلوم ایمیلی را به همکارانش فرستاد که در آن، فرض غیر معمول بودن این نوع از فوران‌های پرتو-گاما را مطرح کرد. نگاهی دقیق‌تر به داده‌های جمع‌آمده توسط سوئیفت و همچنین تلسکوپ‌های فضایی هابل و چاندارا (در محدوده پرتو ایکس)، نشان داد که این فرضیه صحیح است.

مشخص شد که ستاره‌ای با ابعاد تقریبی خورشید، در فاصله‌ی تقریبی ۳.۸ میلیارد سال نوری از ما، بلعیده شده است.

بلوم در این زمینه می‌گوید: «ما گمان می‌کنیم که چنین رخدادی در اوج درخشندگی‌اش تشخیص داده شده و اگر واقعاً مربوط به ستاره‌ای باشد که توسط یک سیاهچاله از هم گسیخته شده، پیش‌بینی‌مان این است که چنین واقعه‌ای دیگر هرگز در این کهکشان رخ نخواهد داد.»

انرژی ناشی از درخشش پرتو- گاما که با نام علمی Sw-1644+57 شناخته می‌شود و احتمالاً در روزهای ۲۴  یا ۲۵ ماه مارس اتفاق افتاده، همچنان در حال گسیل است؛ اما انتظار می‌رود که تا پایان سال جاری، آهسته فروکش کند.

بلوم می‌گوید: «این انفجار، مقادیر خارق‌العاده‌ای انرژی را در بازه زمانی نسبتاً طولانی‌ای آزاد کرد که همچنان با گذشت دو و نیم ماه از وقوع آن، مشغول گسیل است. علت‌اش هم این است که وقتی سیاهچاله، ستاره را از هم دریده، توده‌های گازی، مثل گرداب در سیاهچاله فروکش کرده‌اند و همین فرآیند گرداب‌گون، مقادیر هنگفتی انرژی آزاد کرده است.»

تمامی این رخداد، احتمالاً توسط ستاره‌ای صورت پذیرفته که بیش از اندازه به سیاهچاله مرکزی کهکشان نزدیک شده است.

بلوم می‌افزاید: «در اینجا، سیاهچاله ساکتی دارید که مشغول تغذیه نیست؛ اما به‌یکباره ستاره را منفجر می‌کند. چنین اتفاقی در کهکشان خودمان هم که در مرکزش یک سیاهچاله ساکت خفته و گهگاه، هنگام بلع مقادیر اندکی ماده، به سکسکه می‌افتد هم ممکن است رخ بدهد. شاید ظاهراً خفته باشد، اما وقتی ستاره‌ای در آن حوالی گرداگردش پرسه بزند، آن را پاره‌پاره خواهد کرد.»

منبع:

Agance France-Presse

توضیح تصویر:
طرحی از ماهواره‌ی آمریکایی ِ SWIFT / منبع: ناسا