ماهیگیری غیرمجاز، دزدی دریایی و فقر

پنجشنبه, 1391-01-17 16:27

بیژن روحانی

آیا ماهیگیری غیر مجاز و خارج از ظرفیت توسط کشتی‌های اروپایی و چینی با رشد دزدی دریایی در آفریقا ارتباط دارد؟

به تازگی اتحادیه‌های ماهیگیری در سنگال در غرب آفریقا، هشدار داده‌اند که چنانچه روند ماهیگیری غیر قانونی توسط شناورهای خارجی در آب‌های آنها مهار نشود، پدیده دزدی دریایی در آب‌های سنگال نیز مانند سومالی، در شرق آفریقا، به یک مشکل و تهدید بین‌المللی تبدیل خواهد شد. آثار زیانبار اقتصادی ناشی از حمله دزدان دریایی در سومالی سالانه بیش از ده میلیارد دلار برآورد شده است.

به گفته فائو، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، تمام منابع آبزیان در غرب آفریقا یا به‌طور کامل یا بیش از حد مجاز مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند و اکنون برای بیش از یک و نیم میلیون نفر از ساکنان محلی که زندگی آن‌ها به همین منابع محدود وابسته است، مشکلات اقتصادی بسیار عمیقی به وجود آمده است. براساس آمار، شناورهای ماهیگیری اروپایی تنها در آب های میان موریتانی و مراکش سالانه بیش از ۲۳۵ هزار تن ماهی‌های مختلف را صید می‌کنند و ده‌ها هزار تن ماهی دیگر را نیز در آب‌های سیرالئون، غنا، گینه بیسائو و کشورهای دیگر با تورهای عظیم خود شکار می‌کنند.

ناامنی و فقر در سومالی

آغاز دزدی دریایی توسط راهزنان مسلح در آب‌های سومالی که اینک به یک خطر بزرگ برای بسیاری از کشتی‌ها تبدیل شده است به دهه ۱۹۹۰ میلادی باز‌می‌گردد، یعنی زمانی که "سیاد بری"، دیکتاتور نظامی در سومالی سقوط کرد و نیروی دریایی و گشت‌های ساحلی در این کشور به شدت تضعیف و بخش‌هایی از آن منحل شدند.

به گفته فائو، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، تمام منابع آبزیان در غرب آفریقا یا به‌طور کامل یا بیش از حد مجاز مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند و اکنون برای بیش از یک و نیم میلیون نفر از ساکنان محلی که زندگی آن‌ها به همین منابع محدود وابسته است، مشکلات اقتصادی بسیار عمیقی به وجود آمده است.

در آن زمان ده‌ها هزار نفر از مردمی که زندگی‌ آن‌ها به دلیل خشکسالی‌های فراوان و فقر در سومالی با سختی فراوان روبه رو شده بود به مناطق ساحلی روی آوردند و با تشکیل اجتماعات ماهیگیری به گذران زندگی پرداختند و به این تریتب دریا و ماهیگیری تنها راه ممکن برای ادامه حیات آن‌ها شد. با آغاز جنگ‌های داخلی در سومالی، شناورهای ماهیگیری از کشورهای دیگر به‌طور غیر قانونی وارد آب‌های سومالی می‌شدند و در حجم انبوه به صید انواع خرچنگ، لابستر و ماهیان آب‌های گرم در شاخ آفریقا می‌پرداختند.

در نهایت ساکنان سواحل سومالی که زندگی خود را به دلیل از بین رفتن منابع حیاتی و غارت‌ آن‌ها در خطر می‌دیدند سلاح به دست گرفتند و به مقابله با این شناورهای غیر قانونی رفتند، اما از طرف دیگر دزدی و راهزنی دریایی در این آب‌ها نیز به این ترتیب آغاز شد. در حقیقت مبالغی که شرکت‌ها و کشتی‌های ماهیگیری برای آزاد کردن گروگان‌هایشان به گروه‌های مسلح، اما فقیر در آب‌های سومالی می‌پرداختند مشوق آن‌ها برای دزدی و گروگان‌گیری دریایی شد.

از طرف دیگر کشتی‌های ماهیگیری غیر قانونی نیز برای آنکه از خود در برابر این راهزنان محافظت کنند، به جنگ‌سالاران در سومالی نزدیک شدند و حمایت برخی از ‌آن‌ها را جلب کردند و به این شکل برخی از این کشتی‌ها با محافظت گروه‌های مسلح در سومالی به ماهیگیری غیر قانونی می‌پرداختند.

از سوی دیگر گفته می‌شود تخلیه مواد سمی و ضایعات شیمیایی توسط کشتی‌های خارجی در آب‌های سومالی به شدت به محیط زیست دریایی این منطقه آسیب زد و بر میزان صید ماهی توسط ماهیگیران محلی تاثیر منفی گذاشت.

بنابراین دست‌اندازی غیر قانونی به منابع طبیعی، تخریب محیط زیست دریایی، فقر و جنگ یک چرخه‌ معیوب از فساد و دزدی و ویرانی را در سومالی شکل داده است. اگرچه این نظریه در مورد دلایل پاگرفتن دزدی دریایی در آب‌های سومالی مورد حمایت بسیاری است، اما برخی دیگر ازجمله کارشناسان "موسسه سلطنتی خدمات دفاعی و امنیتی" در بریتانیا که در خصوص این پدیده در سومالی مطالعاتی کرده‌اند معتقدند که نمی‌توان تنها از ماهیگیری خارج از ظرفیت و غیر قانونی به عنوان عامل اصلی به وجود آمدن راهزنی دریایی در سومالی و شرق آفریقا نام برد.

براساس آمار، شناورهای ماهیگیری اروپایی تنها در آب های میان موریتانی و مراکش سالانه بیش از ۲۳۵ هزار تن ماهی‌های مختلف را صید می‌کنند و ده‌ها هزار تن ماهی دیگر را نیز در آب‌های سیرالئون، غنا، گینه بیسائو و کشورهای دیگر با تورهای عظیم خود شکار می‌کنند.

به اعتقاد آنان، دزدی دریایی تنها برای کسب درآمد توسط گروه‌های مسلح به وجود آمده است و ادعای آن‌ها برای حفاظت از ماهیگیری در آب‌های ساحلی تنها یک عذر غیر موجه برای مشروع نشان دادن اعمال خود به ساکنان محلی است. این موسسه، دزدی دریایی در سومالی را بزرگ‌ترین تهدید دریایی پس از جنگ جهانی دوم نام داده است.

روزنامه "گاردین" نیز در گزارشی در سوم آوریل به‌طور مفصل به این مطلب پرداخته است. این گزارش به مقایسه هشدارهایی که اکنون توسط ماهیگیران سنگال داده شده است با هشدارهایی که در گذشته توسط ماهیگیران سومالی داده شده بود می‌پردازد و نتیجه می‌گیرد باید هشدارهای موجود را در مورد هجوم کشتی‌های ماهیگیری غیر قانونی از چین و اروپا و روسیه به سمت شمال، شرق و غرب آفریقا جدی گرفت.

در سال ۲۰۰۶ ماهیگیران سومالیایی می‌گفتند کشتی‌های صید غیر مجاز نه تنها منابع طبیعی و آبزیان آن منطقه را به سود خود غارت می‌کنند، بلکه به روش‌های گوناگون مانع از فعالیت ماهیگیران محلی نیز ‌می‌شوند.

به گفته ماهیگیران محلی در سومالی، این خارجی‌ها تورهای آن‌ها را پاره و در نزدیکی ساحل برای خود پایگاه‌های دائمی درست کرده بودند. اکنون ماهیگیرهای سنگالی در غرب آفریقا نیز چنین هشدارهایی می‌دهند و می‌گویند میزان صید در آب‌های ساحلی سنگال نسبت به ده سال قبل به میزان ۷۵ درصد کاهش یافته است، چون صیادان غیر مجاز خارجی منابع آبزیان این منطقه را به طور وسیع غارت کرده‌اند. آن‌ها نسبت به وقوع یک فاجعه‌ بزرگ در این منطقه نگران هستند.

اخیراً تعدادی از ماهیگیران محلی در سنگال تهدید کرده‌‌اند که ممکن است برای دفاع از منابع حیاتی و اقتصاد محلی‌شان به کشتی‌‌های خارجی حمله کنند. به گفته آنان مردم به طور قطع در ده سال آینده مسلح می‌شوند و با اسلحه به ماهیگیری خواهند پرداخت. اگر چنین شود، باز هم چرخه‌ معیوبی از دست‌اندازی به منابع طبیعی و تخریب محیط زیست، فقر و دزدی غرب آفریقا را نیز در چنگ خود گرفتار خواهد کرد.

ادامه دارد