نسخه قابل چاپ

حمید مافی - اعتبار پیش بینی شده دولت برای بخش آموزش عالی و پژوهش در سال ۱۳۹۲ آنقدر چشم‎گیر است که صدای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری هم به نشانه اعتراض بلند شده است.

کامران دانشجو می‌گوید؛ ترجیح می‌دهد در نشست هیات دولت در باره اعتبار آموزش عالی و پژوهش حرف بزند، اما رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از ۷۰۰ پیشنهاد اصلاحی برای اعتبار این بخش خبر داده و گفته است: «مجلس اعتبار آموزش عالی و پژوهش را بازنگری خواهد کرد.»

افزایش کاذب بودجه

دولت در لایحه پیشنهادی بودجه در مجموع ۱۱ هزار و ۴۰۸ میلیارد تومان اعتبار پیش بینی کرده است. معاون نظارت و برنامه ریزی دولت میزان رشد اعتبار آموزش عالی و تحقیقات را ۹. ۵ درصد اعلام کرده اما رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از کاهش یک درصدی اعتبار آموزش عالی و تحقیقات خبر داده است.

از ۱۱ هزار و ۴۰۸ میلیارد تومان اعتبار پیش بینی شده برای آموزش و تحقیقات در سال آینده بیش از هشت هزار میلیارد تومان آن به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان اختصاص دارد و سه هزار میلیارد تومان آن نیز به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به نهادهای حکومتی اختصاص یافته است.

سهم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از اعتبار این بخش ۶۶۴۱ میلیارد تومان و سهم وزارت بهداشت و درمان ۲۶۵۷ میلیارد تومان پیش بینی شده است. بر این اساس بودجه آموزش عالی وزارت علوم ۵. ۵ درصد و بودجه وزارت بهداشت پنجاه و سه صدم درصد رشد داشته است.

اما محمد مهدی زاهدی، وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کنونی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفته است: «این افزایش بودجه کاذب است. رشد مورد ادعای دولت به دلیل جدا کردن بودجه‌ای است که در گذشته به حوزه ستادی تعلق داشته و امسال این بودجه را به دانشگاه‌ها پیشنهاد داده‌اند.»

دولت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۲ اعتبار دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم را بیش از ۱۰ درصد افزایش داده و در مقابل اعتبار پژوهشی این بخش را ۱۹ درصد کاهش داده است. اعتبار حوزه فناوری وزارت علوم نیز با کاهش ۶. ۶ درصدی همراه بوده است.

محمد مهدی زاهدی، وزیر پیشین علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کنونی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، افزایش بودجه آموزش عالی را کاذب خوانده و گفته است: « رشد مورد ادعای دولت به دلیل جدا کردن بودجه‌ای است که در گذشته به حوزه ستادی تعلق داشته و امسال این بودجه را به دانشگاه‌ها پیشنهاد داده‌اند.»

اعتبار آموزشی موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم ۶. ۶ درصد افزایش داشته در حالی که اعتبار ستادی این بخش با کاهش ۱۱ درصدی روبرو شده است. اعتبار پژوهشی دانشگاه‌های این وزارت خانه نیز ۱۰ درصد افزایش یافته است.

از مجموع سه هزار میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته به سایر دانشگاه‌ها ۸. ۱ هزار میلیارد تومان آن به دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی مرتبط با وزارت علوم و هزار میلیارد تومان به دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی مرتبط با وزارت بهداشت تعلق دارد که بیانگر کاهش ۴. ۱۰ درصدی سهم وزارت علوم و افزایش ۲۳ درصدی سهم وزارت بهداشت است.

کاهش اعتبار پژوهشی

آن گونه که دولت در لایحه بودجه پیش بینی کرده، اعتبار فصل پژوهش در سال جدید ۶. ۶ درصد افزایش یافته و به ۳۴۱۹ میلیارد تومان می‌رسد اما قاسم جعفری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس گفته است: «سهم پژوهش از بودجه سال آینده (۱۳۹۲) به نسبت سال گذشته کاهش یافته است.»

مجموع اعتبار فصل پژوهش کشور تنها ۴۷ صدم درصد مصارف کل بودجه پیشنهادی دولت را تشکیل می‌دهد، در حالی که در قانون بودجه سال ۹۱ این نسبت ۵۷ صدم درصد بوده است.

همچنین در حالی که بر اساس قانون برنامه پنجم توسعه سهم پزوهش از تولید ناخالص داخلی باید به سه درصد برسد، بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که این نسبت ۳. ۳ درصد کاهش یافته و به ۵۸ صدم درصد رسیده است.

سهم دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از اعتبار پژوهشی سال جدید با ۱۹ درصد بیشترین کاهش را داشته و در مقابل سهم دانشگاه‌های تابعه وزارت بهداشت ۱۰ درصد و سایر موسسه‌ها ۱۴ درصد افزایش یافته است.

اعتبار پژوهشی پیش بینی شده برای وزارت علوم، ۴۳۰ میلیارد و ۹۴۴ میلیون تومان و برای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۲۰۶ میلیارد و ۴۲۱ میلیون تومان است.

سهم دانشگاه‌های مرتبط با وزارت علوم از بودجه پژوهشی ۱۲۳۲ میلیارد تومان و سهم دانشگاه‌های مرتبط با وزارت بهداشت نزدیک به ۹۰۰ میلیارد تومان است که نشان دهنده کاهش ۸. ۸ درصدی سهم دانشگاه‌های مرتبط با وزارت علوم و افزایش ۲۳ درصدی دانشگاه‌های مرتبط با وزارت بهداشت است.

مجموع اعتبار فصل پژوهش کشور تنها ۴۷ صدم درصد مصارف کل بودجه پیشنهادی دولت را تشکیل می‌دهد، در حالی که در قانون بودجه سال ۹۱ این نسبت ۵۷ صدم درصد بوده است.

محمد مهدی زاهدی گفته است: «در حالی که پژوهشگاه‌ها برای تهیه مواد اولیه و ابزار مورد نیاز خود دچار مشکل هستند، چرا که قیمت این مواد نسبت به ابتدای سال ۹۱ رشد چشمگیری داشته است.

همچنین با توجه به افزایش بودجه‌های هزینه‌ای در سال ۹۲ به خصوص افزایش ۲۰ درصدی حقوق و مزایا چطور ممکن است با رشد منفی هفت درصد بتوانیم پژوهشگاه‌ها را سرپا نگه داریم.»

کاهش سهم دانشگاه‌های نظامی

اعتبار پیش‌بینی شده دولت برای دانشگاه‌های نظامی هم با کاهش همراه بوده است. در حالی که بهروز مرادی از افزایش ۱۰۹ درصدی اعتبار دفاعی و امنیتی کشور خبر داده، دولت در لایحه بودجه اعتبار دانشگاه‌های امام حسین، مالک اشتر، نیروی انتظامی را کاهش و اعتبار دانشگاه عالی دفاع و دانشکده افسری ارتش را افزایش داده است.

بودجه دانشگاه علوم انتظامی هفت میلیارد و ۵۲۷ میلیون تومان است که نشان دهنده ۱۱ درصد کاهش است. اعتبار دانشگاه مالک اشتر نیز ۴. ۳ درصد کاهش داشته و به ۳۷ میلیارد و ۳۰۸ میلیون تومان تنزل یافته است. اعتبار پیش بینی شده برای دانشگاه‌های جامع امام حسین و افسری امام حسین که به سپاه وابسته هستند نیز ۱۵ درصد کاهش یافته است.

دولت در مجموع ۵۲ میلیارد و ۹۳۷ میلیون تومان اعتبار به این دو دانشگاه اختصاص داده که ۴۷ میلیارد تومان آن سهم دانشگاه جامع امام حسین و پنج میلیارد آن هم سهم دانشگاه افسری امام حسین است.

در مقابل اعتبار دانشگاه عالی دفاع با سی و شش صدم درصد افزایش به ۱۰ میلیارد تومان رسیده و اعتبار دانشکده افسری ارتش هم چهار میلیارد ۳۹۶ میلیون تومان است که بیانگر افزایش ۱۰ درصدی در مقایسه با سال گذشته است.

دولت در سال ۹۱ اعتبار پزوهشی سازمان انرژی اتمی را ۱۰ درصد کاهش داده است. اعتبار این سازمان ۳۹۱۳ میلیارد تومان است. در مقابل اعتبارپژوهشی انرژی‌های نو و سازمان فضایی افزایش ۱۴ و ۱۰۰ درصدی را تجربه کرده است.

اعتبار سازمان فضایی ۸۰ میلیارد تومان و اعتبار اختصاص یافته به سازمان انرژی‌های نو، شش میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است. همچنین ۲۱ میلیارد و ۹۸۸ میلیون اعتبار نیز به حمایت از توسعه فناوری هوا و فضا اختصاص یافته که بیانگر افزایش ۱۷۶ درصدی اعتبار این ردیف است.

ردیف‌های ویژه برای دانشگاه‌های ویژه

دانشگاه‌های مذهبی نیز ۴۲ میلیارد و ۳۶۸ میلیون تومان از اعتبار بخش اموزش و تحقیقات را به خود اختصاص داده‌اند که در مقایسه با سال گذشته ۷. ۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

دولت در لایحه بودجه اعتبار مربوط به امور رفاهی و ورزشی دانشجویان را کاهش داده است. اعتبار وام دانشجویی با ۷. ۷ درصد کاهش ۲۳۷۵ میلیارد تومان پیش بینی شده است. همچنین ۱۳۶ میلیارد تومان اعتبار نیز برای وام شهریه دانشجویی پیش‌بینی شده که بیانگر کاهش ۱۹ درصدی اعتبار این ردیف است.

در میان دانشگاه‌ها و موسسات اموزشی و پژوهشی مذهبی، دانشگاه‌های معارف اسلامی و علوم و معارف قرآنی با پنج میلیارد تومان و ۱۳ میلیارد و ۷۶۴ میلیون تومان اعتبار به ترتیب ۷. ۲۶ و ۱۲ درصد افزایش اعتبار داشته‌اند. موسسه پژوهشی امام خمینی هم با ۱۰ میلیارد و ۳۷۶ میلیون تومان اعتبار، افزایش ۶. ۳ درصدی را به همراه داشته است.

بیشترین کاهش اعتبار رادر میان دانشگاه‌های مذهبی، دانشگاه امام صادق با ۱۵ میلیارد تومان اعتبار و کاهش ۱۹ درصدی داشته و پس از آن اعتبار موسسه جامعه المصطفی نیز ۱۸ درصد کاهش یافته و به ۱۳۴ میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان رسیده است. اعتبار دانشگاه مذاهب اسلامی نیز با یک درصد کاهش پنج میلیارد و ۷۱۰ میلیون تومان اعلام شده است.

دولت در ردیف اعتبار‌های متفرقه نیز ۷۰۵۰ میلیارد تومان به موسسه دایره المعارف اسلامی، ۷۶۵۰ میلیارد تومان به موسسه پژوهشی فقه اسلامی اختصاص داده است.

۷ میلیارد و ۸۴۰ میلیون تومان اعتبار برای تدوین الگوی اسلامی، چهار میلیارد و ۵۲۸ میلیون تومان برای دانش افزایی در حوزه علوم اسلامی و ۱۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان برای دانشگاه باقر العلوم از دیگر اعتبارهای اختصاص یافته به نهاد‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی در لایحه بودجه دولت است.

کاهش اعتبار دانشگاه‌ها و موسسه‌های پژوهشی مذهبی در لایحه دولت به خاطر حذف اعتبار فصل کمک بگیران حقیقی و حقوقی است.

کاهش اعتبار دانشجویی

دولت در لایحه بودجه اعتبار مربوط به امور رفاهی و ورزشی دانشجویان را کاهش داده است. اعتبار وام دانشجویی با ۷. ۷ درصد کاهش ۲۳۷۵ میلیارد تومان پیش بینی شده است. همچنین ۱۳۶ میلیارد تومان اعتبار نیز برای وام شهریه دانشجویی پیش‌بینی شده که بیانگر کاهش ۱۹ درصدی اعتبار این ردیف است.

آن گونه که رئیس کمیسیون علوم و تحقیقات مجلس گفته است؛ «دولت در سال ۹۱، ۲۰۰ میلیارد تومان به منظور یارانه غذا به دانشگاه‌ها اختصاص داده اما امسال (۹۱) این اعتبار را حذف و مبلغ ۱۷۸ میلیارد تومان به بودجه ستادی دانشگاه‌ها افزوده که بیانگر کاهش ۲۲ میلیارد تومانی اعتبار یارانه غذا دانشجویان است.»

همچنین بودجه مربوط به سازمان امور دانشجویی مرتبط با اعطای خدمات دانشجویی نیز رشد منفی

 ۳. ۱۷ درصدی داشته است. کاهشی که دانشجویان و دانشگاه ها را با فشار بیشتری روبرو خواهد کرد.