درمان سرطان در دوره تحریم

دوشنبه, 1391-02-25 19:48

زهرا باقری‌شاد

زهرا باقری‌شاد - آن هنگام که کشورهای غربی و ایالات متحده، به خاطر تلاش احتمالی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای، نظام بانکی، صنایع پتروشیمی، نفت و گاز ایران را تحریم کردند، کمتر مقامی به فکر بیماران سرطانی در ایران بود.

شمار بیماران سرطانی در هر سال به ۲۰۰ هزار نفر می‌رسد؛ بیمارانی که نه فقط با درد و رنج ناشی از بیماری، بلکه با دلهره و مشکلات جانبی پرشمار آن مدام در جنگ هستند. بسیار پیش از آنکه تحریم‌های اقتصادی در ایران آغاز شود، بیماران سرطانی با مشکلات گوناگونی دست به گریبان بودند. با این همه، حقیقت امر این است که اعمال تحریم‌ها و شدت یافتن آنها، به طور جدی، زندگی و دوره‌های درمان این بیماران را تحت تاثیر قرار داده است. تا جایی که به تازگی روزنامه‌های ایران خبر از کمیاب شدن بیش از ٣۰ قلم داروی ویژه بیماران خاص داده‌اند.

بسیاری از داروهای بیماران سرطانی شامل بیمه‌های درمانی نمی‌شود. بیمه‌های تکمیلی یا تامین اجتماعی تنها تعداد مشخصی از این داروها را تحت پوشش قرار می‌دهد. با این همه، افزایش قیمت این داروها پس از تحریم‌ها و به ویژه از دی ماه سال گذشته به اینسو، به حدی بوده است که به گفته برخی از بیماران، تهیه آن حتی با کمک بیمه‌های تکمیلی و تامین اجتماعی نیز چندان کار آسانی نیست.

گزارش‌های روزنامه‌های ایران حکایت دارد که هم‌اکنون، بیماران سرطانی بیشتر از هر زمان دیگری برای دوره‌های «شیمی درمانی» خود در تنگنا قرار دارند. هزینه بالای درمان، از مشکلات اصلی بیماران خاص در ایران است. بهای داروهای وارداتی و داروهایی که جدید محسوب می‌شود بالا است و بسیاری از بیماران توان پرداخت آن را ندارند. با آنکه سازمان تامین اجتماعی، بخش زیادی از هزینه‌های دارویی را پوشش می‌دهد، اما بسیاری از بیماران از تامین همان بخش باقیمانده نیز برنمی‌آیند.

از سویی دیگر، بسیاری از داروهای بیماران سرطانی شامل بیمه‌های درمانی نمی‌شود. بیمه‌های تکمیلی یا تامین اجتماعی تنها تعداد مشخصی از این داروها را تحت پوشش قرار می‌دهد. با این همه، افزایش قیمت این داروها پس از تحریم‌ها و به ویژه از دی ماه سال گذشته به اینسو، به حدی بوده است که به گفته برخی از بیماران، تهیه آن حتی با کمک بیمه‌های تکمیلی و تامین اجتماعی نیز چندان کار آسانی نیست و تامین حتی یک‌سوم آن نیز از توان همه افراد خارج است.

دستگاه‌های شیمی درمانی و قانون استفاده دوگانه از انرژی هسته‌ای

دستگاه‌های رادیولوژی و تجهیزات لازم برای شیمی درمانی، مشمول قانون «استفاده دوگانه» از فناوری هسته‌ای شده است و اعمال تحریم‌ها علیه ایران، واردات این دستگاه‌ها را با مشکل جدی روبه‌رو ساخته است. در اثر این محدودیت‌ها و کمبود دستگاه‌های شیمی درمانی، روند درمان بسیاری از بیمارن سرطانی با اخلال مواجه شده‌ است.

اگرچه مسئولان بهداشت و درمان در کشور، همچنان بر ثابت ماندن قیمت داروهای داخلی تاکید دارند، اما نکته قابل توجه این است که برخی از بیماران سرطانی، اساساً نیازمند داروهای وارداتی‌ هستند. چندی پیش، محمد عبدزاده، مديرکل سازمان غذا و دارو، خبر افزایش قیمت داروهای وارداتی را تایید کرد و گفت: "علت تغيير قيمت داروهای بيماری‌های صعب العلاج، سرطانی و خاص در چندماه گذشته، تغيير نرخ ارز مرجع توسط بانک مرکزی است و در صورت کاهش نرخ ارز مرجع توسط بانک مرکزی، قيمت داروهای وارداتی نيز کاهش پيدا خواهد کرد."

روشن است که وعده‌های توام با «اگر»، «شاید» و «تغییر احتمالی نرخ ارز» توسط بانک مرکزی برای بیمارانی که هر دو یا سه هفته یکبار برای دوره‌های شیمی درمانی خود، نیازمند تهیه داروهای کمیاب و گران‌قیمت هستند چندان شنیدنی نیست. جدا از هزینه‌های دارویی، هر دوره شیمی درمانی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

دستگاه‌های رادیولوژی و تجهیزات لازم برای شیمی درمانی، مشمول قانون «استفاده دوگانه» از فناوری هسته‌ای شده و اعمال تحریم‌ها علیه ایران، واردات این دستگاه‌ها را با مشکل جدی روبه‌رو ساخته است. در اثر این محدودیت‌ها و کمبود دستگاه‌های شیمی درمانی، روند درمان بسیاری از بیماران سرطانی با اخلال مواجه شده‌ است و به همین خاطر هم جان هزاران تن از آنها در خطر است. روشن نیست، با توجه به مشکل واردات تجهیزات و لوازم یدکی این دستگاه‌ها، مسئولان بهداشت و درمان کشور چگونه باید پاسخگوی بیمارهای مبتلا به سرطان و نیاز آنها به شیمی درمانی باشند.

کمیابی مهم‌ترین داروهای ضد سرطان در کشور

قیمت برخی از داروها در ماه‌های اخیر- به ویژه پس از تحریم بانک مرکزی ایران- تا سه برابر افزایش یافته و تعدادی از مهم‌ترین داروهای ضد سرطان نیز به شدت در بازار کمیاب شده‌ است. از سوی دیگر، برخی از بیماران از کاهش کیفیت داروهای تولیدی داخل خبر می‌دهند؛ داروهای جدیدی که میزان تولید آن پس از آغاز تحریم‌ها افزایش یافته است تا بلکه بتواند به‌نوعی کمبود داروهای وارداتی را جبران کنند، اما به نظر می‌رسد مصرف این داروها، یک آزمون و خطای پرخطر برای بیماران مبتلا به سرطان باشد؛ آزمونی که می‌تواند به بهای جان‌شان تمام شود.

در بسیاری از کشورهای دنیا، هزینه‌های درمان بیماران مبتلا به سرطان، یا بیماری‌های خاص توسط دولت‌ها تامین می‌شود و داروهایی که مورد استفاده این بیماران است، تحت پوشش کامل بیمه‌های درمانی قرار دارد. این یکی از مهم‌ترین خدماتی است که دولت‌ها باید به بیماران مبتلا به سرطان یا بیماری‌های خاص ارائه بدهند تا دست کم آنها از دلهره‌های تامین هزینه‌های درمانی خود در امان باشند.

در ایران، بسیاری از بیماران سرطانی نه تنها از این امکانات و تسهیلات دولتی محرومند، بلکه از اثرات منفی تصمیم‌گیری‌های سیاسی نیز مصون نمانده‌اند و این تصمیم‌ها گاه، پیامدهای جبران‌ناپذیری بر زندگی شهروندان ایرانی می‌گذارد.

زمانی که شاید دیر باشد

وعده‌های توام با «اگر»، «شاید» و «تغییر احتمالی نرخ ارز» توسط بانک مرکزی برای بیمارانی که هر دو یا سه هفته یکبار برای دوره‌های شیمی درمانی خود، نیازمند تهیه داروهای کمیاب و گران‌قیمت هستند چندان شنیدنی نیست. جدا از هزینه‌های دارویی، هر دوره شیمی درمانی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

هرچند پس از مذاکرات اخیر میان ایران و غرب در استانبول، مقامات سیاسی ایران با امیدواری از احتمال برداشته شدن تحریم‌ها سخن گفته‌اند، اما بر اساس اعلام مقامات غربی، تحریم‌های موجود، دست کم تا آغاز سال ۲۰۱۳ ادامه خواهد داشت و تنها در صورتی برداشته خواهد شد که طرف ایرانی تعهدات خود را اجرا کند.

برای بیماران سرطانی اما زمان به این سادگی و بر اساس توافق‌های صورت گرفته میان دولت‌ها نمی‌گذرد. آنها حتی برای تهیه یک داروی ساده که قیمت آن از ٣۰ هزار تا بیش از ۱۵۰ هزار تومان متغیر است، حتی برای هزینه‌های یک روز شیمی‌درمانی خود هم نگرانند. این عاملی است که سبب می‌شود نزدیک به نیمی از بیماران سرطانی، روند درمان را متوقف کنند. از سویی دیگر، بیش از یک سوم این بیماران از افسردگی ناشی از ابتلا به سرطان رنج می‌برند.

افرادی که به سرطان مبتلا هستند باید در شرایط روانی مطلوب و از تغذیه مناسب برخوردار باشند تا بلکه دوره شیمی درمانی آنان مفید و کارساز قرار بگیرد، اما در ایران، هزینه درمانی به اندازه‌ای بالاست که برخی از آنها یا خانوادهایشان بیشتر انرژی خود را صرف تهیه پول برای دوره‌های بعدی شیمی درمانی می‌کنند. این در حالی است که پس از هر جلسه، فرد باید در شراط آرام و بدون نگرانی استراحت کنند.

بیماران سرطانی در ایران، بیمارانی مضطرب و هراس‌زده‌‌اند که علاوه بر مشکلات گوناگون درمان، علاوه بر پیامدهای ویرانگر روانی، باید فشارهای اقتصادی ناشی از اجرای تحریم‌ها و تصمیم‌گیری‌های سیاسی را نیز به دوش بکشند؛ آن هم در شرایطی که مقامات سیاسی ایران و غرب همچنان به رایزنی‌ها و چانه‌زنی‌های نامعلوم دیپلماتیک مشغول هستند.