نسخه قابل چاپ

باران نامه‏ها به سوی احمد شهید، گزار‏شگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد برای ایران، سرازیر شده است. سطح درخواست نویسندگان نامه‏ها هم متفاوت است. مسئله‏ای که باید فانوس راه احمد شهید درباره‏ وضعیت حقوق بشر ایران باشد.

همه این‏ها در حالی صورت می‏گیرد که بیش از یک هفته از معرفی گزارشگر حقوق بشر برای ایران نگذشته است و مقام‏های جمهوری اسلامی گفته‏اند که او را به ایران راه نمی‏دهند؛ از جمله رئیس قوه قضاییه‏ی ایران گفته است سیاست جمهوری اسلامی پذیرفتن گزارشگر ویژه حقوق بشر نیست.

این گفته، واکنش احمد منتظری، فرزند آیت‏الله منتظری را برانگیخته است. او به رئیس قوه قضاییه نوشته است: «مگر در ایران چه خبر است که اجازه نمی‏دهند یک ناظر بین‏المللی از آن بازدید کند؟»
در این میان، شش زندانی سیاسی رجایی شهر کرج، در نامه‏ای به احمد شهید، خواهان بازدید او از زندان‏های ایران شده‏اند؛ زندان‏هایی که به توصیف آن‏ها غیر عادلانه و همراه با فشارهای روحی، شرایط نامناسب و غیر استاندارد قرار دارند.

نامه خانواده‏های زندانیانی که اعتصاب غذا کرده‏اند نیز مهم است. آن‏ها می‏نویسند: «جان عزیزان ما در خطر است. زود به ایران بیایید.»

مادران پارک لاله و مادران عزادار هم در نامه‏‏شان به احمد شهید، از او خواسته‏اند با خانواده‏هایی که عزیزان‏شان توسط حاکمیت، مفقود، کشته و اعدام شده‏اند، هرچه زودتر ملاقات کند.

اردشیر امیرارجمند، مشاور میرحسین موسوی و سخنگوی «شورای هماهنگی راه سبز امید» نیز از گزارشگر ویژه خواسته است که به‏طور فوری به وضعیت زندانیان سیاسی‏ای که اعتصاب غذا کرده‏اند، رسیدگی کند.

سرانجام ۶۱ روزنامه‏نگار ایرانی در نامه‏ای به گزارشگر ویژه حقوق بشر، یکی از خواسته‏های کلیدی خود را رسیدگی به پرونده مشکوک هاله سحابی و هدی صابر دانسته‏اند و نیز موارد گسترده نقض حقوق بشر که آن‌ها را ناگزیر به مهاجرت از میهن خود کرده است.

در این میان، سطح خواسته‏ها‏ی این دادخواهی‏ها از گزارشگر ویژه سازمان ملل تفاوت دارد. به‏ویژه با پایان یافتن اعتصاب غذای ۱۲ زندانی زندان اوین، یکی از خواسته‏های برخی نویسندگان نامه‏ها به احمد شهید عملی شده است.

سیروس ملکوتی، از فعالان مدنی حقوق بشر در امریکا، با اشاره‏ به نامه ۶۱ روزنامه‏نگار ایرانی و نیز نامه اردشیر امیرارجمند، سطح خواسته‏ها و دادخواهی این نامه‏ها از گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل را مناسب توصیف نمی‏کند.

سیروس ملکوتی: من بر این اعتقادم که ارتفاع دادخواهی این نامه و هم‏چنین نامه‏ای که آقای اردشیر امیرارجمند به عنوان مشاور ارشد آقای موسوی، خطاب به آقای احمد شهید نوشته‏اند، بسیار حقیرانه و فرودستانه است و گویندگی دادخواهی مردم ایران در گستره‏ای به نام ایران و تاریخی از ۳۲ سال مبارزه‏ را نمی‏کند.

من بر این اعتقادم که دادخواهی مردم ایران اگر امروز در بیانیه روشنفکران، روزنامه‏نگاران و چالشگران سیاسی مطرح نشود، فرصتی را از دست داده‏ایم که شاید دیگر به دست نیاید.

فکر می‏کنید سطح درخواست‏ها چه باید باشد؟

توجه کنید که تعمیم دادن به تنگنای زمانی دوسال اخیر، خود بسیار پرسش‏برانگیز است و ما را در یک بستر بدیل سیاسی و یک گروه مشخص سیاسی رهنما می‏کند.

نکته بعدی این است که شما در سرزمینی زندگی می‏کنید که کارگرانش سرکوب می‏شوند و نماد جنبش کارگری، آقای اسانلو، سال‏ها در زندان زجر و شکنجه را تحمل می‏کند. اما از این نماد، نامی برده نمی‏شود. هم‏چنین نامی از سرکوب جنبش دانشجویی که هنوز هم سنگر این مبارزه را حفظ کرده‏اند و چه صدماتی که تاکنون ندیده‏اند، برده نمی‏شود.

نامی از مادران عزادار که این سو و آن سوی این خاک در جست‏وجوی محل دفن فرزندان خود هستند، آورده نمی‏شود. نامی از جنایت‌های بی‏شماری که در این سرزمین رخ داده، اعدام‏های بی‏حساب و قانونی و فراقانونی به میان آورده نمی‏شود.

من فکر نمی‏کنم این بیانیه قادر باشد که فانوس راهنمایی را در اختیار آقای شهید قرار بدهد تا از این طریق، به بازخوانی درستی از نقض حقوق بشر در ایران برسد.

اگر جمهوری اسلامی ویزای ورود به ایران را به آقای احمد شهید ندهد، چه خواهد شد؟

امیدوارم این سفر امکان‏پذیر بشود. جمهوری اسلامی هم دارد خودش را آماده می‏کند تا به استقبال آقای شهید برود؛ آن هم از طریق برگزاری «سمینار تروریسم» تا خودش را به عنوان قربانی خشونت اپوزیسیون برای توجیه جنایت‌های بی‏شمارش علیه بشریت قلمداد کند.

من امیدوارم این اتفاق بیافتد، اما اگر آقای احمد شهید نتوانند به ایران بروند و نتوانند با آزادی به گزارشی که لازم است دست بیابند، فکر می‏کنم وظیفه فعالان حقوق بشر در این‏جا به پایان نمی‏رسد و هم‏چنان برای افشاگری ادامه پیدا می‏کند.

جهان امروز، جهان رسانه‏ها، این اجازه را به هیچ نظام دربسته‏ای نمی‏دهد که بتواند پنهانی و در گوری خاموش به جنایت‌های خویش بپردازد، بدون آن‏که مردم امکان انعکاس آن را در جهان نیابند.

جمهوری اسلامی و هراس از دیده شدن

آسیه‏ امینی، فعال حقوق زنان و فعال حقوق بشر، نگاه دیگری به سطح خواسته‏ها از گزارشگر ویژه سازمان ملل دارد.

آسیه‏ امینی: اعتقاد من بر این است که نمی‏شود از گزارشگر ویژه حقوق بشر انتظار معجزه داشت. ایشان شاید بیشتر با یک نگاه بین‏المللی برای وقایع‏نگاری نقض حقوق بشر در ایران، به کشور ما سفر می‏کنند.

به نظر من، حتی مهم‏تر از درخواست از ایشان برای ثبت و ضبط وقایع نقض حقوق بشر، این است که ما بتوانیم اطلاعات درستی به آقای احمد شهید و هر نهاد نظارتی بین‏المللی در حوزه‏ حقوق بشر بدهیم.
بنابراین من با این نگاه موضوع را نمی‏بینیم که درخواست‏هایی که از ایشان شده، یا نامه‏هایی که منتشر شده یا حتی نامه‏نگاری‏ها و گزارش‏هایی که برای ایشان ارسال شده، ولی انتشار عمومی پیدا نکرده‏اند را حقیرانه ارزیابی کنم و یا فکر کنم که ممکن است تأثیری در وضعیت نداشته باشند.

به نظر من، ثبت هر مورد نقض حقوق بشر، می‏تواند در رفع آن تأثیر داشته باشد. اگر امروز عده‏ای خود را قربانی خشونت یا قربانی نقض حقوق بشر می‏دانند، باید این موارد ثبت شود. اگر در گذشته رخ داده و ثبت نشده، وظیفه همه ماست که در مورد آن تحقیق کنیم و اگر اطلاعاتی داریم، در اختیار دیگران قرار بدهیم.

من فکر می‏کنم در این برهه از زمان، از ایشان نمی‏توان انتظار معجزه داشت، ولی اگر اتفاقی قرار است رخ بدهد، وظیفه خود ماست که آن‏ها را ثبت کنیم و در اختیار ناظران بین‏المللی قرار بدهیم.

انتظار من از آقای احمد شهید آن‏قدر زیاد نیست که فکر کنم ایشان قرار است کار خارق‏العاده‏ای در ایران انجام بدهند. شاید به همین دلیل است که درخواست‏هایی که از ایشان می‏شود را در راستای بخشی از این خواسته‏ها، فقط بخشی از این خواسته‏ها ارزیابی می‏کنم. به گمان من، بقیه کار را ما باید انجام بدهیم، نه آقای احمد شهید و یا هر ناظر دیگری.

شما پیش‏بینی می‏کنید که جمهوری اسلامی سرانجام اجازه ورود گزارشگر ویژه به ایران را بدهد؟

جمهوری اسلامی بارها ثبت کرده که همواره هراس دارد از دیده شدن، یا ارزیابی شدن، مگر این‏که در مقابل عمل انجام شده قرار بگیرد و منافعش را با مقاومت بیشتر در تضاد ببیند.

بنابراین فکر می‏کنم، فارغ از این‏که بخواهیم پیش‏بینی کنیم که جمهوری اسلامی تن به این گزارشگری خواهد داد یا نه، مهم این است که فشارمان را برای رفتن گزارشگر ویژه‏ به ایران بیشتر کنیم.