دیدبان زنان: زنان ایران در محاصره طرح‌های دولتی
یکی از مهم‌ترین خبرهای هفته گذشته در حوزه مسائل زنان، اعلام "صدور مجوز سقط جنین در ایران بدون رضایت پدر" بود.
معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی ایران اعلام کرده که حضور و رضایت مادر برای انجام سقط جنین کافی است. عبدالرزاق برزگر گفته است: "به این شرط که سن حاملگی کمتر از چهارماه پس از لقاح باشد، مجوز سقط درمانی صادر خواهد شد."
[1]
با اینکه مجوز سقط جنین [2] تنها در صورت ناهنجاری جنین و خطر جانی بارداری برای مادر صادر می‌شود، فعالان حقوق زنان این خبر را گامی مثبت برای قانونی کردن سقط جنین در ایران می‌دانند.
همسرکشی در تهران
خبرگزاری ایلنا در گفت‌وگویی با مجید ابهری [3]، آسیب‌شناس اجتماعی، تهران را دارای مقام اول در زمینه همسرکشی معرفی کرد.
به گفته ابهری، "۶۵ درصد قتل‌هایی که رخ داده، آنی و بدون برنامه‌ریزی قبلی است به طوری که قتل‌های خانوادگی مقام اول در بین جنایات مختلف را به خود اختصاص داده است."
پدیده همسرکشی در ایران، به دلیل خلاهای قانونی در حمایت از زنان، رو به افزایش است. زنانی که به همسرکشی روی می‌آورند، اغلب دچار نابه‌سامانی‌هایی در روابط با همسر و درگیر مسئله طلاق، حضانت یا اعتیاد هستند. ازدواج اجباری هم دلیل دیگری است که به افزایش این پدیده کمک می‌کند. ورود شخص ثالت به زندگی زنان، علت دیگر همسرکشی زنان است که در گفت‌و گو با مجید ابهری به آن اشاره شده است.
دیدگاه دادستان کل کشور درباره ازدواج کودکان
غلامحسین اژه‌ای، دادستان کل کشور، هفته گذشته در نشستی خبری اعلام کرد: "ازدواج دختران زیر ده سال به خودی خود قانونی بوده و خلاف مقررات نیست. ممکن است عقدی صورت گیرد تا صرفاً دو خانواده به هم محرم شوند اما در این بین عمل زناشویی رخ ندهد."
در حالی که موضوع ازدواج کودکان در ایران، همواره در مرکز توجه فعالان حقوق زنان و کودکان قرار دارد و هراز چندگاهی آمارهای تکان‌دهنده از شیوع این نوع ازدواج‌ها خبر می‌دهند، دویچه‌وله [4] گزارش داد که غلامحسین اژه‌ای، دادستان کل کشور، هفته گذشته در نشستی خبری اعلام کرد: "ازدواج دختران زیر ده سال به خودی خود قانونی بوده و خلاف مقررات نیست. ممکن است عقدی صورت گیرد تا صرفاً دو خانواده به هم محرم شوند اما در این بین عمل زناشویی رخ ندهد."
رواج ازدواج موقت
حکومت ایران از سال ها پیش تاکنون برای رواج ازدواج موقت می‌کوشد تا این موضوع را از طریق تبلیغات یا حتی قانونی کردن آن در لوایح مجلس، تبلیغ کند. در این راستا برخی روحانیون که در میان مردم شناخته شده‌ترند نیز اقدام به اشاعه صیغه به عنوان یک سنت دینی و راهکار اجتماعی می‌کنند.
به گزارش ایسنا [4]، محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز کشور مدعی شده است: "دانشجویان پسری که امکان ازدواج ندارند می‌توانند با زنان بیوه جوانی که آمادگی دارند ازدواج کنند و پس از آنکه تحصیلات‌شان به پایان رسید ازدواج کنند. ازدواج موقت معنی‌اش این نیست که دختران دانشجو در دانشگاه صیغه شوند."
طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری
با مشخص‌تر شدن مرزبندی‌ها و آمادگی گروه‌های سیاسی ایران برای انتخابات ریاست جمهوری پیش رو، پای زنان نیز به این بحث‌ها کشیده شده است. به گزارش آفتاب [5]، امیر خجسته، رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس گفته است: "طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری با ۱۲۰ امضا به هیئت رئیسه ارائه خواهد شد."
براساس این اصلاح "ممکن است" شرایطی برای حضور زنان به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری در نظر گرفته شود. در قانون انتخابات ایران، کاندیداهای ریاست جمهوری باید از میان "رجال سیاسی" انتخاب شوند، اما مفهوم رجال سیاسی همواره مورد بحث بوده است.
اصلاح لایحه تامین امنیت زنان
پروین هدایتی، معاون مرکز امروز زنان از اصلاح لایحه "تامین امنیت زنان [6]" خبر داده است. بنا به گفته او، این لایحه با هدف "تحکیم و تقویت نظام خانواده و تامین حقوق و امنیت زنان"، با رویکرد "حمایت از زنان قربانی و در معرض خشونت و پیشگیری از خشونت علیه زنان" دنبال می‌شود.
این لایحه در حالی طراحی می‌شود که بسیاری از کارشناسان حقوقی اعلام می‌کنند خشونت علیه زنان در ذات بسیاری از قوانین ایران وجود دارد و به شکل رسمی تبلیغ هم می‌شود.
طرح احداث موزه زن
هفته گذشته، نرگس معدنی‌پور، مدیر کل امور بانوان شهرداری تهران اعلام کرد [7]: "طرح احداث موزه زن مصوب شورای اسلامی شهر، در دست مطالعه و بررسی است و کارهای زیر ساخت و مکان‌یابی آن در دستور سال آینده قرار دارد. ما می‌خواهیم از طریق احداث موزه زن، هویت و جایگاه واقعی زنان ایران اسلامی را به جهانیان نشان دهیم."
همچنین، تارنمای قانون [8] از کارتن‌خوابی زنان خبر داد؛ مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، حسین زارع گفت: "متاسفانه کم‌کم شاهد زنان کارتن‌خواب در سطح شهر هستیم که بیانگر کاهش سن -زیر بیست سال- و فراگیر شدن آسیب اجتماعی در جامعه است اما قانونا شهرداری تهران وظیفه جمع‌آوری این زنان را ندارد".
یکسان‌سازی پوشش دانشجویان دختر
در ادامه طرح‌های دولت ایران برای یکسان‌سازی پوشش زنان، از طرح "پرنیا [9]" به عنوان پوشش متحد‌الشکل دختران دانشجو در ۱۳ دانشگاه کشور رونمایی شد.
به گزارش جهان زن، این طرح در پی تایید و تکذیب‌های مستمر قبل از آغاز مهر رونمایی شده و قرار است در هشت دانشگاه تهران و پنج دانشگاه سراسر کشور اجرا شود. در اولین گام دانشجویان علاقمند می‌توانند از این پوشش استفاده کنند.
ورزش زنان
با وجود ادعاهای مسئولان ورزش زنان در ایران مبنی بر سرمایه‌گذاری روی ورزش زنان، اغلب تیم‌های ورزشی زنان بدون انجام [10] حتی یک بازی تدارکاتی به رقابت‌های بین‌المللی اعزام می‌شوند.
با وجود ادعاهای مسئولان ورزش زنان در ایران مبنی بر سرمایه‌گذاری روی ورزش زنان، اغلب تیم‌های ورزشی زنان بدون انجام حتی یک بازی تدارکاتی به رقابت‌های بین‌المللی اعزام می‌شوند.
کارشناسان ورزشی این اتفاق را یکی از عوامل "درجا زدن" زنان در ورزش سطوح بین‌المللی می‌دانند. به گزارش خبرگزاری فارس، مسئولان برای دلیل بی‌توجهی به ورزش زنان، از "کمبود بودجه، عدم حمایت مالی، عدم امضای قرارداد" سخن می‌رانند و مدعی می‌شوند: "زنان در این مسابقات تجربه کسب خواهند کرد".
اکنون، تیم فوتبال زنان در حالی خود را برای مسابقات آسیایی آماده می‌کند که هیچ بازی تدارکاتی نداشته است و مسئولان نیز توجهی به خواسته آنان ندارند. یکی از مشکلات جدی برای حضور و پیشرفت زنان در ورزش جهانی، حجاب آنان است و زنان ایرانی به همین دلیل از شرکت در بسیاری از مسابقه‌ها محروم شده‌اند.
خبرگزاری وفا، [11] گزارش داده که فدراسیون بین‌المللی کاراته مشغول بررسی حجاب ورزشکاران است. پس از آنکه ایران از فدراسیون بین‌المللی کاراته خواست با حضور تیم ملی کاراته زنان در مسابقه‌های جهانی فرانسه موافقت کند، قرار شد حجاب زنان این رشته مورد بررسی قرار بگیرد.
کمپ بازپروری بانوان معتاد
رضا جاگیری، معاون اجتماعی سازمان رفاه و مشارکت‌های اجتماعی تهران از احداث کمپ بازپروری بانوان معتاد خیابانی در تهرانسر خبر داده است.
وی ضمن اعلام این خبر به خبرگزاری ایسنا گفت [12]: "متاسفانه در پنج پهنه از شهر تهران که قرار بود گرمخانه ایجاد شود هنوز این اقدام تحقق نیافته البته از نظر حجمی افزایش گرم‌خانه‌ها در تهران میسر شده اما از نظر بحث پراکندگی این کار صورت نگرفته است."
طبق اخباری که پیش از این منتشر شده بود مسئولان رسیدگی به زنان معتاد و بی‌خانمان از کمبود جا و عدم رسیدگی گلایه داشتند. هم‌اکنون تعداد چهار گرمخانه در تهران وجود دارد که با توجه به آمار بالای زنان بی‌خانمان همچنان این تعداد جوابگوی سطح نیاز در فصل سرما نیست.
ازدواج و تشویق به بچه‌داری
یکی از سیاست‌های مهم دولت ایران، ترویج ازدواج و مطرح کردن آن به عنوان راه حل بسیاری از معضلات اجتماعی است.
در سال ۹۰ آمار مردانی که در سن ۲۰ تا ۲۴ سالگی ازدواج کرده‌اند با ۹. ۳۸ درصد همچنان در صدر است اما این آمار ۱۱ درصد نسبت به هفت سال قبل کاهش یافته و بخشی از آن به گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله منتقل شده است.
با وجود این به دلیل گسترش مشکلات اقتصادی و تغییرات اجتماعی، بسیاری از زنان مایل به ازدواج در سنین زیر سی سال نیستند. بر همین اساس، علی اکبر محزون، مدیر کل آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال، از جهش پنج ساله افزایش سن ازدواج زنان در هفت سال اخیر خبر داده است [13].
به گفته او، "در سال ۹۰ آمار مردانی که در سن ۲۰ تا ۲۴ سالگی ازدواج کرده‌اند با ۹. ۳۸ درصد همچنان در صدر است اما این آمار ۱۱ درصد نسبت به هفت سال قبل کاهش یافته و بخشی از آن به گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله منتقل شده است. سرعت افزایش سن ازدواج در زنان بیشتر است، به طوری که در ازدواج‌های سال ۹۰ آمار زنانی که در گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ ساله ازدواج کردند، با ۶. ۳۴ درصد در صدر قرار گرفته است."
محزون مدعی شده است: "اگر روند فعلی ادامه یابد، تا سال ۹۷ تعداد مردان در سن ازدواج (۲۰ تا ۳۴ ساله) حدود دو میلیون نفر بیش از زنان در سن ازدواج (۱۵ تا ۲۹ ساله) خواهد بود."
در پیوند با همین خبر، مصطفی فروتن [14]، آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با ایلنا در خصوص بالا رفتن سن ازدواج و افزایش طلاق اعلام کرد: "مهم‌ترین مشکلات در بعد از ازدواج ناشی از عدم درک مفهوم زندگی مشترک در زوج‌های جوان است. در ایران به علت فرهنگ‌ها و سنت‌های قدیمی اجازه تعامل سالم بین دختران و پسران داده نمی‌شود و همین امر موجب خواهد شد تا از ماهیت عاطفی و هیجانی شناخت نداشته باشند که در نهایت شاهد بروز اتفاق‌های ناشی از عدم شناخت عاطفی جوانان نظیر ازدواج زوج‌های هم‌سن یا دختران مسن‌تر از پسران می‌شود."
جشنواره پیوند آسمانی
حکومت ایران همچنان تلاش می‌کند فرهنگ ازدواج را به شکل‌های گوناگون تبلیغ کند. در همین زمینه، با انتشار خبر بالا رفتن سن ازدواج [15] و افزایش طلاق، گروه برنامه‌ریزی ازدواج و خانواده وزارت ورزش و جوانان به برگزاری جشنواره و نمایشگاه "پیوند آسمانی" اقدام کرده است.
نوشین نبعی، مدیر این گروه گفته است: "این نمایشگاه در چهار محور اطلاع‌رسانی و تبلیغات، معرفی تولیدات و محصولات فرهنگی و هنری با موضوع ازدواج، معرفی خدمات و برنامه‌های بخش دولتی و غیر دولتی و بخش کوچکی هم که در ارتباط با معرفی محصولات مرتبط با ازدواج در حوزه اقتصادی- اجتماعی با الگوی ایرانی- اسلامی است برگزار می‌شود." این نمایشگاه قرار است در هفته ازدواج (۲۶ مهر تا دوم آبان) برگزار شود.
با تمام اقداماتی که از سوی دولت برای افزایش ازدواج و فرزند صورت می‌گیرد اما رئیس مرکز آمار ایران اعلام کرده است: "مردم حاضر نیستند بچه بیشتری داشته باشند. بر اساس سرشماری بعد خانواده از پنج نفر به ۵۵. ۳ رسیده است و این به معنای کاهش بعد جمعیت است."
بر اساس ادعای وی [16]،"در ۴۰ سال آینده میزان در بدبینانه‌ترین حالت به ۹۱ میلیون نفر و خوش‌بینانه‌ترین حالت به ۱۰۲ میلیون نفر خواهد رسید."
مدتی است که دولت بودجه برنامه کنترل جمعیت را قطع کرده و معتقد است خانواده‌ها باید تعداد فرزندان را افزایش دهند.
[17]
