نسخه قابل چاپ

به گزارش سایت فارسی «العربیه»، نیمه‏شب شنبه شانزدهم جولای ۲۰۱۱ (۲۵ تیر ۱۳۹۰)، منطقه مرزی بین دو کشور ایران و عراق، موسوم به «پنجوین»، واقع در ۵۰ کیلومتری شهر سلیمانیه کردستان عراق، شاهد درگیری‏های خونبار میان نیروهای گروه مسلح کرد «حزب حیات کردستان» (پژاک) و نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران بود که که به کشته شدن شماری از نیروهای درگیر انجامید.

شیرزاد کمانگر، سخنگوی پژاک، روز یکشنبه ۲۶ تیرماه در گفت‏وگو با خبرگزاری فرانسه گفت: «نیمه‌شب گذشته درگیری‏های خونین میان نیروهای حزب ما و ارتش ایران درگرفت که به کشته شدن شماری از افراد ما و کشته و زخمی شدن ده‏ها نفر از نیروهای سپاه ایران انجامید.»

جبار یاور، مدیرکل وزارت پیشمرگه، وابسته به اقلیم کردستان عراق، تاکید کرد که ارتش ایران روستاهای مناطق مرزی را زیر آتش توپخانه‏ای خود قرار داده است و گفت: «برخی از اهالی روستا، در اثر این حملات ناچار به ترک خانه و کاشانه خود شده‏اند.»

دوشنبه هفته گذشته نیز یک مقام بلندپایه نظامی ایرانی که نامش فاش نشده است، در گفت‏وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، گفته بود که ایران حق خود را برای حمله به پایگاه‏های گروه جدایی‏طلب پژاک که در خاک کردستان عراق قرار دارد، محفوظ می‏داند.

این مقام نظامی تاکید کرده بود: «ما حق خود را در ویران‏سازی پایگاه‏های تروریست‏ها در مناطق مرزی محفوظ می‏دانیم.»

در گفت‌وگو با داود آزادفر، روزنامه‏نگار کرد مقیم پاریس از او پرسیده‌ام: حملات نیروهای سپاه پاسداران به مناطقی در خاک کردستان عراق به چه دلیل صورت گرفته است؟ چه ابعادی داشته و چه تلفات انسانی را در بر داشته است؟

داود آزادفر: پیش از هر چیز باید بگویم که جمهوری اسلامی در حال حاضر با بحران شدید داخلی و بین‏المللی روبه‌رو شده و جنگ‏افروزی و یک جنگ داخلی و یا خارجی را مکانیسمی برای برون‏‌رفت از این دو بحران می‏داند.

همانطور که در چندماه گذشته مشاهده شد، احداث بیمارستان‏های صحرایی در مرزهای کردستان ایران، این واقعیت را برای ما روشن می‏کند که جنگی که شنبه شب آغاز شد، از پیش برنامه‏ریزی شده است.
شنبه شب گذشته نیروهای سپاه پاسداران با پشتیبانی ارتش و با تجهیزات سنگین، از قبیل توپخانه، تانک و هلی‏کوپتر، به بهانه مقابله با نیروهای «حزب حیات آزاد کردستان» (پژاک) به طور رسمی به مرزهای سردشت و پیرانشهر در خاک کردستان عراق تجاوز کرده‏اند و از همان ساعات اولیه، جنگ سختی درگرفت که تا اوایل صبح ادامه داشت و متأسفانه تلفات انسانی زیادی هم در پی داشت.

البته در حال حاضر هیچ‏گونه آماری از سوی نیروهای ایرانی اعلام نشده، اما بر مبنای آخرین بیانیه پژاک، بیش از ۲۵ تن از نیروهای ایرانی و دو تن از نیروهای این حزب کشته شده‏اند و جنگ در رشته‏ کوه‏های قندیل که در مرز سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد، اتفاق افتاده است.

همان‏طور که گفتید منطقه قندیل رشته‏ کوه‏هایی بین سه کشور ایران، عراق و ترکیه و مقر نظامی نیروهای پژاک است. حمله‏ای که صورت گرفته، دقیقاً به کدام مناطق بوده است و آیا دولت عراق و دولت اقلیم کردستان، واکنش نظامی‏ای نسبت به این حمله نشان داده‏اند یا خیر؟

پیش از هرچیز، همان‏طور که اشاره کردم، رشته‏‏کوه‏های قندیل در خطوط مرزی ایران، عراق و ترکیه قرار دارند. در چندماه گذشته، وقتی توپخانه‏های ایران حملات خود را از داخل ایران آغاز کردند، تعدادی از روستاهای مناطق مرزی کردستان ایران خالی از سکنه شدند.

واکنش حکومت اقلیم کردستان عراق، در پی توپ‏باران نواحی مرزی، به نحوی بوده که روابط این حکومت با ایران در چند ماه گذشته رسماً رو به تیرگی داشته، اما آخرین مواضع مسئولین حکومتی، رئیس کابینه و وزرای اقلیم کردستان، به این شیوه بوده است که از ایران درخواست کرده‏اند مناقشات دوطرفه با گفت‏وگو و دیالوگ برطرف شود. این پیشنهاد متأسفانه از سوی جمهوری اسلامی تا این لحظه بدون پاسخ مانده است.

حمله نظامی و منافع ملی ایران

سید کوهزاد اسماعیلی، فعال سیاسی مقیم پاریس، نظر دیگری دارد. از ایشان پرسیده‌ام: ارزیابی شما از اقدام نظامی اخیر جمهوری اسلامی چیست و چقدر آن را در مسیر منافع ملی ایران می‏دانید؟ آیا این حمله نظامی در مسیر تأمین امنیت مرزهای ایران هم قرار دارد یا خیر؟

سید کوهزاد اسماعیلی: می‏توانیم به این شکل صورت‏بندی کنیم که عملیات نظامی، عموماً کارآمدی خاصی نداشته‏اند. به‏نظر من، دیپلماسی و فشار به دولت اقلیم کردستان عراق برای جلوگیری و کنترل فعالیت‏های گروه پژاک در داخل خاک اقلیم، هم‏چنان باید در اولویت باشد.

از طرف دیگر، دولت اقلیم نسبت به برقراری امنیت در مرزهای خودش با ایران، مسئولیت دارد. با هیچ عرف پذیرفته‏ شده‏ای نمی‏توان قبول کرد که گروهی آزادانه از خاک یک کشور به کشور دیگری برود، در آن‏جا دست به عملیات تروریستی بزند و برگردد و تازه در همان کشور مبدأ دارای پایگاه، تأسیسات و امکانات باشد.

طبیعی است که عدم جلوگیری از این فعالیت‏ها، واکنش ایران را در پی خواهد داشت و این واکنش به نظر من، می‏تواند واکنشی مشروع باشد.

مسئله‏ دوم ماهیت تروریستی گروه پژاک است. این گروه با دست زدن به عملیات تروریستی، در امنیت برخی از مناطق غربی ایران خلل ایجاد کرده است. با کشتن و به قتل رساندن مأموران راهنمایی و رانندگی، کارمندان اداره‌های کشاورزی و حملاتی از این دست، نه تنها این امنیت را در خاک ایران خدشه‏دار کرده، بلکه امنیت خود دولت اقلیم کردستان عراق را هم زیر سئوال برده است.

این مسئله در تضاد با تلاش‏های بسیاری از احزاب کردستان است که الان نزدیک به دو دهه‏ است که هیچ‏‏گونه فعالیت مسلحانه نداشته‌اند و دارند به‏صورت سیاسی فعالیت می‏کنند. در طول دو سال اخیر هم بسیاری از این گروه‏ها، گرچه انتقادی، اما از جنبش سبز حمایت کرده‏اند. این گونه عملیات تلاش این گروه‏ها را هم کمرنگ می‏کند.

نگرانی من از آن‏جاست که این عملیات نظامی، آن بخشی از حاکمیت در داخل نظام ایران را که به بحران‏زایی اعتقاد بیشتری دارد، فعال‏تر می‏کند.

در حالی‏که هنوز هیچ واکنش رسمی‏ای از سوی دولت ایران، دولت عراق و دولت محلی کردستان عراق صورت نگرفته است، اما می‏شود با قراین و شواهدی که وجود دارد، این‏طور دید که این عملیات از بزرگ‏ترین اقدام‌های از این دست بوده که طی چند مدت اخیر اتفاق افتاده است.

من فکر می‏کنم که این‏گونه عملیات تأمین‌کننده منافع ملی ایران نیستند. اگرچه ایران حق دارد برای دفاع از حاکمیت ملی خودش، دست به فعالیت‏هایی هم بزند.

نیروهای ایران و خاک عراق

در انتها، از کاوه‏ قریشی، روزنامه‏نگار کرد مقیم برلین هم خواسته‌ام تا اطلاعاتی را در زمینه درگیری‏های میان نیروهای گروه مسلح کرد «حزب حیات کردستان» (پژاک) و نیروهای نظامی جمهوری اسلامی ایران، در اختیار مخاطبان رادیو زمانه قرار بدهد.

کاوه قریشی: اخبار ضد و نقیضی پیرامون درگیری شنبه شب گذشته در رسانه‏ها، پیرامون دو طرف درگیر و سایر مسائل منتشر شده است.

از سویی، حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) در مصاحبه‏هایی با رسانه‏های اقلیم کردستان عراق ادعا کرده که بیش از ۵۰ تن از سربازها و نیروهای وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در این درگیری کشته شده‏اند و بیش از ۴۰ تن دیگر هم زخمی شده‏اند. بر مبنای این ادعا، ظاهراً دو تن از نیروهای نظامی پژاک هم در این درگیری کشته و چند تن دیگر هم زخمی شده‏اند.

بر مبنای آخرین مصاحبه‏های سخنگوی پژاک با رسانه‏ها، محل درگیری‏ها شهر پنجوین، در ۵۰ کیلومتری شهر سلیمانیه‏ کردستان عراق اعلام شده است. رسانه‏های جمهوری اسلامی اما تا این لحظه، به‏صورت رسمی در قبال این درگیری موضع‏گیری نکرده‏اند. فقط یک مقام آگاه امنیتی که طی روزهای گذشته هم در این مورد اظهار نظر کرده بود، ادعا کرده است که این درگیری در یکی از مقرهای اصلی پژاک در شهر سردشت که به لحاظ جغرافیایی، با شهر پنجوین فاصله‏ی زیادی دارد، صورت گرفته است.

پنجوین به لحاظ جغرافیایی، با شهر مریوان در کردستان ایران هم‏مرز است، در صورتی که سردشت در ضلع دیگری قرار دارد و این خبر، از این جهت متناقض است.

موضع‏گیری مسئولان دولت اقلیم و دولت عراق، در پی تجاوز به خاک عراق چه بوده است؟

هنوز به طور رسمی هیچ موضعی نگرفته‏اند. فقط تا جایی که از اخبار پیداست، هیئتی از نمایندگان مجلس عراق تشکیل شده که قرار است در سریع‏ترین زمان ممکن به محل‏های مورد بحث و قسمت‏هایی که جمهوری اسلامی طی هفته‏های گذشته مرتب آن‏جا را گلوله‏باران کرده است، بروند و از آن‏جا بازدید کنند.
پیش از این هم، همان‏طور که در جریان هستید، آقای بارزانی نسبت به گلوله‏باران مداوم مرزها به جمهوری اسلامی هشدار داده و تهدید کرده بود که اگر این حملات ادامه پیدا کند، روابط جمهوری اسلامی و حکومت اقلیم را دچار بحران خواهد کرد.

وب‏سایت رسمی «حزب دمکرات کردستان عراق» هم که حزب تحت امر آقای بارزانی است، نه به صورت رسمی، اما به صورت خبری، گزارش داده که مقامات نظامی جمهوری اسلامی، مردمان ساکن مناطق محل درگیری (کوچ‏نشینان) را تهدید کرده بوده که حداکثر تا سه روز پیش محل را ترک کنند و در غیر این‏صورت با حمله نظامی جمهوری اسلامی روبه‌رو خواهند شد.

آیا این حمله در حد پرتاب توپ و راکت و موشک بوده است، یا نیروهای پیاده‏نظام جمهوری اسلامی وارد خاک عراق هم شده‏اند؟ اگر وارد شده‏اند، در آن‏جا مانده‏اند یا برگشته‏اند؟

حداقل پژاک ادعا کرده که شماری از نیروهای جمهوری اسلامی با سلاح‏های سنگین و به‏صورت پیاده‏نظام به خاک کردستان عراق تجاوز کرده‏اند. مقامات کردستان عراق تا این لحظه، این موضوع را نه تأیید و نه تکذیب کرده‏اند.

هرچند آقای جبار یاور، رئیس کل نیروهای مسلح کردستان عراق، در مصاحبه با رادیو فرانسه، اظهار بی‏اطلاعی کرده و گفته این موضوع شایعه است، اما آن‏طور که از نحوه پوشش اخبار در رسانه‏های وابسته به احزاب حاکم در کردستان عراق برمی‏آید، تقریباً نه تایید و نه تکذیب شده است.

پژاک ادعا دارد که نیروهای جمهوری اسلامی وارد خاک عراق شده‏اند، هنوز هم در آن‏جا هستند و این درگیری‏ها تا این لحظه هم ادامه دارد.

ایران در پنج سال گذشته، به بهانه حضور نیروهای پژاک به این مناطق حمله می‏کرده است. حمله‏ها به صورت گلوله‏باران و توپ‏باران بوده و آسیب‏های خیلی زیادی به ساکنان غیرنظامی منطقه زده است. پژاک هم بارها اعلام کرده است که نیروهای آن‏ها حداقل در مناطقی که جمهوری اسلامی گلوله‏باران می‏کند، حضور ندارند.

به‏نظر می‏رسد این‏بار درگیری چهره‏ به‏ چهره و واقعی بوده است و در هر صورت، تلفات خیلی زیادی برای ساکنان کرد عراقی آن منطقه به‏بار می‏آورد.

در اخبار رسمی منتشر شده، از قندیل نامی برده نشده است. به نظر می‏رسد که قندیل مقر اصلی پایگاه‏های نظامی پژاک است که بین سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد. آیا این درگیری‏ها در منطقه قندیل هم بوده است یا خیر؟

در منطقه قندیل، حداقل در روز گذشته، درگیری‏ای گزارش نشده است، اما طی هفته‏های گذشته جمهوری اسلامی به کوه‏ها و روستاهای دامنه کوه‏های قندیل حملاتی داشته است. بله... نیروهای نظامی پژاک در کوه‏های قندیل مستقر هستند که همان‏طور که اشاره کردید، مرز مشترک بین سه کشور است. این اما به معنای آن نیست که پژاک در سایر مناطق مرزی تحرک نظامی ندارد.

حداقل زمانی که جمهوری اسلامی قصد کرده وارد خاک کردستان عراق بشود، یا حملات کور ادامه داشته، بعضاً نیروهای پژاک نیز در منطقه پراکنده شده‏اند. ولی تا این لحظه گزارشی از درگیری در منطقه اصلی و مقر اصلی پژاک مخابره نشده است.