نسخه قابل چاپ

اکبر فلاح‌زاده - بعد از قتل عام در حوله، باز یک حمله وحشیانه به روستاییان استان حما و امروز هم تهاجم نیروهای دولتی به شهر درعا. اسد در مبارزه با شورشیان به تاکتیکی ناجوانمردانه‌ متوسل شده: شبه‌نظامیان وفادار به حکومت رعب و وحشت ایجاد می‌کنند، حملات وحشیانه به روستاییان به قصد شکستن مقاومت مردم صورت می‌گیرد. اما متخصصان امور سیاسی شک دارند که این تاکتیک جواب بدهد.

در سوریه جمعیت روستانشین به طرزی روزافزون قربانی خشونت وحشیانه می‌شود. سازمان ملل در کشتار حوله آشکارا دست حکومت را در کار دید. اگر اعدام‌های منطقه مزرع‌الغبیر هم به حساب اسد گذشته شود، این را می‌توان علامت آن دانست که رژیم سوریه در جنگ با شورشیان به یک استراتژی جدید روی آورده.

این استراژی به تاکتیک کلاسیک ترور زمین سوخته دولت علیه چریک‌های مبارز شبیه است: برای دادن درس عبرت به روستاییان، زهره آن‌ها را می‌گیرند. به روستا‌ها می‌ریزند و مردم را می‌زنند، غیر نظامیان، حتی بچه‌ها را بی‌رحمانه دار می‌زنند. هدف این وحشیگری‌ها این است که مردم جرأت نکنند به شورشیان مسلح پناه بدهند. رژیم سوریه به جای کنترل مستقیم مناطق توسط ارتش، به حکومت غیر مستقیم از راه ترور و شبه‌نظامیان روی آورده است. علت این تغییر روش آن است که اسد در روش مستقیم شکست خورده است.

توماس پیره (Thomas Pierret) متخصص امور سوریه در دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند می‌گوید «ارتش سوریه آن قدرها هم که تصور می‌شود قوی نیست. این ارتش در وهله نخست با کمبود سرباز برای زیر چنگ گرفتن تمام قلمرو‌ش روبروست. بدنه ارتش از سربازان وظیفه تشکیل می‌شود. از این سرباز‌ها خیلی‌ها فرار کرده‌اند. ارتش هر جا تیغش ببرد به زور سربازگیری می‌کند. هسته سفت ارتش - یعنی واحدهای ویژه و فرماندهی - فعلاً دوام آورده. اما در جنگ علیه شورشیان فرمان‌های ویژه هم قابل اطاعت نیستند.

ارتش از پس شورشیان بر نمی‌آید

اسد درعملیات وسیع ماه‌های فوریه و مارچ ارتش را به جان مناطق شورش‌خیزی مانند بابا عمرو (Bab Amr) در حمص انداخت. ماه آوریل واحدهای ویژه به شکار شورشیان استان شمالی ادلب (Idlib) پرداختند. اما رژیم نتوانست ارتش آزاد سوریه، یعنی‌‌ همان اتحاد تق و لق شورشیان مسلح را کاملاً شکست دهد.
 

پیره می‌گوید «مبارزه با شورشیان برای حکومت بی‌حاصل است. ارتش حمله می‌کند، شورشیان عقب می‌نشینند. ارتش برمی‌گردد، شورشیان هم باز برمی‌گردند. ارتش آزاد سوریه هم به مرور زمان چابک‌تر می‌شود.»

اخبار روزهای اخیر جلب توجه می‌کنند. آنطور که سازمان ناظر بر حقوق بشر سوریه که یک سازمان منتقد دولت است، گزارش می‌دهد، شورشیان فقط در روزهای نخست ماه ژوئن ۲۰۰ سرباز رژیم را کشته‌اند. قبلا این تعداد در دو هفته کشته می‌شدند.

البته در مورد آمار باید احتیاط کرد، چون بررسی صحت آن‌ها ممکن نیست. سازمان ملل عجالتاً از انتشار ارزیابی برای کل کشور صرف نظر کرده. با این وجود خبرگزاری دولتی سانا (Sana) که بلندگوی رژیم است، گزارش داده که بیش از صد سرباز و پلیس فقط در ظرف دو روز کشته شده‌اند.

ارتش آزاد سوریه مدام قوی‌تر می‌شود

به گفته هایکو ویمن (Heiko Wimmen)، متخصص امور سوریه بنیاد علم و سیاست در برلین به نظر می‌رسد که شورشیان بهتر مسلح شده‌اند. سلاح‌های ضد تانک بیشتری به دستشان افتاده. در تصاویری که از مناطق شورش‌خیز دوما در نزدیکی دمشق و استان شمالی ادلب در یوتیوب پخش شده، تصاویر تانک‌های درب و داغان دیده می‌شوند. گروههای مخالف می‌گویند که در روزهای گذشته بیست دستگاه تانک ویران شده. اخبار حملات انفجاری به خود روهای نیروهای امنیتی هم زیاد به گوش می‌خورند. تاکنون شورشیان چندان حریف زره‌پوش‌های حکومت نمی‌شدند، اما چنان که پیداست در این زمینه هم آشکارا دارد ورق برمی‌گردد و توفیق‌هایی نصیب شورشیان می‌شود.
 

اینکه آیا شورشیان از دولت‌های دیگر اسلحه و پول می‌گیرند، روشن نیست. قطر و عربستان سعودی البته خواهان کمک شده‌اند، اما هنوز چیزی نفرستاده‌اند. آمریکا محتاط است، چون نگران است از اینکه اسلحه دست چه کسانی بیفتد. ظاهراً شورشیان سوری در لیبی حامیانی یافته‌اند: مقامات لبنانی در ماه آوریل یک کشتی را که از لیبی حرکت کرده و حامل موشک‌های ضد تانک بوده، توقیف کردند. به نظر متخصصان امور سوریه در وهله نخست اشخاص - مانند سوری‌های ثروتمند اقلیت‌های دینی - پول خرید اسلحه برای شورشیان در بازار سیاه لبنان را تأمین می‌کنند.

متخصصان امور سیاسی باور ندارند که حکومت با وجود همه این‌ها بر شورشیان فائق آید. به گفته ویمن چنین قیامی را به طور مؤثر و دائمی به زحمت می‌شود سرکوب کرد.

تاکتیک ترور علیه روستاییان هم دردی از حکومت دوا نکرده. سوریه با نواحی متعدد کوهستانی‌اش به حد کافی پناهگاه برای شورشیان تأمین می‌کند. تازه ترکیه هم در همسایگی سوریه با شورشیان سوری در خاک خود مدارا می‌کند.
 

احتمالاً بخش‌هایی از شورشیان به روش‌های مشابه حکومتیان متوسل می‌شوند تا مناطقی را زیر نفوذ بگیرند: مدام گزارش‌هایی از حمله شورشیان مسلح به غیر نظامیان وفادار به حکومت پخش می‌شود.
اما متخصصان امور سوریه به اینکه در آینده نزدیک ورق به نفع شورشیان برگردد نیز اعتقاد ندارند.
به گفته ویمن مادام که رسماً برای شورشیان سلاح ارسال نشود، و مراکز آموزش نظامی و حمایت هوایی هم در کار نباشد، شورشیان در حد عامل مزاحم و موی دماغ حکومت باقی می‌مانند. اما هماورد واقعی ارتش سوریه نخواهند شد.
 

 منبع

در همین زمینه:

۱۷ تن در درعا کشته شدند؛ نبرد به دمشق رسيد، رادیو زمانه