نسخه قابل چاپ

 امین بزرگیان − پوشش ولباس، مسئله‌ای سیاسی است چون پای پلیس را به میان می‌کشد.

به تعبیر آگامبن هرجا پلیسی دیدید، بدانید آنجا "سیاست" رخ داده است.

بی راه نیست که دولت در ایران همچون طراحان جهانی مد، تا این اندازه در فکر لباس اتباع خویش است.

"پوشش مرکز" در پایتخت و شهرهای بزرگ به گونه‌ای است که صدها برابر از نوع اروپایی پوشش، برای حاکم، مخاطره آمیزتر است. چرا؟ روسری ها و مانتوها، هم هستند هم نیستند. این تعلیق، حاکم را معلق و مضطرب می‌کند.

نکته مهم دیگری که زیمل به آن اشاره می‌کند این است که اگر مد گرایش به همسان شدن و منفرد شدن (به گونه‌ای توامان) باشد، پس شاید این امر توجیه کند که چرا زنان به طور کلی این چنین به آن علاقه‌مندند. از نظر وی، ضعف جایگاه اجتماعی زنان در قسمت اعظمی از تاریخ موجب شده تا آنان با آنچه عرف وشایسته است رابطه نزدیکی پیدا کنند؛ زیرا که ضعف تاریخی وتحمیل شده بر آنان این حالت را در وجودشان درونی کرده که از مسئولیت‌های پذیرش فردیت اجتناب ورزند و در سایه برگزیدن شکل زندگی همگانی از سو‌ءاستفاده دیگران در امان باشند. اما از سویی دیگر، زنان تلاش می‌کنند که به میزانی از فردی شدن ومتمایز شدن دست یابند که هنوز در بنیان مستحکم عرف وسطح عمومی زندگی برایشان امکان دارد. مد، از نظر زیمل، این ترکیب را به بهترین وجه ممکن برای آنها ارائه می‌کند.

 

مسئله این است که نشان دادن هر تبعه زن، نشان دادن ماهیت حاکم است، نشان دادن "اجبار" است. دقیقا در همین جاست که اهمیت سیاسی "مسئله زن" معلوم می‌شود. زن، گرانیگاه ومهم‌ترین اپوزیسیون است. اپوزیسیونی است که ماهیتا بودن‌اش در خیابان، لو دهنده است.

درکلان‌شهرهای ایران مدی که بیش از هر جای دیگر در لباس زنان خود را نمایان می‌‌سازد، با تلقی زیملی، تلاش دم دستی زنان برای عرضه فردیت‌شان است. نوعی متمایز ساختن "خود" از "دیگری" با تقلید از"دیگری"، یا به عبارت دیگرتلاشی همگانی برای متمایزساختن خود از کسانی که نمی‌خواهی مثل آنها باشی وشبیه ساختن خود به کسانی که دوست داری مثل آنها باشی برای بازتولید فردیت روبه اضمحلال. لباس های هماهنگ با مد نمادهایی هستند زیبا شناسانه – تخریب گرایانه برای نمایش فردیت. توجه دولت با تمامی ابزارش به لباس ها در واقع توجه کلیتی است که با فردیت اتباعش مورد تهدید قرار می‌گیرد. در هجوم به لباس ها همواره چیزی از ناخرسندی هست: ناخرسندی دولت از فردیت زنانه ومتمایز شدن افراد از اشکال رسمی ویکسان شدن با اشکال غیر رسمی و رقیب. تعقیب وگریزی همیشگی در خیابان ها.

قدرت (فرهنگ و دولت) از حضور بی واسطه بدن در عرصه عمومی جامعه ایران، همواره جلوگیری به عمل می‌‌آورد. به بیان دیگر حوزه عمومی، خالی از هرگونه اندام برهنه است . در این وضعیت، " لباس" به گونه‌ای اغراق شده، کارکردهای نمایشی و اروتیک "بدن" را به عهده گرفته است. لباس، به عنوان واسط میان تن‌‌ها، در شرایط فقدان حضور بدن، به بازنمای بدن، تبدیل می‌‌شود؛ به صورتی انتزاعی جایگزین تن می‌‌شود. به همین سبب نسبت به دیگر جوامع، از اهمیت متفاوتی برخوردار می‌شود - تبدیل به امرپروبلماتیک می‌شود- و به عبارتی به صورت محور مصرف درمی آید. صنعت لباس امروزه در جامعه ایران موقعیتی مازاد از جایگاه کارکردی خود پیدا کرده و پر اهمیت ترین بازار مصرف را در اختیار دارد. بهترین مغازه‌‌ها در گران ترین مناطق شهری وبیشترین وارد کننده‌‌ها و قاچاقچی ها به گفته مقامات دولتی در حوزه لباس مشغول‌اند. خیابان های تهران در اختیار بوتیک های لباس است.

قدرت (فرهنگ و دولت) از حضور بی واسطه  بدن در عرصه عمومی جامعه ایران، همواره جلوگیری به عمل می‌آورد. به بیان دیگر حوزه عمومی، خالی از هرگونه اندام برهنه است . در این وضعیت، " لباس" به گونه‌ای اغراق شده، کارکردهای نمایشی و اروتیک "بدن" را به عهده گرفته است. لباس، به عنوان واسط میان تن‌ها، در شرایط فقدان حضور بدن، به بازنمای بدن، تبدیل می‌شود، به صورت انتزاعی جایگزین تن می‌شود.

این همان ارجاع دلوز به مفهوم تن در نزد اسپینوزا است. تنی اجتماعی که در رابطه‌ای پویا با ساختار درونی و بیرونی اش همواره تغییر شکل می‌دهد و امکاناتی جدید برای بروز خود را می‌سازد. بیراه نیست که دلوز تن را موتور تاریخ می‌داند. در واقع انباشته شدن شهر از بوتیک‌های لباس ونمایش بدن‌های پارچه‌ای در هاله‌ای از نورهای سفید و رنگین پشت شیشه‌‌های براق، گویای غیبت بدن واقعی و میل رو به تصاعد داشتن جایگزین هر چه بهتر برای آن است. تا زمانی که "لباس" نقش بازنمایی را برای "بدن" بازی می‌‌کند، نمی‌‌توان از اهمیت مازاد آن کاست.