فعالیت‌های هسته‌ای ایران از نگاه عربستان سعودی
چهارشنبه, 1390-12-10 04:59
مصطفی علانی
برگردان:
عایشه طلوعی
به احتمال زیاد قربانی یک ایران مجهز به سلاح هسته‌ای، نه ایالات متحده و اسرائیل، که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس خواهند بود. کشورهایی که اینک نیز در رقابتی شدید با رژیم حاکم در تهران به سر می‌برند.
این کشورها اما خود فاقد هرگونه توان و قابلیتی برای دفاع در برابر یک تهدید و یا یک حمله اتمی هستند. دست‌کم این باوری است که در ریاض و دیگر پایتخت‌های کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس وجود دارد.
عربستان سعودی گرچه هنوز تصمیم ندارد تا از یک حمله نظامی علیه ایران پشتیانی کند، اما در سطح بین المللی بحثی داغ پیرامون ماهیت و اهداف نهایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران به راه انداخته است. از سوی دیگر عربستان و امارات متحده عربی به سرعت در ماجرای تحریم‌های نفتی اروپایی‌ها علیه ایران اعلام کردند که آمادگی پر کردن جای خالی نفت ایران را در بازارهای جهانی دارند.
عربستان سعودی گرچه هنوز تصمیم ندارد تا از یک حمله نظامی علیه ایران پشتیانی کند، اما در سطح بین المللی بحثی داغ پیرامون ماهیت و اهداف نهایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران به راه انداخته است
گرچه ایران پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای موسوم به ان.پی.تی را امضا کرده است اما عربستان این پیمان و تعهد ایران را بی‌ارزش می‌داند و سخت بر این باور است که اگر ایران به سمت نظامی کردن برنامه‌های هسته‌ای خود برود، عربستان هم باید به فکر مسیر هسته‌ای خود و یک توان هسته‌ای برای خود باشد.
مسیر هسته‌ای
مقامات عربستان سعودی و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس گرچه در انظار عمومی ترجیح می‌دهند راه محافظه کاری در پیش بگیرند، اما آنها این موضوع را برای کشورهای غربی روشن کرده‌اند که اگر ایران به توان نظامی هسته‌ای دست یابد، این کشورها نیز در عوض خود را پایبند به اصول هیچ پیمان قانونی و تعهد اخلاقی نمی‌دانند. به عبارتی دیگر انها هم مسیر خود برای دست‌یابی به توان سلاح هسته‌ای را در پیش خواهند گرفت.
عربستان در واقع موفقیت و یا عدم موفقیت جامعه جهانی برای بازدارندگی ایران از "قابلیتهای هسته‌ای " را مترادف با توان جامعه جهانی در جلوگیری از" گسترش سلاح‌های کشتار جمعی" می‌پندارد.
از همین روست که از نگاه عربستان سعودی دست‌یابی ایران به قابلیتهای هسته‌ای به معنای بمب هسته‌ای است. در نظر آنها خطر یک سلاح هسته‌ای گذاشته شده در قفسه، کمتر از خطر یک بمب تکمیل شده و آماده در انبار نیست.
احساس غالب در کشورهای حاشیه خلیج فارس این است که سیاستهای خاورمیانه‌ای آمریکا در سالهای اخیر، خواسته یا ناخواسته، زمینه‌ای مساعد برای ایران فراهم آورده تا ایران برخی از خواسته‌های استراتژیک خود را که برای دهه‌ها دنبال می‌کرد بی هیچ هزینه و دردسری به دست آورد.
احساس غالب در کشورهای حاشیه خلیج فارس این است که سیاستهای خاورمیانه‌ای آمریکا در سالهای اخیر، زمینه‌ای مساعد برای ایران فراهم آورده تا برخی از خواسته‌های استراتژیک خود را که برای دهه‌ها دنبال می‌کرد بی هیچ دردسری به دست آورد
هنگامی که ایالات متحده حکومت طالبان در افغانستان و صدام را در عراق سرنگون کرد، در واقع آمریکا ایران را از شر دو دشمن متخاصم در مرزهای شرقی و غربی‌اش رهانید و آنچه از عراق و افغانستان بر جای مانده است در واقع همچون هدیه‌ای گرانقدر به ایران رسید.
به بیانی دیگر نتیجه عملکرد آمریکا در عراق و افغانستان، تبدیل به امتیاز و جایزه‌ای شد برای ایران.
رهایی ایران از این فشارها برای عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس چندان خوشایند نبود. زیر آنها همواره بیم آن را داشته اند که همسایه فارس آنها قصد دارد تا هژمونی خود را بر دیگر کشورها منطقه بسط دهد و سیاستهای مداخله‌جوبانه خود در امور دیگر کشورهای منطقه را دنبال کند.
سیاست مداخله جویانه‌ای که تا اکنون نیز در کشورهایی چون عراق و لبنان جواب داده است. ایران سعی دارد تا تجربه این مداخله‌ها را در دیگر کشورهای عربی که شیعیان در آن حضور دارند تکرار کند.
هند، پاکستان و اسرائیل همگی دارای سلاح هسته‌ای هستند، اما از نگاه عربستان این کشورها یک تهدید هسته‌ای محسوب نمی‌شوند
اهداف توسعه‌طلبانه ایران را می‌توان به‌خوبی در اشغال جزایر سه‌گانه خلیج فارس مشاهده کرد.( ادعای اشغال جزایر سه‌گانه در حالی از سوی برخی کشورهای عربی مطرح می‌شود که شواهد و اسناد تاریخی، گواه حاکمیت ایران بر این جزایر است - مترجم) یا در سالهای اخیر که مقامات ایران ادعای ارضی این کشور نسبت به بحرین را تکرار کرده اند.
علاوه بر اینها ایران بارها اعلام کرده است که با بستن تنگه هرمز – آبراه مهم بین المللی و معبر صدور نفت - قصد مجازات کشورهای حاشیه خلیج فارس را دارد.
ایران دردسرساز
در منطقه این تصور وجود دارد که ایران بدون توانایی هسته‌ای هم به اندازه کافی دردسر ساز هست و با وجود یک سلاح هسته‌ای، ایران احتمالا رفتارش غیر مسئولانه‌تر و تهاجمی‌تر خواهد شد.
از منظر عربستان سعودی، ایران هیچ نیازی به سلاح هسته‌ای برای سیاست "بازدارندگی" ندارد. زیرا همچون سایر کشورهای منطقه با یک تهدید هسته ای روبه‌رو نیست.
البته که هند، پاکستان و اسرائیل همگی دارای سلاح هسته‌ای هستند، اما از نگاه عربستان این کشورها یک تهدید هسته‌ای محسوب نمی‌شوند. به عنوان مثال اسرائیل دارای سلاح‌های پیشرفته متعارف است و نیازی ندارد تا برای "بازدارندگی" تهدیدها از سلاح هسته‌ای استفاده کند.
اگر ایران مصمم باشد تا به هر قیمتی که شده از برنامه‌های هسته‌ای خود در حوزه نظامی بهره گیرد، جامعه جهانی نیز باید به هر قیمتی که شده جلوی ایران را در این مسیر بگیرد
از سال ۲۰۰۳ و پس از سقوط حکومت صدام حسین در عراق، یک عدم توازن قوا در میان کشورهای خلیج فارس رخ داد. تا آن زمان عراق وزنه‌ای بود متعادل کننده در برابر ایران.
اما با سقوط صدام، کشورهای حوزه خلیج فارس احساس کردند که باید با سرمایه‌گذاری‌های کلان در ارتقای تکنولوژی سلاح‌های خود، این عدم تعادل به وجود آمده را جبران کنند. یک ایران هسته‌ای می‌تواند تمام این توازن قوای ظریف در منطقه را زیر سئوال ببرد.
از سوی دیگر عربستان به همراه دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فاقد هرگونه طرح و برنامه‌ای برای تعامل با موضوع برنامه هسته‌ای ایران هستند.
در مرحله کنونی، این کشورها خواستار یک حمله نظامی به ایران نیستند، زیرا عواقبی برای همه کشورهای منطقه درپی خواهد داشت. اما می خواهند در ابتدا شاهد تاثیرات کمی و کیفی فشارها بر ایران باشند.
اگر ایران مصمم باشد تا به هر قیمتی که شده از برنامه‌های هسته‌ای خود در حوزه نظامی بهره گیرد، جامعه جهانی نیز باید به هر قیمتی که شده جلوی ایران را در این مسیر بگیرد. در غیر این صورت تمام منطقه خلیج فارس هسته‌ای خواهد شد.
مصطفی علانی مدیر مطالعات امنیت و دفاع در مرکز تحقیقات خلیج مستقر در ژنو است.
منبع : بلومبرگ [1]
[2]
