بی‌توجهی دولت به سلامت شهروندان

شنبه, 1390-11-01 16:47

حمید مافی

اوضاع بخش سلامت کشور به‌سامان نیست. هنوز مجلس و دولت بر سر مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها درگیرند که متولیان امر بهداشت و درمان کشور از شرایط نامساعد این بخش سخن می‌گویند.

بیمارستان‌های دولتی برای تامین هزینه‌های جاری خود با مشکل روبه‌رو هستند. بر اساس اعلام وزارت بهداشت و درمان، بیمارستان‌های دولتی ایران، باید خودگردان شوند. معنای دیگر این سخن این است که هزینه اداره بیمارستان‌های دولتی باید از جیب مراجعه‌کنندگان تامین شود. به روایت کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ایران، هزینه‌ بیمارستان‌ها حداقل ۴۰۰ درصد افزایش یافته و مردم باید این افزایش هزینه‌ را جبران کنند.

این در حالی است که دولت وعده داده بود تا پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، بیمه همگانی را گسترش دهد و امکان برخورداری خانواده‌های کم‌درآمد را از پزشک و درمان رایگان فراهم کند. تا اکنون نه تنها این وعده دولت عملیاتی نشده، بلکه باز هم به روایت مجلس و وزیر بهداشت و درمان، وضعیت سلامت در کشور بحرانی است.

بدهی‌های دولت به بخش سلامت

دولت محمود احمدی‌نژاد، بدهکار‌ترین دولت ایران پس از انقلاب به شمار می‌آید. علی‌رغم این‌که این دولت از محل مازاد درآمدهای نفتی، توانسته بیش از آنچه در بودجه پیش بینی کرده است، درآمد کسب کند، اما تعهدات خود به بخش‌های دولتی و خصوصی را اجرا نکرده است.

بر اساس گزارشی که "پایگاه خبری قانون" منتشر کرده است، وزارت بهداشت و درمان به عنوان متولی امر سلامت کشور در سال جاری دوهزار و ۴۰۰ میلیارد تومان کسری بودجه دارد. این در حالی است که دولت متعهد شده است تا مبلغ سه هزار میلیارد تومان نیز از محل مازاد درآمدهای نفتی به وزارت بهداشت و درمان کشور بپردازد، اما آن گونه که مرضیه وحید دستجردی، وزیر بهداشت و درمان کشور گفته است: "دولت به تعهد خود در این حوزه عمل نکرده و هنوز ریالی از مازاد درآمدهای نفتی به بخش سلامت کشور نرسیده است." حسینعلی شهریاری، نماينده مردم زاهدان و رئيس كميسيون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس، این مسئله را تائید کرده و گفته است: "این سه هزار میلیارد ریال جدای از کسری بودجه دوهزار و ۴۰۰ میلیارد تومانی است."

این نماینده مجلس البته میزان کسری بودجه وزارتخانه بهداشت و درمان را بیشتر از آنچه اعلام شده است، می‌داند و می‌گوید: "وزارت بهداشت با کسری دوهزار و ۱۰۰ میلیارد تومانی در سال ۱۳۹۰ کارش را آغاز کرد و تا به اینجا هم حداقل ۹۰۰ میلیارد تومان دیگر بر کسری بودجه این بخش افزوده شده و بخش سلامت کشور حداقل سه هزار میلیارد تومان کسری بودجه و سه هزار میلیارد تومان هم طلب از محل مازاد درآمدهای نفتی دارد که تا به حال پرداخت نشده است."

بر اساس برآوردی که پایگاه خبری قانون آنلاین انجام داده، وزارت بهداشت در شش‌سال دولت محمود احمدی‌نژاد، ده‌هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشته است. این در حالی است که متوسط سرانه درمانی هر فرد در این دوره پنج‌هزار و ۷۰۰ تومان گزارش شده و وزارت بهداشت و درمان سرانه ۲۲ سال شهروندان ایرانی را از دولت طلبکار است.

هدفمندی یارانه‌ها و مصائب بخش درمان

دولت هنگامی که تصمیم گرفت قانون هدفمندی یارانه‌ها را به اجرا بگذارد، وعده داد که از شکاف طبقاتی جامعه خواهد کاست و عدالت را در جامعه برقرار خواهد کرد.

کمتر از شش‌ماه از اجرای این قانون سپری شده بود که عضو هیئت رئیسه مجلس اعلام کرد: "به دلیل افزایش هزینه‌های درمانی ۵.۲ درصد از جمعیت کشور به خاطر هزینه‌های درمانی به زیر خط فقر سقوط کرده‌اند." شهاب‌الدین صدر گفته بود: "هدفمندی یارانه موجب افزایش هزینه‌های زندگی شده است و حداقل ۱.۵ میلیون نفر از جمعیت کشور توان پرداخت هزینه‌های درمانی را ندارند و برای همین، به پزشک مراجعه نمی‌کنند."

بر اساس آخرین برآوردهای صورت گرفته، مردم ایران کمتر از میانگین جهانی، گوشت، سبزی و میوه‌جات، شیر و لبنیات و آب میوه استفاده می‌کنند. چندی قبل یکی از نمایندگان مجلس، گفته بود: "پنجاه درصد از شهروندان ایرانی توانایی تامین کالری مورد نیازشان را ندارند."

حسینعلی شهریاری نیز در تازه‌ترین اظهار نظر خود گفته است: "در اینکه هدفمندی یارانه‌ها مشکلات فراوانی را برای بخش درمان کشور به وجود آورده است، شکی نیست." به گفته این نماینده، بیمارستان‌های کشور هم اکنون برای تامین مواد خوراکی و غذای روزانه بیماران با مشکل روبه‌رو هستند. او گفته است: "با این وضعیت به شدت نگران سلامت شهروندان هستیم و این وضعیت موجب بروز نارضایتی خواهد شد."

همچنین آنگونه که شهریاری به فارس گفته است: "نمایندگان مجلس، دولت را مکلف کرده‌اند که ۱۰ درصد از درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به بخش سلامت کشور بدهد، اما دولت به این مصوبه نمایندگان تن نداده است و تا به حال خبری از پنج‌هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی سهم بخش سلامت کشور از درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها نیست."

امیدوار رضایی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم درباره پیامدهای قانون هدفمندی یارانه‌ها و تاثیر آن بر سلامت شهروندان، گفته است: "بر اساس مصوبه مجلس و برنامه پنجم توسعه، سهم شهروندان از هزینه‌های درمانی باید به ۳۰ درصد کاهش یابد، اما دولت از تعهدات خود سرباز زده و همین موجب افزایش بار هزینه‌های درمانی بر دوش مردم شده است."

بیماری‌های پنهان

آنچه نمایندگان مجلس و وزیر بهداشت گفته‌اند تنها بخش آشکار پیامدهای هدفمندی یارانه‌ها بر اقتصاد سلامت کشور است. آنچه موجب نگرانی کار‌شناسان شده، پیامدهای پنهان قانون هدفمندی یارانه‌ها بر سلامت شهروندان است.

هدفمندی یارانه‌ها، قیمت سبد غذایی خانوار‌ها را افزایش داده و سبب کوچک‌تر شدن این سبد شده است. کوچک شدن سبد اقلام خوراکی خانوارهای ایرانی، حذف لبنیات و پروتئین‌ها را به دنبال داشته است. به گونه‌ای که به گفته ربابه شیخ‌الاسلام، رئیس دفتر امور تغذیه وزارت بهداشت و درمان، سیری شکمی جایگزین سیری سلولی در کشور شده است.

بر اساس آخرین برآوردهای صورت گرفته، مردم ایران کمتر از میانگین جهانی، گوشت، سبزی و میوه‌جات، شیر و لبنیات و آب میوه استفاده می‌کنند. چندی قبل یکی از نمایندگان مجلس، گفته بود: "پنجاه درصد از شهروندان ایرانی توانایی تامین کالری مورد نیازشان را ندارند."

همچنین آخرین برآوردهایی صورت گرفته از سوی وزارت بهداشت و درمان نشان‌دهنده کاهش سی درصدی مصرف لبنیات در کشور است. محمدرضا واعظ‌‌ مهدوی، مشاوروزير بهداشت در گفت‌و‌گو با روزنامه شرق گفته است: "هدفمندی یارانه‌ها حداقل سه تا چهاردرصد مردم را به لحاظ هزینه‌های درمان فقیر‌تر کرده است." به گفته او، علاوه بر افزایش قیمت دارو و تجهیزات پزشکی و همچنین هزینه‌های جاری بیمارستان‌ها که باید از جیب مردم تامین شود، قیمت مواد غذایی نیز حداقل سی درصد افزایش یافته و سبد خانوار‌ها کوچک‌تر شده است." به گفته این کار‌شناس اقتصاد سلامت و استاد دانشگاه شهید بهشتی، این وضعیت موجب بروز بیماری‌های پنهان در میان شهروندان خواهد شد و در آینده‌ای نزدیک هزینه‌های هنگفتی را بر اقتصاد سلامت جامعه تحمیل خواهد کرد.