متاسفانه عمده تحلیلگران سیاسی ایرانی همه چیز را از محتوای واقعی اش تهی کرده و همه ی تئوریها را همگون و همشکل با تئوریهای ذهن گرایانه ی خودشان کرده و سیاست را نه بنابر ساختارهای سیاسی که آنرا اخلاقی می کنند . همین رفرم یا اصلاحات را نیز پوپولیستی کرده و در حوزه ی اخلاق به خورد عقب مانده ترین اقشار احتماعی می دهند . وقتی نویسنده از کوتاه آمدن اصول گرایان می گوید و یا وقتی که از مردم می خواهد سطح توقعشان را کمتر کنند این یک دید پراگماتیستی نبوده و درکی اخلاقی از سیاست است برای نمونه ما از ساختار سنتی ولایت فقیه بگوئیم . ابتدا ساختار را تا سطح فردی مانند خامنه ای و مقایسه با خمینی کرده و به خوب و بد تقسیم بندی می کنند سپس نتیجه می گیرند پس می شود حداقل بد بود نه بدتر اگر این حوزه ی اخلاقی نیست پس چیست ؟ مردم را سالهاست با این سالو سیها فریب داده اند و تنها چند ویزای مسافرت برای فعالین این حوزه بدست آورده و در خارج فتوا صادر می کنند اصلاح طلبی در ایران دچار بن بست شده است زیرا یک ساختار سنتی اصلاح پذیر نیست تنها نظامها و سیستمهای دموکراتیک هستند که رفرم پذیر هستند از اینرو شما هر اصلاحی به ولایت فقیه یا دادگستری شرعی با قانون قصاص دارید شفاف کنید تا ببینیم این چگونه اصلاحی ست فقط حرف زدن و شعار دادن از دموکراسی و مردم سالاری و زیاده گوئی ها و بی محتوا کردن تئوریهای دیگران به شفاف کردن شما کمکی نمی کند اینکه شما هویت پیدا کردید فقط بدین دلیل بود که ساختار شکنان از وجود شما در حکومت استفاده کردند تا ساختارها را مورد هدف قرار دهند و چون شما از حکومت بیرون انداختند دیگر حتی قابل استفاده برای ساختار شکنان هم نیستید به همین دلیل شما دیگر مرده اید و ماموریت شما به پایان رسیده است . مثلا نویسنده در همین مقاله با افتخار از سازش با ولایت فقیه و سیستم جهنمی و نظامی جمهوری اسلامی می زند و برای اثبات نظرش ما را به قرن شانزدهم حواله می دهد یعنی دوران قبل از رنسانس . واقعا شرم آور است که هنوز درک نمی شود که ما نزدیک به 400 سال تغییرات عظیم و تجربه های غنی ای از تقابل دموکراسی و سنت داشته ایم که هیچگاه به سازش نینجامیده است همه جا جنگهای خونین بوده تا این بحران حل و فصل شود . موضوع را نویسنده درک نکرده به شرایط حاضر تعمیم داده است دوران فئودالیسم چون دین بنیان ایدئولوژی امپراطوری های آن دوران است ضرورتا جنگ ادیان یعنی ایجاد این پایگاه برای امپراطوری و اساسا ربطی به دوران کنونی ندارد . جنگ دموکراسی و سنت در دوران رنسانس با فیلسوفانی همچون نیچه یا فلاسفه ی مکانیستی بنابر ضرورت رشد و تکنیک مکانیک و قوانین مکانیک در آن دوران آغاز شد که در نهایت در انقلاب کبیر و خونین فرانسه به بار نشست . دوران دموکراسی از انقلاب کبیر فرانسه کلید خورده است و ربطی هم به جنگ مذاهب ندارد زیرا اساسا موضوع دموکراسی برابری حقوقی انسان است نه تبعیضات مذهبی . دموکراسی بر عکس تفکرات مذهبی تا انسانها را از نظر موقعیت اجتماعی برابر نبیند از پای نخواهد نشست و به هیچ سازشی تن در نخواهد داد زیرا سرمایه داری بدون دموکراسی می میرد منافع سرمایه داری نوین بعنوان یک سیستم منوط به وجود دموکراسی ست و دموکراسی سنت و تفکرات ماقبل تاریخ را از میدان سیاست تف می کند و بیرون می نماید این یک جنگ واقعی ست دموکراسی و مدرنیزم مذهب و دین و هر آنچه که متعلق به تاریخ است را از سیاست جدا ساخته و در همان کنج دیرها به خاک می سپارد و تا زمانی که خود را در معرض عموم قرار نداده با او کاری ندارد اما زمانی که خود را در معرض عموم قرار میدهد دین را به بی رحمانه ترین روشی نقد کرده و آنرا مجددا به گور خواهد فرستاد هیچ سازشی بین مدنیزم و سنت وچود ندارد . اگر پراگماتیستی هم با موضوع برخورد کنیم عقل سلیم به ما می گوید امکان سازش بین این دو نیست . جلال آل احمد یکی از مظاهر سنت است او از وجود تراکتور در روستاها انتقاد می کرد شما امروز به کشاورزان بگوئید امثال برای سازش با سنت و اصول گرائی از تراکتور استفاده نکنید یا به پارچه باف بگوئید از امروز دوباره برویم سراغ چرخ نخ ریسی و با آن سازش کنیم و .... همه ی اینها نشان میدهد وقتی نوشته ای در عالم رویاهاست و مریخی فکر کند ضرورتا ضروریات عملی را درک نکرده و در عالم اخلاقی و ذهنی اش می چنگد و یا تن به سازش میدهد ناممکن ها را ممکن می کند و در همان رویاهایش پژمرده شده و می میرد و این همان اتفاقی ست که برای جنبش سبز افتاده است . توهم به ساختارها او را وارد موعظه ی اخلاقی کرده و حریف او را از میدان بدر کرده و وقتی به سوی مردم با همان تفکرات می آید می میرد . تجربه ی اصلاح طلبی در ایران با معیارهای علوم سیاسی ناهمگون است و تحریف آنست از اینرو در حوزه ی سیاسی کارآمد نبوده و نخواهد بود . ما تا امروز طرفداری از اصلاح طلبی را درکی اشتباه معرفی می کردیم اما امروز حمایت از اصلاح طلبی حکومتی سالوسی و فریب مردم است زیرا به اندازه ی کافی در مورد آن بحث و گفتگو صورت پذیرفته است .

مبحث گذار به دموکراسی و تئوری پردازی در باره آن به حوزه سیاست تطبیقی تعلق دارد. عالمان سیاست تطبیقی با بررسی تجربی و طبقه بندی گذارهای موفق و ناموفق در کشورهای مختلف در چند دهه گذشته کوشیده اند گذار به دموکراسی را تئوریزه کرده و برمبنای داده های یکسره تجربی موجود و کاربست نظریه بازی ها، به کنشگران سیاسی توصیه های استراتژیک عرصه کنند.

نطریه های نورماتیو اخلاق سیاسی، از قبیل لیبرالیسم سیاسی جان رالز، قابلیت ترسیم مسیر گذار به دموکراسی را ندارند و مخصوصاً نمی توان از آنها توصیه های استراتژیک بیرون کشید.

نوشته خوبی بود.با تکیه با هر کدام از دو استراتژی ساختار ( فرم، شکل، کانال، قانون ...) و یا اخلاق نمی‌توان به نتیجه خوب دست یافت. تجربه نیز نشان داده است که تکیه تنها بر ساختار جواب گوی نیست همان طور که تنها نمی‌توان به اخلاق متکی‌ بود. راه حل‌هایی‌ که هر کدام را به نفی دیگری حذف می‌کند محکوم به شکست است. آثار و نتایج سیاست ورزی به شکل کنونی، به معنی‌ اشتباه یک گروه و در نتیجه باخت او ، و برد گروه دیگر نیز , آثار زیانباری داشته و خواهد داشت. به نظر میرسد زمانی‌ که همه گروه ها همزمان کمتر اشتباه کنند, امید به بهبود بیشتر گردد.