غراب: آلن‌پو بر پرده سینما

مجتبا یوسفی‌پور - از روز جمعه ۹ مارس ۲۰۱۲ نخستین نمایش عمومی فیلم «غراب» ساخته جیمز مک‌تیگو در سینماهای انگلستان، ایرلند و اسپانیا آغاز شد. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

«غراب» از نیمه‌های ماه آوریل نمایش عمومی خود را در سینماهای دیگر کشورهای اروپایی آغاز می‌کند و از پایان آوریل نیز در سینماهای آمریکا به روی پرده خواهد رفت.
 

فیلم به علت پرداختن به یکی از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان آمریکایی، یعنی ادگار آلن‌پو مورد توجه قرار گرفته است.

[1]

داستان در اواسط قرن نوزدهم میلادی و در بالتیمور اتفاق می‌افتد. اجساد یک مادر و دختر که به شکل وحشیانه‌ای به قتل رسیده‌اند، پیدا می‌شوند. بازرس فیلد با بازی لوک اوانس، در تحقیقاتش به شباهت میان قتل‌ها با داستان‌های جنایی ادگار آلن‌پو که در روزنامه چاپ می‌شوند پی می‌برد. او که به آلن‌پو مشکوک است، او را بازداشت می‌کند، اما در همین زمان قتل دیگری رخ می‌دهد و بازرس در‌می‌یابد که قاتل با الهام از داستان‌های آلن‌پو دست به قتل می‌زند. بازرس از آلن‌پو می‌خواهد تا در کشف راز این جنایت و دستگیری این قاتل زنجیره‌ای او را کمک کند. در هنگام کار بر روی پرونده، آن‌ها پی می‌برند که احتمال دارد قربانی بعدی یکی از نزدیکان نویسنده مشهور باشد.

نام فیلم درفارسی به «کلاغ» نیز ترجمه شده است، اما به نظر می‌رسد با توجه به مضمون آن و استفاده از شخصیت آلن‌پو به عنوان یکی از شخصیت‌های اصلی فیلم و با توجه به ترجمه شعر مشهور آلن‌پو و شناخته شدن آن به این نام نزد مخاطبان فارسی‌زبان، نام «غراب» ترجمه ملموس‌تری برای فیلم باشد.
 

فیلمنامه فیلم توسط بن لوینگستون و هانا شکسپیر نوشته شده است. هر دوی این نویسندگان از دنیای تلویزیون می‌آیند: لوینگستون بازیگری است که این نخستین تجربه او در نوشتن فیلمنامه یک فیلم بلند است و هانا شکسپیر را هم عمدتاً به خاطر نوشتن فیلمنامه مجموعه‌های متعدد تلویزیونی می‌شناسند.
 

فیلم توسط جیمز مک‌تیگو استرالیایی کارگردانی شده است. او پیش‌تر فیلم‌هایی چون «وی برای وندتا» و «آدمکشان نینجا» را کارگردانی کرده است. مک‌تیگو همچنین به عنوان دستیار کارگردان با کارگردان‌هایی چون جورج لوکاس در «جنگ ستارگان: اپیزود دوم» و برادران واچوفسکی در مجموعه فیلم‌های «ماتریکس» همکاری کرده است. او فیلم «وی برای وندتا» را بر اساس فیلمنامه‌ای از برادران واچوفسکی ساخت. به گفته منتقدان تازه‌ترین ساخته او یعنی فیلم «غراب» نیز از لحاظ ساختار و فضاسازی شباهت‌هایی به آن فیلم دارد. مک‌تیگو خود نیز به این شباهت‌ها اذعان دارد و این شباهت‌ها را یکی از دلایلش برای رفتن به سوی ساخت این فیلم عنوان می‌کند. به گفته او علاقه به کار کردن در این فضا باعث شد تا در مرحله پیش از تولید، به همراه فیلمبردارش، دنی رالمن و طراح صحنه فیلم راجر فورد، زمان زیادی را به طراحی صحنه‌های فیلم و بازی با ابزار و وسایل صحنه و همچنین نور‌پردازی و کار با سایه روشن‌های درون هر تصویر اختصاص دهند.
 

مک‌تیگو یکی دیگر از دلایلش برای رفتن به سوی این پروژه را علاقه‌اش به شخصیت ادگار آلن‌پو و کار‌هایش عنوان می‌کند. هرچند به گفته او ساختن یک فیلم زندگی‌نامه‌ای بر اساس زندگی پو کار ساده‌ای نیست. برای همین او و فیلمنامه‌نویسانش تصمیم گرفتند تا بخش‌های از زندگی آلن‌پو را با قسمت‌هایی از داستان‌هایش بیامیزند. او خود در ارتباط با این علاقه می‌گوید: «او یکی از نابغه‌هایی بود که در زمان خودش آنچنان مورد احترام قرار نگرفت و بعد‌ها اهمیتش مشخص شد. او از زمان خودش جلو‌تر بود. وقتی به کار‌هایش نگاه می‌کنید می‌بینید آغازگر نوشتن داستان‌های تخیلی و جنایی است. همه این‌ها در زمان خودشان تازه و پیشرو بودند. امروز آلن‌پو یک شخصیت نمونه است. همه او را می‌شناسند و به کار‌هایش احترام می‌گذارند، در مدارس درباره‌اش صحبت می‌شود. به نظر من شخصیت جالبی داشت و علاقه داشتم با آن کار کنم. همچنین در فیلمنامه همه چیزهایی که من دوست دارم با آن‌ها کار کنم وجود داشت، حادثه‌پردازی، ادبیات و شخصیت‌های جذاب.»
 

فیلمبرداری فیلم از نوامبر ۲۰۱۰ آغاز شد. اگرچه داستان در شهر بالتیمور آمریکا و در قرن نوزدهم میلادی اتفاق می‌افتد، اما فیلم در مجارستان و صربستان فیلمبرداری شد. به گفته مک‌تیگو، او می‌خواست فیلم را در مکانی فیلمبرداری کند که به شهر بالتیمور در قرن نوزدهم میلادی شباهت داشته باشد، اما مایل نبود دقیقاً آن دوره و فضا را بازسازی کند. برای همین عمده صحنه‌های خارجی در بوداپست و بخش‌های استودیویی فیلم در بلگراد فیلمبرداری شدند.
 

نخست قرار بود اوان مک‌گرگور و یا یواخیم فونیکس نقش آلن‌پو را در فیلم بازی کنند. مک‌تیگو چندین جلسه با مک‌کرگور و یک‌بار با فونیکس دیدار کرد، اما در ‌‌نهایت درگیری‌شان برای بازی در پروژه‌های دیگر باعث شد که این نقش به جان کیوزاک برسد. کیوزاک در ارتباط با پیوستنش به این پروژه می‌گوید: «خیلی هیجان‌زده شدم، نقش خیلی خوبی بود و خیلی جای کار داشت. از من خواستند تا این نقش را بازی کنم و من هم پذیرفتم. من کارهای جیمز مک‌تیگو، کارگردان فیلم را دوست دارم. منابع عالی بودند، نقش عالی بود، فیلمنامه هم عالی نوشته شده بود. این از آن چیزهایی‌ست که همیشه می‌خواهی انجامش دهی.»
 

کیوزاک با اشاره به اینکه در زمان فیلمبرداری حدود هشت هفته دچار کمبود خواب شده بوده، در ارتباط با کارهایی که برای نزدیک شدن به این نقش انجام داده است می‌افزاید: «با خواندن شعرهای پو آغاز کردم و بعد کارهای دیگرش را خواندم و همچنین درباره خود شخصیت آلن‌پو مطالعه کردم. پو یک شخصیت نمونه دارد، تبدیل شده به شخصیتی که امروز برای ما همه جنبه‌های رمانتیک، ویرانگر، ترس‌آور و مرموز را در بردارد. سعی من بر این بود که بتوانم به این جنبه‌های این شخصیت نزدیک شوم.»
 

علاوه بر جان کیوزاک، بازیگرانی چون لوک اوانس، آلیس ایو، برندان گلیسون و اولیور جکسون کوئن دیگر نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند.
 

اما فیلم در برخورد اولیه با منتقدان چندان موفق ظاهر نشده و نتوانسته رضایت آن‌ها را جلب کند. کیم نیومن منتقد مجله «امپایر» تنها ۲ ستاره از ۵ ستاره خود را به فیلم داده است و آن را اثری متوسط توصیف می‌کند که در ساختار به جای اصیل بودن، بیشتر فیلم‌هایی چون «اسلیپی هالو» ساخته تیم برتون را به یاد می‌آورد. مایک شریدان نیز با دادن دو و نیم ستاره از ۵ ستاره به فیلم، بازی کیوزاک در نقش آلن‌پو را خوب توصیف می‌کند و عمده نقطه‌ضعف فیلم را فیلمنامه، پرداخت ضعیف شخصیت‌ها و کارگردانی آن می‌داند. همچنین به عقیده برخی دیگر از منتقدان چون دانیل گرین، بخش عمده مشکل فیلم در گره‌پردازی کلیشه‌ای و قابل پیش‌بینی‌اش و تکیه بر بازی موش و گربه میان قهرمان و ضد قهرمان فیلم است.
 

فیلم «غراب» با زمان ۱۱۱ دقیقه، محصول سال ۲۰۱۲ کشور آمریکا است.
 

مشخصات فیلم
غراب
The Raven
نویسنده: بن لوینگستن، هانا شکسپیر
Ben Livingston, Hannah Shakespeare
کارگردان: جیمز مک‌تیگو
James McTeigue
بازیگران: جان کیوزاک، لوک اوانس، آلیس ایو، برندان گلیسون، الیور جکسون کوئن
John Cusack, Luke Evans, Alice Eve, Brendan Gleeson, Oliver Jackson-Cohen
 

در همین زمینه:
::وب‌سایت فیلم «غراب» ساخته جیمز مک‌تیگو:: [2]

ویدئو: پیش‌پرده «غراب» ساخته جیمز مک‌تیگو