رضا شهابی در اعتصاب غذا و دارو

بهنام دارایی‌زاده - رضا شهابی، فعال کارگری و عضو هیئت مدیره سندیکای شرکت واحد اتوبوسرانی تهران است؛ سندیکایی که در سال ۱۳۸۳ خورشیدی شکل گرفت. این تشکل از همان ابتدا زیر فشارهای امنیتی دولت ایران قرار گرفت و اعضای فعال آن چون منصور اسانلو، ابراهیم مددزاده و رضا شهابی بارها احضار و بازداشت و در نهایت به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شده‌اند.

[1]

رضا شهابی در خردادماه سال ۱۳۸۹ از سوی شعبه‌ ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی صلواتی به شش سال زندان و پنج سال محرومیت از فعالیت سندیکایی محکوم شد و هم اکنون هم در بند ۳۵۰ زندان اوین، دوران محکومیت خود را می‌گذراند. او به سختی بیمار است و در طول دوران حضور در زندان نیز به سبب بیماری و درد شدید ستون فقرات و گردن، چند مرتبه در بیمارستان‌های تهران بستری شده است و احتمال فلج‌ شدن او نیز می‌رود.

این فعال حقوق کارگران، پس از پیگیری‌های فراوان از سوی خانواده‌اش، بالاخره روز ۲۵ آذرماه سال جاری برای معاینه به بیمارستان منتقل شد، اما در پی جلوگیری از انجام آزمایش‌های پزشکی مرتبط و "فحاشی و تهدید به ضرب و شتم" از سوی ماموری که وی را از زندان به بیمارستان آورده بود، در بند ۳۵۰ زندان اوین، دست به اعتصاب غذا و دارو زده است و از این حرکت اعتراضی، بیش از ۱۴روز می‌گذرد.

ربابه رضایی٬ همسر این زندانی به کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران گفته است که مامور همراه رضا شهابی با درخواست دکتر برای انجام آزمایش ام آر آی موافقت نکرده و گفته که باید تا قبل از ظهر وی را به زندان برگرداند. به گفته او مامور زندان "با عبارت‌های خیلی زشت" رضا شهابی را تهدید می‌کرده است که اگر الان به زندان برنگردد "او را با کتک می‌برد".

در گفت‌وگویی با محمود صالحی، فعال اجتماعی و سخنگوی کمیته پیگیری وضعیت رضا شهابی، درباره آخرین وضعیت این زندانی سیاسی پرسیده‌ایم و سپس با مسعود شفیعی، وکیل رضا شهابی در تهران صحبت کرده‌ایم و از او در پیوند با اتهام‌هایی پرسیده ایم که براساس آن موکل او در دادگاه انقلاب تهران محکوم شده است.

محمود صالحی: بعد از آنکه در روز ۲۵ آذر، رضا شهابی را به بیمارستان می‌برند، بر اثر برخورد بدی که همراه ایشان، یعنی پاسداری که همراه او بوده، با وی می‌کند، وقتی به زندان بر می‌گردد، اطلاعیه می‌دهد. در آن اطلاعیه قید می‌کند که من در اعتراض، دو گزینه را در نظر گرفته‌ام: یا دست به اعتصاب غذا خواهم زد، یا دست به اعتصاب دارو خواهم زد و از ادامه درمان و دریافت خدمات پزشکی، خودداری خواهم کرد. در نامه دوم می‌نویسد که من گزینه دوم را در نظر گرفتم. سپس، روز ۲۷ آذر ماه، یعنی روز دوشنبه پیش نیز رسماً اعلام اعتصاب غذای تر می‌کند و از آن هنگام تا به امروز در اعتصاب است.

محمود صالحی: رضا در آخرین تماسی که با خانواده‌اش داشته، گفته است که هفت کیلو، وزن کم کرده، اما - خانواده‌اش گفته‌اند- حالش به لحاظ روحی خوب بوده است. با این حال، شهابی نیز چون تمامی زندانیانی که دست به اعتصاب غذا می‌زنند، نیاز به حمایت دارد. رضا شهابی امروز که در حال اعتصاب است، حمایت می‌خواهد و لازم هست که کارگران، زحمتکشان جامعه، مردم آزادی‌خواه، فعالان مدنی و... از او حمایت کنند.

آیا اطلاعی از آخرین وضعیت جسمی رضا شهابی در پی اعتصاب غذا و دارو دارید؟

رضا در آخرین تماسی که با خانواده‌اش داشته، گفته است که هفت کیلو، وزن کم کرده، اما - خانواده‌اش گفته‌اند- حالش به لحاظ روحی خوب بوده است. با این حال، او نیز چون تمامی زندانیانی که دست به اعتصاب غذا می‌زنند، نیاز به حمایت دارد. رضا شهابی امروز که در حال اعتصاب است، حمایت می‌خواهد و لازم هست که کارگران، زحمتکشان جامعه، مردم آزادی‌خواه، فعالان مدنی و... از او حمایت کنند.

شما خودتان مدت زیادی در زندان بودید و در اعتراض به شرایط‌تان، دست به اعتصاب غذا زدید. به نظر شما، زندانی در چه شرایطی دست به چنین کاری می‌زند؟

زندانی که دست به اعتصاب غذا می‌زند، یعنی دارد با جان خودش بازی می‌کند. او با وجود اینکه می‌داند جانش در خطر است، به سبب برخورد‌های ناانسانی که در زندان با زندانی می‌شود، به ‌رغم میلش دست به چنین کاری می‌زند، اما در کل، این پرسش محوری را باید از خود زندانی پرسید. من که در خانه‌ خود نشسته‌ام، آب می‌خورم، نان می‌خورم، زندگی خودم را می‌کنم، آسایش لازم را دارم و... نمی‌توانم موقعیت یا تصمیم‌های یک زندانی را در داخل زندان درک کنم. اگر از خود زندانی بپرسید که چرا جانت را به خطر می‌اندازی، آنگاه به شما خواهد گفت که به خاطر توهین‌ها و بی‌حرمتی‌ها، بی‌توجهی‌ها یا نابرابری‌هایی طبقاتی که در داخل زندان اعمال می‌شود، دست به اعتصاب زده‌ام. وگرنه زندانی‌ای چون رضا شهابی می‌داند در کشوری که ما زندگی می‌کنیم تنها چیزی که ارزش ندارد انگار جان انسان است.

پنج سال محرومیت از فعالیت سندیکایی

مسعود شفیعی، وکیل مدافع رضا شهابی است. او پس از محکومیت رضا شهابی و آغاز دوران اجرایی حکم، ملاقاتی با موکل خود نداشته است و می‌گوید: "ما حتی در آن مقطعی که نیاز به ملاقات داشتیم و به لحاظ قانونی نیز کاملاً مجاز بودیم و این حق را داشتیم، از این فرصت محروم بودیم."

شما هم در مرحله بدوی و هم در مرحله‌ تجدید نظر، وکیل رضا شهابی بوده‌اید. اتهام اصلی او که در دادگاه انقلاب به آن محکوم شده‌ چه بوده است؟

مسعود شفیعی: به لحاظ قانونی، همانطور که شما اشاره کردید، من هم در مرحله‌ بدوی و هم در مرحله‌ تجدید نظر، وکیل آقای شهابی بودم. البته باید این توضیح را نیز بدهم که وقتی حکم به اصطلاح «قطعی»‌ می‌شود و متهم به‌ عنوان «مجرم» روانه زندان می‌شود، وکیل دیگر سمت خاصی ندارد و دیگر در «موضع دفاع» نیست.

مسعود شفیعی: اتهام‌های آقای شهابی، در پیوند با مواد ۵۰۰ و ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی بود. ماده‌ ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی در خصوص افرادی است که علیه نظام جمهوری اسلامی یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مختلف، به هر نحوی فعالیت تبلیغی کنند. ماده‌ ۶۱۰ هم به اجتماع و تبانی در جرایم امنیتی اشاره دارد. آقای شهابی در هر دوی این موارد اتهامی به حداکثر مجازات (یک سال و پنج سال) محکوم شد‌ه است.

در پیوند با سئوالی که مطرح کردید، باید بگویم اتهام‌های آقای شهابی، در پیوند با مواد ۵۰۰ و ۶۱۰ قانون مجازات اسلامی بود. ماده‌ ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی در خصوص افرادی است که علیه نظام جمهوری اسلامی یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مختلف، به هر نحوی فعالیت تبلیغی کنند. ماده‌ ۶۱۰ هم به اجتماع و تبانی در جرایم امنیتی اشاره دارد. آقای شهابی در هر دوی این موارد اتهامی به حداکثر مجازات (یک سال و پنج سال) محکوم شد‌ه است. علاوه بر این، به مدت پنج سال هم از هرگونه فعالیت سندیکایی و... محروم شده‌اند.

آیا پس از محکومیت رضا شهابی و آغاز دوران اجرایی حکم، شما ملاقاتی هم با وی داشته‌اید؟

نه متأسفانه. ما حتی در آن مقطعی که نیاز به ملاقات داشتیم و به لحاظ قانونی نیز کاملاً مجاز بودیم و این حق را داشتیم، از این فرصت محروم بودیم. البته من ایشان را برای انعقاد وکالتنامه در زندان ملاقات کردم و درباره چگونگی دفاع و... نیز صحبت‌هایی داشتیم، ولی پس از قعطی شدن حکم، ما اصولاً در جایگاه وکیل، سمتی برای ورود به پرونده یا ملاقات با موکل نداریم.

آیا در مرحله کنونی، امکان درخواست آزادی مشروط برای رضا شهابی وجود دارد؟

به موجب قوانین، درخواست «آزادی مشروط»، شرایط ویژه و خاص خود را دارد. در عمل، این رفتار زندانی در زندان است که مبنا و اساس پیگیری چنین درخواست قرار می‌گیرد. در تئوری این درست است که وقتی زندانی، حدود نیمی از دوران محکومیت‌اش را سپری کند، چنین حقی را دارد، اما در عمل، منوط به تصمیم و نظر مسئولان است تا بر پایه چگونگی رفتار زندانی در زندان، تصمیم بگیرند. در خصوص وضعیت آقای رضا شهابی، بعید می‌دانم که چنین برداشتی در نگاه مسئولان قضایی و زندان وجود داشته باشد.

در همین زمینه:

نگرانی فعالان کارگری نسبت به وضعیت رضا شهابی [2]